ਸ਼ਰਾਬ ਨੇ ਜ਼ਰਾ ਹੋਰ ਰੰਗ ਚੜ੍ਹਾ ਦਿਤਾ । ਦਿਲਾਵਰ ਖ਼ਾਂ ਨੂੰ ਇਕ ਹੋਰ ਵਫ੍ਰੀ ਆਖਣ ਲੱਗਾ: “ਸਰਕਾਰ, ਮੈਂ ਸੁਣਿਆ ਏ, ਵੇਖੀ ਨਹੀਂ ਪਰ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵੇਖੀ ਦੇ ਦਸ ਨਹੀਂ ਸਕਦਾ ।" ਦਬੀ ਜ਼ਬਾਨ 'ਚ ਆਖਿਆ ਦਿਲਾਵਰ ਖਾਂ ਨੇ ।

"ਕੌਣ ਏ ਉਹ ?"

"ਇਕ ਹੁਸੀਨਾ ।"

"ਉਹਦਾ ਨਾਂ ਕੀ ਏ ?"

"ਹੁਸਨ ਦੀ ਪਟਾਰੀ, ਲੱਜ਼ਤ ਦਾ ਚਸ਼ਮਾ ।"

"ਕਿਥੇ ਰਹਿੰਦੀ ਏ ?"

"ਸਰਸਾ ਤੋਂ ਸਤਲੁਜ ਦੇ ਪਾੜਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ।"

"ਕਿਹੜੀ ਜਗ੍ਹਾ ਏ ਉਹ ।"

"ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਈ ਏ ।”

"ਉਹਦਾ ਕੋਈ ਨਾਂ ਥੇਹ ਨਹੀਂ ?

“ਹੈ”

''ਤੇ ਫਿਰ ਦਸਦਾ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ??

"ਦਸਦਾ ਹਾਂ, ਡਰ ਆਉਂਦਾ ਏ । ਕਿਤੇ ਗ਼ਲਤੀ ਨਾ ਹੋ ਜਾਏ ।”

'ਗਲਤੀ ਕਾਹਦੀ ? ਤੇਰੀਆਂ ਗ਼ਲਤੀਆਂ ਸਭ ਮਾਫ਼ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ

ਹਨ ।”

''ਤੇ ਫਿਰ-ਉਹ ਅਨੰਦਪੁਰ ਏ ।"

"ਅਨੰਦਪੁਰ ? ਸਿੱਖਾਂ ਦੀ ਨਗਰੀ !"

''ਹਾਂ ਸਰਕਾਰ । ਉਹ ਉਥੋਂ ਦੀ ਰਹਿਣ ਵਾਲੀ ਏ । ਲੋਕ ਆਖਦੇ ਨੇ ਕਿ ਖ਼ੁਦਾ ਨੇ ਉਹਨੂੰ ਬਣਾ ਕੇ ਉਹ ਕਲਮ ਉਸੇ ਵੇਲੇ ਤੋੜ ਦਿਤੀ ਸੀ । ਜਦ ਉਹ ਪਾਣੀ ਪੀਂਦੀ ਏ ਤੇ ਉਹਦੇ ਗਲ ਵਿਚੋਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਬੂੰਦਾਂ ਗਿਣੀਆਂ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ । ਜੇ ਉਹ ਆ ਜਾਏ ਤੇ ਫਿਰ ਹਰਮ ਵਿਚ ਚਿਰਾਗ਼ ਜਗਾਉਣ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ। ਸੇਜ ਨੂੰ ਬਦਲੇ ਹਜ਼ਰ । ਸੁਣਿਐ ਕਿ ਉਹਦੇ ਫੁੱਲਾਂ ਤੇ ਚਲਦੀ ਦੇ ਪੋਹ ਛਿਲੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।” ਦਿਲਾਵਰ ਖਾਂ ਮਜ਼ੇ ਲੈ ਰਿਹਾ ਸੀ ।

"ਤਾਂ ਤੇ ਉਹ ਇਕ ਅਜੂਬਾ ਹੋਇਆ ਦਿਲਾਵਰ ਖ਼ਾਂ ! ਮੇਰੇ ਹਰਮ ਵਿਚ ਉਨਾਂ ਚਿਰ ਤਕ ਰੌਣਕ ਹੀ ਨਹੀਂ ਆ ਸਕਦੀ ਜਦੋਂ ਤਕ ਉਹ ਨਾ ਆਵੇ ।" ਮਹਾਬਤ ਖ਼ਾਂ ਨੇ ਬੁਝੀਆਂ ਤੇ ਜੀਭ ਫੇਰੀ ।

"ਫਿਰ ਦੇਰ ਕਾਹਦੀ ਏ ?''

"ਪੈਰ ਫੂਕ ਫੂਕ ਕੇ ਧਰਨ ਵਾਲੀ ਗੱਲ ਏ । ਜਲਦੀ ਕੀਤਿਆਂ ਖੁੱਠੇ ਸੇਕੇ ਜਾਣਗੇ ।"

"ਏਨੀ ਫੌਜ ਕਾਹਦੇ ਲਈ ਏ ?" ਨਸ਼ੱਈ ਮਹਾਬਤ ਖਾਂ ਆਖਣ ਲੱਗਾ ।

"ਫੌਜ ਨਾਲ ਜਿੱਤਣਾ ਆਸਾਨ ਨਹੀਂ ਤਦਬੀਰ ਨਾਲ ਮਾਰਨਾ ਪਾਉ । ਆਰਾਮ ਨਾਲ ਹਰਮ ਜਾਓ । ਇੰਤਜ਼ਾਰ ਹੋ ਰਹੀ ਏ। ਜਲਦੀ ਹਰ ਕੰਮ ਵਿਚ ਚੰਗੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ ।"

ਮਹਾਬਤ ਖ਼ਾਂ ਝਮਦਾ ਭੂਮਦਾ ਹਰਮ ਤਬਲੇ ਤੇ ਸਾਰੰਗੀ ਵਾਲੇ ਉਂਗਲੀਆਂ ਦੇ ਵੱਲ ਚਲਾ ਗਿਆ । ਮਹਿਫਲ ਬਰਖ਼ਾਸਤ ਹੋ ਗਈ । ਕੜਾਕੇ ਕੱਢ ਰਹੇ ਸਨ ।

ਰਾਤ ਦੇ ਦੋ ਪਹਿਰ ਲੰਘ ਚੁੱਕੇ ਸਨ ।