ਤੇ ਫਿਰੰਦੇ ਸਮੇਤ ਸਤਿਗੁਰ ਪਾਸ ਆਇਆ। ਆਪ ਬਨ ਵਿਚ ਬੈਠੇ ਸੇ, ਫਿਰੰਦੇ ਨੇ ਰਬਾਬ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ. ਆਪ ਦੇਖਕੇ ਪ੍ਰਸੰਨ ਹੋਏ. ਉਹ ਤਾਂ ਵਿਦਾ ਹੋ ਗਿਆ ਤੇ ਰਬਾਬ ਮਰਦਾਨੇ ਦੇ ਸਪੁਰਦ ਹੋਇਆ, ਹੁਣ ਤੋਂ ਮਰਦਾਨਾ ਇਸ ਰਬਾਬ ਵਜਾਉਣ ਦੇ ਕਾਰਨ ਰਬਾਬੀ ਸਦਵਾਇਆ। '

ਗੁਰੂ ਜੀ ਹੁਣ ਬ੍ਯਾਸ ਪਾਰ ਹੋ ਸਨੇ ਸਨੇ ਟੁਰਦੇ ਟਿਕਦੇ ਲਾਹੌਰ ਆਦਿ ਥਾਈਂ ਹੁੰਦੇ ਸੈਦ ਪੁਰ ਸੰਡਿਆਲੀ (ਜਿਸ ਥਾਂ ਉਤੇ ਹੁਣ ਏਮਨਾਬਾਦ ਹੈ) ਲਾਲੋ ਤਿਖਾਣ ਪਾਸ ਆ ਟਿਕੇ। ਮਰਦਾਨਾ ਏਥੋਂ ਵਿਦਾ ਹੋਕੇ ਕੁਛ ਦਿਨਾਂ ਲਈ ਤਲਵੰਡੀ ਗਿਆ ਤੇ ਫੇਰ ਵੇਲੇ ਸਿਰ ਪਰਤ ਆਇਆ। ਪਰ ਨਾਲ ਓਹ ਰਾਇ ਬੁਲਾਰ ਦਾ ਸੁਨੇਹਾ ਲਿਆਇਆ ਕਿ ਗੁਰੂ ਜੀ ਮੈਨੂੰ ਦਰਸ਼ਨ ਦੇਕੇ ਪਰਦੇਸਾਂ ਨੂੰ ਜਾਣ। ਐਉਂ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਜੀ ਤੇ ਮਰਦਾਨਾ ਫੇਰ ਤਲਵੰਡੀ ਆਏ। ਤਲਵੰਡੀ ਕੁਛ ਦਿਨ ਰਹਿਕੇ ਫੇਰ ਲਾਲੋ ਪਾਸ ਆਏ ਤੇ ਫੇਰ ਟੁਰ ਪਏ ਦੇਸ਼ ਦੇਸ਼ ਘੁੰਮਣ। ਲਾਹੌਰ ਤੋਂ ਦੱਖਣ ਨੂੰ ਟੁਰ ਪਏ ਤੇ ਉਜਾੜੋ ਉਜਾੜ ਚਲੇ ਗਏ। ਕਿਸੇ ਪਿੰਡ ਗਿਰਾਂ ਵਿਚ ਠਹਿਰੇ ਨਹੀਂ। ਇਕੁਰ ਬਾਰਾਂ ਲੰਘਦੇ ਗਏ ਕਿ ਇੰਨੇ ਨੂੰ ਇਕ ਸ਼ਹਿਰ ਨਜ਼ਰ ਪਿਆ। ਖ੍ਯਾਲ ਪੈਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਸ਼ਹਿਰ ਹੜੱਪਾ ਸੀ। ਨਗਰੀ ਅਜੇ ਦੁਰੇਡੀ ਸੀ ਤਾਂ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਮਰਦਾਨੇ ਨੂੰ

--------------

1. ਰਬਾਬ ਤਾਂ ਮਰਦਾਨਾਂ ਪਹਿਲੇ ਬੀ ਬਜਾਦਾ ਸੀ, ਪਰ ਉਹ ਪੁਰਾਣੀ ਵਿਉਂਤ ਦਾ ਪੱਛਮੀ ਸਾਜ਼ ਸੀ 'ਕਾਨੂਨੇ ਮੌਸੀਕੀ ਯਾ ਸਰਮਾਇਆ ਏ ਇਸ਼ਰਤ, ਵਿਚ ਪਤਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਰਬਾਬ (ਫਿਰੰਦੇ ਵਾਲਾ) ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਜੀ ਦੀ ਇਖ਼ਤਰਾਅ ਹੈ ਅਰਥਾਤ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਵਿਉਂਤ ਕੇ ਬਣਵਾਇਆ ਹੈ ਰਬਾਬੀਆਂ ਪਾਸ ਹੁਣ ਇਹ ਹੈ ਨਹੀਂ। ਰਾਮ ਪੁਰ ਰਯਾਸਤ ਵਿਚ ਇਸ ਦੇ ਹੋਣ ਦਾ ਪਤਾ 'ਸਰਮਾਇਆ ਏ ਇਸ਼ਰਤ ਵਾਲੇ ਨੇ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਤੇ ਇਸ ਦੇ ਬਜੱਯੇ ਬੀ ਉਥੇ ਦੱਸੇ ਹਨ। ਇਸ ਵਿਚ ਛੇ ਤਾਰਾਂ ਰੇਸ਼ਮ ਦੀਆਂ ਦੱਸੀਆਂ ਹਨ। ਸ਼ੋਂਕ ਹੈ ਕਿ ਸਿੱਖ ਇਹ ਅਪਣਾ ਇਤਿਹਾਸਿਕ ਸਾਜ਼ ਭੁਲਾ ਬੈਠੇ ਹਨ।