ਸਲਾਖਾਂ ਦੀ ਖਿੱਚ

ਇਨਸਾਨ ਜਿਨ੍ਹਾ ਮਰਜ਼ੀ ਨਿਰਦਈ ਹੋਵੇ ਸਮੇਂ ਦੀ ਚੱਕੀ ਉਸ ਦੀ ਪੱਥਰਦਿਲੀ ਨੂੰ ਪੀਸ ਸੁੱਟਦੀ ਹੈ। ਮੈਂ ਬੇਰਹਿਮ ਸੀ ਤੇ ਬੇਦਰਦ ਵੀ। ਭਾਵੇਂ ਮੈਂ ਬਾਹਰੋਂ ਆਪਣੇ ਬਾਪ ਦੀ ਮੌਤ 'ਤੇ ਹੰਝੂਆਂ ਦੀ ਤਿੱਪ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸੀ ਵਹਾਈ ਪਰ ਰੂਹ ਨੇ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਖੂਨ ਦੇ ਅੱਥਰੂ ਰੋਏ ਸਨ। ਰੂਹ 'ਤੇ ਪੀੜਾਂ ਦੇ ਪਹਾੜ ਦਾ ਵਜਨ ਵਧਦਾ ਗਿਆ ਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਨਸ਼ੇ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਵੀ ਭਾਰੀ ਹੁੰਦੀ ਗਈ। ਇੱਕ ਵਾਰ ਉਸ ਬੰਦੇ ਨੇ ਫ਼ੈਕਟਰੀ ਅੰਦਰ ਹੰਗਾਮਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਜਿਸ ਤੋਂ ਮੈਂ ਸਮੈਕ ਲਿਆ ਕਰਦਾ ਸੀ। ਉਸ ਨੂੰ ਚੱਕੀਆਂ (ਜੇਲ੍ਹ 'ਚ ਵੱਖਰਾ ਅਹਾਤਾ ਜੀਹਦੇ 'ਚ ਕਾਲ ਕੋਠੜੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ਜਿੰਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਲੰਬਾਈ ਅਤੇ ਚੌੜਾਈ ਮਹਿਜ਼ ਕੁਝ ਫੁੱਟ ਹੁੰਦੀ ਹੈ) ਅੰਦਰ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਮੈਨੂੰ ਵੀ ਪੁਲਸ ਵਾਲਿਆਂ ਨੇ ਸਮੈਕ ਸਮੇਤ ਫੜ ਲਿਆ ਪਰ ਸਰਪੰਚ ਨੇ ਛੁਡਾ ਲਿਆ। ਕੁਝ ਦਿਨਾਂ ਬਾਅਦ ਮੇਰੀ ਹਾਈਕੋਰਟ ਨੇ ਜ਼ਮਾਨਤ ਮਨਜੂਰ ਕਰ ਲਈ। ਪੌਣੇ ਦੋ ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਬਾਹਰਲੀ ਦੁਨੀਆਂ ਵੇਖੀ ਪਰ ਇਹ ਰੌਣਕ-ਮੇਲਾ ਕੁਝ ਘੰਟਿਆਂ ਲਈ ਹੀ ਸੀ । ਘਰ ਹਾਲੇ ਅੱਪੜਿਆ ਨਹੀਂ ਸੀ ਕਿ ਗਵਾਂਢੀ ਪਿੰਡ ਸ਼ਾਮ ਖੇੜੇ ਬੱਸ ਤੋਂ ਉਤਰ ਕੇ ਦਾਰੂ ਪੀਣ ਲੱਗ ਪਿਆ। ਜਿੰਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਮੈਂ ਦਾਰੂ ਪੀ ਰਿਹਾ ਸੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੋ ਬੰਦੇ ਕੁੱਟ ਦਿੱਤੇ। ਮੈਂ ਵੀ ਵੱਧ-ਚੜ੍ਹ ਕੇ ਇਸ ਕੁਟਾਪੇ 'ਚ ਭਾਗ ਲਿਆ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਮੈਂ ਗੋਢਿਆਂ ਥੱਲੇ ਪਏ ਇਕ ਜਣੇ ਨੂੰ ਸਿਆਣ ਲਿਆ। ਉਹ ਪੁਲਸ ਵਾਲਾ ਸੀ। ਮੈਂ ਝੱਟ ਸਮਝ ਗਿਆ ਕਿ ਇਹ ਸਿਵਲ ਕੱਪੜਿਆਂ 'ਚ ਪੁਲਸ ਵਾਲੇ ਹਨ ਪਰ ਉਦੋਂ ਤੱਕ ਬਾਜੀ ਖੇਡੀ ਜਾ ਚੁੱਕੀ ਸੀ, ਚਿੜੀਆਂ ਦਾਣੇ ਚੁੱਗ ਲਏ ਸਨ । ਮੈਂ ਉੱਥੋਂ ਖਿਸਕਿਆ ਤੇ ਘਰ ਆ ਕੇ ਸੌਂ ਗਿਆ। ਸਵੇਰੇ ਉੱਠਣ ਸਾਰ ਸ਼ਹਿਰ ਨੂੰ ਨਿਕਲ ਗਿਆ। ਚਰਚਾ ਆਮ ਸੀ ਕਿ ਕੱਲ੍ਹ ਸ਼ਾਮ ਖੇੜੇ ਐਸ.ਐਚ.ਓ. ਦੇ ਗੰਨਮੈਨ ਕੁੱਟੇ ਗਏ। ਦਰਅਸਲ ਸ਼ਾਮ ਖੇੜੇ ਪਿੰਡ ਦੇ ਜਿੰਨ੍ਹਾਂ ਮਿੱਤਰਾਂ ਨਾਲ ਦਾਰੂ ਪੀ ਰਿਹਾ ਸੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਥਾਣਾ ਸਦਰ ਮਲੋਟ ਦੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਗੰਨਮੈਨਾਂ ਨੇ ਕਿਤੇ ਕੁੱਟਿਆ ਸੀ, ਜਿਸ ਦੀ ਇੰਨ੍ਹਾਂ ਕਿੜ ਕੱਢ ਲਈ ਪਰ ਮੈਂ ਅਣਭੋਲ ਐਂਵੇ ਰਗੜਿਆ ਗਿਆ।

ਮੈਂ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਲੜਾਈ 'ਚ ਮੈਂ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਸੀ ਪਰ ਇੱਕ ਦਿਨ ਸਵੇਰੇ ਚਾਰ ਵਜੇ ਪੁਲਸ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਚੁੱਕ ਲਿਆ। ਜਾਂਦਿਆਂ ਹਵਾਲਾਤ 'ਚ ਤਾੜ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਕੁੱਟ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੋਏ ਗੰਨਮੈਨ ਭੁੱਖੇ ਸ਼ੇਰ ਵਾਂਗ ਮੇਰੇ ਵੱਲ ਝਾਕਣ ਪਰ ਮੇਰੀ ਸ਼ਕਲ-ਸੂਰਤ ਵੀ ਡਰਾਵਣੀ ਸੀ ਤੇ ਮੈਂ ਸੀ ਵੀ ਬੇਖ਼ੌਫ। ਲੰਮੇ ਵਾਲਾਂ ਵਿਚਲੀ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਝਾਕਣੀ ਤੋਂ ਪੁਲਸੀਏ ਵੀ ਡਰ ਰਹੇ ਸਨ। ਸਾਰਾ ਦਿਨ ਲੰਘ ਗਿਆ। ਸ਼ਾਮੀਂ ਇਕ ਗੰਨਮੈਨ ਹਵਾਲਾਤ ਦੇ ਅੰਦਰ ਆ ਗਿਆ ਤੇ ਆਖਣ ਲੱਗਾ "ਉਸ ਦਿਨ ਬੜੀਆਂ ਬੁੜਕ-ਬੁੜਕ ਮਾਰਦਾ ਸੀ ਅੱਜ.. ?" ਮੈਂ ਕਿਹਾ "ਅੱਜ ਤੇਰਾ.... ।" ਉਹ ਹਲਕਾ ਜਿਹਾ ਮੁਸਕਰਾਇਆ ਤੇ ਬੋਲਿਆ "ਅਸੀਂ ਮਰਦ ਹਾਂ ਲਾਚਾਰ 'ਤੇ ਹੱਥ ਨਹੀਂ ਚੱਕਦੇ। ਕਿਤੇ ਫੇਰ ਸਹੀਂ।" ਮੈਂ ਕਿਹਾ "ਮਰਜ਼ੀ ਜਨਾਬ ਦੀ, ਕਿਹੜਾ ਮੁੱਲਾ ਮਰ ਗਿਆ ਜਾਂ ਰੋਜ਼ੇ ਮੁੱਕਗੇ।" ਮੈਨੂੰ ਥਾਣੇ 'ਚ ਕਿਸੇ ਨੇ ਕੁਝ ਨਾ ਆਖਿਆ। ਦੇਰ ਰਾਤ ਮੇਰੇ 'ਤੇ ਕਈ ਧਾਰਾਵਾਂ ਲਾ ਕੇ ਪਰਚਾ ਕੱਟ ਦਿੱਤਾ