ਫਤਿਹ ਸਿੰਘ (ਬਾਬਾ ਫਤਿਹ ਸਿੰਘ ਬਾਬਤ ਹੋਰ ਵੇਰਵਾ ਅੰਤਿਕਾ ਪੰਨਾ ਨੰ- 2177 ਤੇ ਪੜ੍ਹੇ ਜੀ- ਲੇਖਕ) ਆ ਗਿਆ ਤੇ ਉਸ ਨੇ ਐਨ ਨਜ਼ਦੀਕ ਆ ਕੇ ਦੋਵਾਂ ਹੱਥਾਂ ਨਾਲ ਤਲਵਾਰ ਦਾ ਏਡਾ ਸਖਤ ਵਾਰ ਕੀਤਾ ਕਿ ਤਲਵਾਰ ਸੱਜਾ ਮੋਢਾ ਚੀਰਦੀ ਹੋਈ ਖੱਬੀ ਵੱਖੀ ਵਿਚੋਂ ਨਿਕਲ ਗਈ ਤੇ ਵਜ਼ੀਰ ਖਾਨ ਦੇ ਦੇ ਟੋਟੇ ਹੋ ਗਏ। ਇਹ ਮਹਾਨ ਕਾਰਨਾਮਾ 12 ਮਈ 1710 ਈਸਵੀ ਸ਼ੁਕਰਵਾਰ ਨੂੰ ਹੋਇਆ। ਮਲੇਰਕੋਟਲੇ ਦਾ ਨਵਾਬ ਸ਼ੇਰ ਖਾਨ ਵੀ ਇਸ ਦਿਨ ਇਸ ਜੰਗ ਵਿੱਚ ਲੜਦਾ ਹੋਇਆ ਮਾਰਿਆ ਗਿਆ।

ਖਾਫੀ ਖਾਨ ਲਿਖਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮੌਤਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਦਾ ਕੋਈ ਹਿਸਾਬ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਥੋੜੇ ਕੁ ਹੀ ਕਿਸਮਤ ਵਾਲੇ ਬਚ ਸਕੇ ਤੇ ਉਹ ਕੇਵਲ ਜਾਨ ਬਚਾ ਪਾਏ, ਨਾ ਬਸਤਰ ਲਿਜਾ ਸਕੇ ਨਾ ਘੋੜੇ। ਇਸ ਸਾਰੇ ਸਾਮਾਨ ਉਪਰ ਸਿੰਘਾਂ ਦਾ ਕਬਜ਼ਾ ਹੋਇਆ ਤੇ ਪੈਦਲ ਸਿੱਖ ਸਿਪਾਹੀ ਘੋੜ ਸਵਾਰ ਹੋ ਗਏ। ਵਜ਼ੀਰ ਖਾਨ ਦੀ ਫ਼ੌਜ ਦਾ ਮੁਕੰਮਲ ਸਫਾਇਆ ਹੋ ਗਿਆ। ਸਿੰਘ ਹੁਣ ਸਰਹੰਦ ਸ਼ਹਿਰ ਵਲ ਚੜ੍ਹੇ। ਸ਼ਹਿਰ ਵਾਸੀ ਲੰਮਾ ਸਮਾਂ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕਰਨ ਦੇ ਸਮਰੱਥ ਨਹੀਂ ਸਨ। ਉਹ ਕੇਵਲ ਇੱਕ ਦਿਨ ਲਈ 13 ਮਈ ਨੂੰ ਸਿੱਖ ਫ਼ੌਜਾਂ ਨੂੰ ਰੋਕ ਸਕੇ ਪਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸੂਰਮਿਆਂ ਦੇ ਹੜ੍ਹ ਨੂੰ ਕੌਣ ਰੋਕਣ ਵਾਲਾ ਸੀ। 14 ਮਈ ਨੂੰ ਉਹ ਸਰਹੰਦ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿਚ ਦਾਖਲ ਹੋ ਗਏ।

ਵਜ਼ੀਰ ਖਾਨ ਦਾ ਬੇਟਾ ਦੋਲਤ ਖਾਨ ਖਾਲੀ ਹੱਥੀਂ ਜਾਨ ਬਚਾ ਕੇ ਪਰਿਵਾਰ ਸਮੇਤ ਦਿੱਲੀ ਦੌੜ ਗਿਆ। ਇਵੇਂ ਹੀ ਸੁੱਚਾ ਨੰਦ ਸਰਹੰਦ ਵਿਚੋਂ ਹੱਲੇ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਦੌੜ ਗਿਆ। ਸਿੰਘਾਂ ਨੇ ਸੁੱਚਾ ਨੰਦ ਦੀ ਹਵੇਲੀ ਉਤੇ ਹੱਲਾ ਕੀਤਾ ਤੇ ਇਥੋਂ ਬਹੁਤ ਧਨ ਮਿਲਿਆ ਜਿਹੜਾ ਕਾਲੀਆਂ ਕਰਤੂਤਾਂ ਰਾਹੀਂ ਦੀਵਾਨ ਨੇ ਇਕੱਠਾ ਕੀਤਾ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਫਿਰ ਹਵੇਲੀ ਨੂੰ ਅੱਗ ਲਾ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਤੇ ਥੋੜੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਹੀ ਇਹ ਹਵੇਲੀ ਥੇਹ ਹੋ ਗਈ। ਪੂਰੇ ਸਰਹੰਦ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਲੁੱਟ ਮਾਰ ਆਰੰਭ ਹੋ ਗਈ ਤੇ ਇਸ ਗੱਲ ਦੇ ਚੇਖੇ ਸਬੂਤ ਹਨ ਕਿ ਕਿਸੇ ਮਸਜਿਦ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਨਹੀਂ ਪੁਚਾਇਆ ਗਿਆ। ਸਰਹੰਦ ਦਾ ਸੂਬੇਦਾਰ ਬਾਜ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਥਾਪਿਆ ਗਿਆ।

ਭਾਈ ਅਲੀ ਸਿੰਘ ਸਰਹੰਦ ਬਦਹਿਰੀ ਦਾ ਆਰਜ਼ੀ ਨਵੀਸ ਸੀ। ਉਸ ਨੂੰ ਇਕ ਦਿਨ ਵਜ਼ੀਰ ਖਾਨ ਨੇ ਭੁਲਾ ਕੇ ਕਿਹਾ ਸਿੱਖਾ ਦਾ ਇਕ ਜਰਨੈਲ ਬੰਦਾ ਸਿੰਘ ਸੁਣੀਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਨੇ ਚਿੱਠੀ ਲਿਖ। ਉਹ ਬਸਾ ਖੇਸੀਖਾਨ ਹੈ। ਲਿਖ ਕਿ ਸਰਹੰਦ ਵੱਲ ਆ ਤਾਂ ਕਿ ਤੈਨੂੰ ਦੱਸੀਏ ਸਾਹਿਬਜਾਦਿਆਂ ਨਾਲ ਕੀ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਮਾਲੀ ਸਿੰਘ ਨੇ ਕਿਹਾ ਹਜੂਰ ਚਿੱਠੀ ਲਿਖਣ ਦੀ ਕੀ ਲੇਡ? ਜੇ ਉਹ ਬਹਾਦਰ ਹੋਇਆ ਬਗੇਰ ਚਿੱਠੀ ਲਿਖਣ ਦੇ ਹੀ ਆ ਜਾਏਗਾ। ਵਜੀਰ ਖਾ ਨੇ ਇਸ ਉੱਤਰ ਕਾਰਨ ਮਾਲੀ ਥਾਂ ਨੂੰ ਮਹੀਨੇ ਦੀ ਕੈਦ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਦਿੱਤੀ। ਸਜ਼ਾ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਹੋ ਕੇ ਉਹ ਬਾਬਾ ਬੰਦਾ ਸਿੰਘ ਦੀ ਸੇਨਾ ਵਿਚ ਰਲ ਗਿਆ।