ਇਸ ਕਿਤਾਬ ਬਾਰੇ

ਵਾਤਵਰਣ ਅਤੇ ਖੇਤੀ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਅਜੋਕੇ ਖੇਤੀ ਸੰਕਟ ਨੂੰ ਠੱਲ ਪਾਉਣ ਲਈ ਇੱਕ ਲੋਕ ਉਪਰਾਲੇ ਵਜੋਂ ਇੱਕ ਕਾਫਲੇ ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਖੇਤੀ ਵਿਰਾਸਤ ਮਿਸ਼ਨ ਦਾ ਸਫਰ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ। ਇਸ ਸਵਰ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਸਰਬਤ ਦੇ ਭਲੇ ਦੇ ਵਿਚਾਰ ਤੋਂ ਪ੍ਰੇਰਤ ਸੀ । ਖੇਤੀ ਵਿਰਾਸਤ ਮਿਸ਼ਨ ਦਾ ਬੀਜ ਕਰੁਣਾ ਦੇ ਉਸ ਭਾਵ ਵਿੱਚ ਹੈ ਜਿਹੜਾ ਕਿ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਸਾਰੀ ਕਾਇਨਾਤ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਭਾਂਤ-ਸੁਭਾਂਤੇ ਰੂਪਾਂ ਨਾਲ ਇੱਕਮਿੱਕ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਕਰਣਾ ਭਾਵ ਆਪਾ ਵਾਰ ਕੇ ਆਪਣਿਆਂ ਲਈ, ਆਪਣੀ ਧਰਤੀ ਅਤੇ ਆਪਣੀਆਂ ਆਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਨਸਲਾਂ ਲਈ ਆਪਣੀ ਜਿੰਮੇਦਾਰੀ ਦਾ ਨਿਰਵਾਹ ਕਰਨ ਲਈ ਵੰਗਾਰਦਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਵਿਚਾਰ ਨੇ ਬੀਜ ਬਣ ਕੇ ਅੱਜ ਖੇਤੀ ਵਿਰਾਸਤ ਮਿਸ਼ਨ ਦਾ ਸਰੂਪ ਗ੍ਰਹਿਣ ਕੀਤਾ ਹੈ. ਬੀਜ ਰੂਪੀ ਉਸ ਵਿਚਾਰ ਦਾ ਜਨਮ ਅਚਾਨਕ ਹੀ ਨਹੀਂ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ । ਸਗੋਂ ਇਸਦੇ ਪਿੱਛੇ ਇੱਕ ਲੰਮੀ ਚਿੰਤਨ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ, ਵਿਚਾਰ, ਸੰਵਾਦ ਅਤੇ ਤੜਫ ਦਾ ਵਜੂਦ ਸੀ।

ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਸਮੁੱਚੇ ਚੌਗਿਰਦੇ ਵਿੱਚ ਜਿਹੜੀ ਪੀੜ ਵਿਆਪਤ ਸੀ, ਉਸਦਾ ਰਿਸ਼ਤਾ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਵਾਤਾਵਰਣ ਅਤੇ ਖੁਰਾਕ ਲੜੀ ਵਿੱਚ ਪਿਛਲੇ 4 ਦਹਾਕਿਆਂ ਤੋਂ ਨਿਰੰਤਰ ਘੁਲਦੇ ਜਾ ਰਹੇ ਜ਼ਹਿਰਾਂ, ਮੁੱਕ ਚੱਲੋ ਪਾਣੀਆ, ਜ਼ਹਿਰੀਲੇ ਰਸਾਇਣਾ ਦੇ ਲਗਾਤਾਰ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕਾਰਨ ਖਤਮ ਹੁੰਦੇ ਜਾ ਰਹੇ ਅਨੇਕਾ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਜੀਵ-ਜੰਤੂਆਂ, ਪੰਛੀਆਂ, ਸੂਖਮ ਜੀਵਾ, ਮਿੱਟੀ, ਰੁੱਖਾ, ਬਨਸਪਤੀਆਂ ਦੀ ਚੀਤਕਾਰ ਨਾਲ ਸੀ। ਵਿਕਾਸ ਅਤੇ ਆਧੁਨਿਕ ਖੇਤੀ ਦੇ ਨਾਂਅ 'ਤੇ ਕੁਦਰਤੀ ਸੋਮਿਆਂ ਅਤੇ ਕੁਦਰਤ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਰੂਪਾਂ ਦਾ ਜਿਹੜਾ ਵਿਨਾਸ਼ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ, ਉਹ ਬੇਸ਼ੱਕ ਇੱਕ ਕਰੂਰਤਾ ਭਰਪੂਰ ਅਤੇ ਅਤਿਅੰਤ ਰਾਖਸ਼ਸ਼ੀ ਕ੍ਰਿਤ ਹੈ। ਇਹ ਅਧਰਮ ਹੈ ਤੇ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਅਪਰਾਧ ਵੀ । ਸਮੁੱਚੀ ਲੋਕਾਈ ਨੂੰ ਇਸ ਅਪਰਾਧ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਭਿਆਨਕ ਨਤੀਜਿਆ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਹਾਅ ਦਾ ਨਾਅਰਾ ਹੈ ਖੇਤੀ ਵਿਰਾਸਤ ਮਿਸ਼ਨ । ਜਿਸਨੇ 1995 ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵਿਚਾਰ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪੁੰਗਰਣ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ 2005 ਵਿੱਚ ਹੋਏ ਆਪਣੇ ਜਨਮ ਤੋਂ ਹੁਣ ਤੱਕ ਅਨੇਕਾਂ ਹੀ ਪੜਾਅ ਤੈਅ ਕੀਤੇ ਹਨ।

ਇਸ ਸਫਰ ਦੌਰਾਨ ਖੇਤੀ ਵਿਰਾਸਤ ਮਿਸ਼ਨ ਨੂੰ ਅਨੇਕਾਂ ਵਿਚਾਰਕਾ, ਵਿਦਵਾਨਾਂ, ਸਮਾਜਿਕ ਕਾਰਕੁੰਨਾ ਅਤੇ ਦਿਆਲੂ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਸਹਿਯੋਗ ਮਿਲਿਆ। ਕਿਸੇ ਨੇ ਵਿਚਾਰ ਦਿੱਤਾ, ਕਿਸੇ ਨੇ ਚਿੰਤਨ ਨੂੰ ਹੋਰ ਵੀ ਗਹਿਰਾਈ ਬਖ਼ਸ਼ੀ, ਕਿਸੇ ਨੇ ਕੋਈ ਇੱਕ ਤਕਨੀਕ ਸਿਖਾਈ ਤੇ ਕਿਸੇ ਨੇ ਦੂਜੀ, ਕਿਸੇ ਨੇ ਕੁੱਝ ਸਾਧਨ ਦਿੱਤੇ ਤੇ ਕਿਸੇ ਨੇ ਸਾਨੂੰ ਥਾਪੜਾ ਦੇ ਕੇ ਲਗਾਤਾਰ ਅੱਗੇ ਵਧਦੇ ਰਹਿਣ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਤ ਕੀਤਾ। ਉਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਵਾਤਾਵਰਣ ਦੇ ਉੱਘੇ ਚਿੰਤਕ, ਲੇਖਕ ਅਤੇ ਕਾਰਕੁੰਨ ਸ਼੍ਰੀ ਅਨੁਪਮ ਮਿਸ਼ਰ, ਉਹ ਪਹਿਲੇ ਇਨਸਾਨ ਸਨ ਜਿਹਨਾਂ ਦੀ ਸਦ-ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਨੇ ਹੀ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਧਰਤੀ ਦੀ ਸੇਵਾ ਹਿੱਤ ਸਾਨੂੰ ਆਪਣੇ ਕਰਤਵ ਨਿਭਾਉਣ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਰੂਪੀ ਬੀਜ ਦਾ ਕੰਮ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਬੀਜ ਨੂੰ ਪੁੰਗਰਣ ਲਈ ਲੋੜੀਂਦਾ ਖਾਦ-ਪਾਣੀ ਦੇਣ ਦਾ ਕੰਮ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਖੇਤੀ ਵਿਗਿਆਨੀ ਡਾ. ਦਵਿੰਦਰ ਸ਼ਰਮਾ, ਪਾਣੀ ਦੇ ਯੋਧੇ ਵਜੋਂ ਜਾਣੇ ਜਾਦੇ ਰਾਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ, ਪਹਾੜਾਂ 'ਤੇ ਪਾਣੀ ਅਤੇ ਜੰਗਲ ਦਾ ਮਹਾਨ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਸਚਿਦਾਨੰਦ ਭਾਰਤੀ, ਵਾਤਾਵਰਣ ਕਾਰਕੁੰਨ ਤੇ ਖੇਤੀ ਵਿਗਿਆਨੀ ਸੁਧਿਰੇਂਦਰ ਸ਼ਰਮਾ ਅਤੇ ਟਾਕਸਿਕ ਲਿੰਕ ਦੇ ਸ੍ਰੀ ਰਵੀ ਅੱਗਰਵਾਲ ਨੇ ਕੀਤਾ।

ਵਿਚਾਰ ਨੂੰ ਹੋਰ ਪ੍ਰਪੱਕਤਾ ਅਤੇ ਡੂੰਘਾਈ ਜੈਪੁਰ ਦੇ ਡਾ. ਸ੍ਰੀ ਗੋਪਾਲ ਕਾਬਰਾ ਦੇ ਖੋਜਪਰਥ ਲੱਖਾਂ, ਕੇਰਲਾ ਵਿੱਚ ਇੰਟਸਲਵਾਨ ਦੇ ਖਿਲਾਫ਼ ਸੰਘਰਸ਼ ਕਰ ਰਹੇ ਸਮਾਜਿਕ ਕਾਰਕੁੰਨਾਂ, ਆਪਣੀ ਅੰਤਰ-ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਸਦਕੇ ਆਪਣੀ ਹੀ ਮਿਹਨਤ ਅਤੇ ਸਾਧਨਾਂ ਨਾਲ ਰਾਮਦੇਵਰਾ, ਜਿਲ੍ਹਾ ਜੈਸਲਮੇਰ ਰਾਜਸਥਾਨ ਵਿਖੇ ਰੇਲਵੇ