ਨਾਨਕ ਕਿਛੁ ਸੁਣੀਐ ਕਿਛੁ ਕਹੀਐ

ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦਾ ਲੋਕ-ਬਿੰਬ ਪੈਗੰਬਰ ਜਾਂ ਉਪਦੇਸ਼ਕ ਵਾਲਾ ਹੈ। ਪਰ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਬਾਣੀ ਦਾ ਅਧਿਅਨ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਸ਼ਖ਼ਸੀਅਤ ਦੇ ਸੰਵਾਦੀ ਪੱਖ ਨੂੰ ਵੀ ਉਘਾੜਦਾ ਹੈ। ਉਪਦੇਸ਼ਕ ਦਾ ਮੁੱਖ ਕੰਮ ਬੋਲਣਾ ਹੈ, ਪਰ ਸੰਵਾਦੀ ਨੂੰ ਬੋਲਣ ਨਾਲੋਂ ਸੁਣਨਾ ਵਧੇਰੇ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਕਹਿਣ ਦੀ ਸੀਮਾ ਹੈ. ਸਾਰੀ ਗੱਲ ਕਹਿਣ ਦੇ ਹਿਸਾਬ ਵਿਚ ਆ ਨਹੀਂ ਸਕਦੀ ਕਿਉਂਕਿ ਕਹਣਾ ਕਥਨੁ ਨ ਜਾਈ। ਗੱਲ ਸੁਣਨ ਨਾਲ ਹਿਸਾਬ ਵਿਚ ਆਉਂਦੀ ਹੈ। ਸੁਣਨ ਵਾਲੇ ਕੋਲ ਗੱਲ ਨੂੰ ਅਨੁਵਾਦਣ ਅਤੇ ਵਿਸਥਾਰਨ ਆਦਿ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਅਰਥ ਅਤੇ ਭਾਵ ਗ੍ਰਹਿਣ ਕਰਨ ਦੀ ਭਰਪੂਰ ਖੁੱਲ੍ਹ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਬੋਲਣ ਨਾਲੋਂ ਸੁਣਨ ਦੇ ਮਹੱਤਵ 'ਤੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਜ਼ੋਰ ਦਿੰਦੇ ਹਨ:

 

ਸੁਣਿਆ ਮੰਨਿਆ ਮਨਿ ਕੀਤਾ ਭਾਉ॥

ਅੰਤਰਗਤਿ ਤੀਰਥਿ ਮਲਿ ਨਾਉ॥               (4, ਮ.1)

 

ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੀਆਂ ਚਾਰ ਉਦਾਸੀਆਂ ਭਾਵ ਲੰਮੀਆਂ ਯਾਤਰਾਵਾਂ ਦੌਰਾਨ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਪੰਡਿਆਂ, ਪੁਜਾਰੀਆਂ, ਬੋਧੀਆਂ, ਜੈਨੀਆਂ, ਯੋਗੀਆਂ, ਕਾਜੀਆਂ ਆਦਿ ਨਾਲ ਸੰਵਾਦ ਹੋਏ। ਇਹਨਾਂ ਉਦਾਸੀਆਂ ਦੌਰਾਨ ਆਪ ਨੇ ਚਿੰਤਨ ਅਤੇ ਸੁਖ਼ਨ ਦੇ ਸਥਾਪਤ ਸਥਾਨਾਂ 'ਤੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਬਾਣੀਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਜਾਂ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਵੰਸ਼ਜਾਂ / ਉਤਰਾਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਮਿਲਕੇ ਗੁਰਮਤਿ ਦੇ ਸੁਖਨਵਰਾਂ ਦੀ ਬਾਣੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ। ਇੰਜ ਸ਼ੇਖ ਫ਼ਰੀਦ ਜੀ, ਕਬੀਰ ਜੀ, ਰਵਿਦਾਸ ਜੀ, ਨਾਮਦੇਵ ਜੀ, ਜੈਦੇਵ ਜੀ,