ਵਿਚਾਰ ਅਤੇ ਹਾਸਲ ਕਰ ਚੁੱਕੇ ਸਨ। ਜਗਨ ਨਾਥ ਪੁਰੀ ਪਹੁੰਚ ਕੇ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਵਲੋਂ ਨਿਭਾਇਆ ਗਿਆ ਤਿੰਨ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸਵਾਦ ਸਾਡੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਪਹਿਲਾ ਮੰਦਰ ਵਿਚ ਪੁਜਾਰੀ ਦੁਆਰਾ ਅਦਾ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਆਰਤੀ ਦੀ ਰਸਮ ਜਾਂ ਮਰਿਆਦਾ ਨਾਲ, ਦੂਸਰਾ ਉਪਰੋਕਤ ਬਾਣੀਕਾਰਾਂ ਵਲੋਂ ਆਰਤੀ ਸੰਬੰਧੀ ਪਹਿਲਾਂ ਹੋ ਚੁੱਕੀਆਂ ਸ਼ਬਦ ਰਚਨਾਵਾਂ ਨਾਲ ਅਤੇ ਤੀਸਰਾ ਭਗਤ ਜੈਦੇਵ ਜੀ ਦੀ ਬਾਣੀ ਨਾਲ। ਆਰਤੀ ਸੰਬੰਧੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੀ ਇਸ ਰਚਨਾ ਨੂੰ ਰਾਬਿੰਦਰ ਨਾਥ ਟੈਗੋਰ ਨੇ ਯੂਨੀਵਰਸਲ ਐਂਥਮ ਭਾਵ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡੀ ਤਰਾਨਾ ਕਿਹਾ:

 

ਗਗਨ ਮੈ ਥਾਲੁ ਰਵਿ ਚੰਦੁ ਦੀਪਕ ਬਨੇ ਤਾਰਿਕਾ ਮੰਡਲ ਜਨਕ ਮੋਤੀ ॥

ਧੂਪੁ ਮਲਆਨਲੋ ਪਵਣੁ ਚਵਰੋ ਕਰੇ ਸਗਲ ਬਨਰਾਇ ਫੂਲੰਤ ਜੋਤੀ ॥

ਕੈਸੀ ਆਰਤੀ ਹੋਇ॥ ਭਵ ਖੰਡਨਾ ਤੇਰੀ ਆਰਤੀ॥                   (13, ਮ.1)

 

ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੇ ਇਸ ਸ਼ਬਦ ਨੂੰ ਕਬੀਰ ਜੀ, ਰਵਿਦਾਸ ਜੀ. ਸੈਣ ਜੀ, ਪੀਪਾ ਜੀ ਅਤੇ ਧੰਨਾ ਜੀ ਭਗਤ ਬਾਣੀਕਾਰਾਂ ਵਲੋਂ ਆਰਤੀ ਸੰਬੰਧੀ ਉਚਾਰੇ ਗਏ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨਾਲ ਸਵਾਦ ਵਜੋਂ ਦੇਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਕਬੀਰ ਜੀ ਦਾ ਸ਼ਬਦ ਪ੍ਰਭਾਤੀ ਰਾਗ ਵਿਚ ਹੈ:

 

ਲੇਹੁ ਆਰਤੀ ਹੋ ਪੁਰਖ ਨਿਰੰਜਨ ਸਤਿਗੁਰ ਪੂਜਹੁ ਭਾਈ॥

ਠਾਢਾ ਬ੍ਰਹਮਾ ਨਿਗਮ ਬੀਚਾਰੈ ਅਲਖੁ ਨ ਲਖਿਆ ਜਾਈ॥

(1350, ਕਬੀਰ ਜੀ)

 

ਬਾਕੀ ਚਾਰਾਂ: ਭਾਵ ਸੈਣ ਜੀ, ਰਵਿਦਾਸ ਜੀ, ਪੀਪਾ ਜੀ ਅਤੇ ਧੰਨਾ ਜੀ ਦੇ ਸ਼ਬਦ ਧਨਾਸਰੀ ਰਾਗ ਵਿਚ ਹਨ: