ਮੈਂ ਉਸਦੇ ਉਭਾਰਾਂ, ਕਟਾਵਾਂ, ਨੁਕਰਾਂ ਨੂੰ

ਤਰਾਸ਼ ਰਿਹਾ ਹੁੰਨਾ

ਕਵਿਤਾ ਸ਼ਿਲਪੇ ਮੇਰੇ ਸਰੋਕਾਰ, ਵਿਚਾਰ

ਕਾਰ-ਵਿਹਾਰ

-ਨਮਿਤ, ਪੰਨਾ: 31

ਇਸੇ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਦੀ ਕਵਿਤਾ 'ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਵਿੱਚ 'ਤਪਸ਼ ਵਿੱਚ ਹਰਿਆਲੀ ਦੀ ਆਸ' ਰਾਹੀਂ ਜਿਸ ਭਵਿੱਖਮੁਖੀ ਆਸ਼ਾ ਤੋਂ ਆਸਥਾ ਰੱਖਦਾ ਹੈ ਉਸ ਦਾ ਕਾਰਨ ਉਹ 'ਸਦੀ' ਕਵਿਤਾ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਭਵਿੱਖ ਦਾ ਚਿਹਨ ਕਵਿਤਾ 'ਚ ਤਾਂ ਹੀ ਉਭਰਦਾ ਹੈ ਜੇ ਵਰਤਮਾਨ ਸਵੀਕਾਰ ਨਾ ਹੋਵੇ। ਵਰਤਮਾਨ ਨੂੰ ਮਨਮੋਹਨ ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ, ਮੋਹ-ਪਰਕ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਅਤੇ ਦੋਸਤਾਂ ਦੀਆਂ ਦੋਸਤੀਆਂ ਰਾਹੀਂ ਤਾਂ ਜਿਊਣ ਜੋਗਾ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਅਜੇ ਵੀ ਸੱਭਿਅਤਾ ਹਿੰਸਾਵਾਦੀ ਪ੍ਰਵਚਨਾਂ 'ਚ ਘਿਰੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਹੁਣ ਤੱਕ ਦੀ ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਵਜੋਂ ਜਿਹੜੀ ਸੱਭਿਅਤਾ ਅਸੀਂ ਈਜਾਦ ਕੀਤੀ ਹੈ, ਉਸਦੀ ਹਕੀਕਤ ਕੀ ਹੈ।

ਜ਼ਹਿਰਬਾਦੀ ਹਵਾਵਾਂ ਉੱਗੀਆਂ

ਧੂੰਏ ਦੀਆਂ ਖੁੰਭਾਂ ਬਣ

ਨਿਗਲ ਗਈਆਂ ਪੂਰੇ ਦੇ ਪੂਰੇ ਨਗਰ

ਰੰਗ-ਨਸਲ ਦੇ ਅਹੰ ਨੇ ਜੰਮੇ

ਯਾਤਨਾਵਾਂ ਮਾਰੇ ਪਿਚਕੇ ਢਿੱਡ

ਤੁਰਦੇ ਫਿਰਦੇ ਕੰਕਾਲ

ਭੁੱਖਾਂ ਤੇ ਜੰਗਾਂ

.....................

ਰਾਤੋਂ ਰਾਤ ਉਸਰੀਆਂ ਘਰਾਂ 'ਚ ਦੀਵਾਰਾਂ

ਪਛਾਣੇ ਚਿਹਰੇ ਹੋ ਗਏ ਅਜਨਬੀ

ਅਸਤਿਤਵ ਸ਼ੰਕਿਤ

ਕੁੰਠਾਂ ਦੀ ਸ਼ਾਸਵਤ ਤਾਂਡਵ

-ਨਮਿਤ, ਪੰਨਾ 70

ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਉਹ ਸੋਚ - 1, ਸੋਚ- 3 ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਕ੍ਰਮਵਾਰ ਮਾਵਾਂ, ਚਾਚੀਆਂ ਤੇ ਕੁਦੇਸਣਾਂ, ਆਮ ਆਦਮੀ ਬਾਰੇ, ਪੰਜ ਪਾਣੀਆਂ ਬਾਰੇ ਸੋਚਦਿਆਂ, ਔਰਤ, ਆਮ ਆਦਮੀ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬੀਅਤ ਦੇ ਸਰੋਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਪੇਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸਦਾ ਇਕ ਕਾਰਨ ਇਹੀ ਬਣਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਜੰਗਲ ਦੇ ਸਮਾਨਾਂਤਰ ਉਹ ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ, ਝੀਲਾਂ, ਦਰਿਆਵਾਂ, ਰੁਖਾਂ, ਟਾਹਣੀਆਂ, ਪਹਾੜਾਂ, ਸਮੁੰਦਰੀ ਲਹਿਰਾਂ, ਆਸਮਾਨ, ਚੰਨ, ਖੇਤ, ਫਸਲਾਂ ਆਦਿ ਦੇ ਦ੍ਰਿਸ਼-ਬਿੰਬਾਂ ਨੂੰ ਅਰਥ ਦੀਆਂ ਸੰਰਚਨਾਵਾਂ ਨਾਲ ਨਿਰਮਿਤ ਕਰਕੇ ਆਪਣੀ ਕਵਿਤਾ ਦੇ ਸੰਵੇਦਨਾਤਮਕ ਪ੍ਰਭਾਵ ਨੂੰ ਵਧਾ ਲੈਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਵੀ ਮਨਮੋਹਨ ਦੀਆਂ ਉਹ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਬੜੀਆਂ ਭਾਵਪੂਰਤ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਘਰ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਤ ਰਿਸ਼ਤੇ ਹਨ। ਮਾਂ, ਪਤਨੀ ਬੱਚੇ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਮਨਮੋਹਨ ਦੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਭਾਵੇਂ ਉਸਦੇ ਸਵੈ-ਅਨੁਭਵ ਵਿੱਚੋਂ ਪੇਸ਼