'ਕੀ ਪਾਲ ਵਿਚ ਹੀ ਪ੍ਰਭੂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਹੈ, ਮੇਰੇ ਜਾਂ ਹੋਰ ਕਿਸੇ ਵਿਚ ਨਹੀਂ?"

'ਮੈਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਪਿਆਰ ਕਰਦਾ ਹਾਂ।'

'ਫਿਰ ਦੂਜਿਆਂ ਨੂੰ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ ?'

'ਸੁਣੋ। ਸਾਰਿਆਂ ਨਾਲ ਮਿੱਤਰਤਾ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦੀ। ਸਾਰਿਆਂ ਲਈ ਮਿੱਤਰ ਭਾਵ ਅੰਦਰ ਪੈਦਾ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਜਾਂ ਸ਼ੁਭ-ਇੱਛਕ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਸਰਬਤ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ ਤੇ ਨਵਰਤ ਭਾਵ ਉੱਡ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਚੰਗੀ ਮਿੱਤਰਤਾ ਇਕ ਕਾਲ ਵਿਚ ਕੇਵਲ ਇਕ ਹੀ ਨਾਲ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਫਿਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੋਹਾਂ ਵਿਚ ਵੀ ਪਿਆਰ ਮਿੱਤਰਤਾ ਇਸ ਗੱਲ 'ਤੇ ਕਾਇਮ ਰਹਿ ਸਕਦੀ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਗੁਣ ਸਮਾਨ ਹੋਣ। ਗੁਣਾਂ ਦੇ ਵਧਾ ਘਟਾ ਵਿਚ ਵੀ ਕੀਤੀ ਹਰ ਗੱਲ ਹਿਰਦੇ ਵਿਚ ਸਮਾ ਨਹੀਂ ਸਕਦੀ। ਪ੍ਰਿਤਪਾਲ ਦੇ ਹਿਰਦੇ ਵਿਚ ਮੈਨੂੰ ਚੰਗੇ ਗੁਣਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਦਿਸਦਾ ਹੈ। ਜੇ ਕਰ ਮੇਰੀ ਕੋਈ ਕਾਮਨਾ ਪਾਲ ਨੂੰ ਪਿਆਰ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਪ੍ਰਭੂ ਝਰੋਖੇ 'ਚੋਂ ਲੰਘੇ ਬਿਨਾ ਉਸ ਦੀ ਆਤਮਾ ਤਕ ਨਹੀਂ ਪੁਜਦੀ। ਇਕ ਮਿੱਤਰ ਨੂੰ ਇਸ ਗੱਲ ਤੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਸੱਚੇ ਮਿੱਤਰ ਜਿੰਨਾ ਹੀ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।'

 'ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਮੈਨੂੰ ਪੂਰਨ ਗਿਆਨ ਹੈ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੀ ਦਲੀਲ ਨਾਲ ਹਰ ਇਕ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਮਗਰ ਲਾ ਲੈਂਦੇ ਹੋ। ਕੀ ਤੁਸਾਂ ਬਹੁਤਾ ਏਸੇ ਲਈ ਪੜ੍ਹਿਆ ਤੇ ਵਿਚਾਰਿਆ ਹੈ ਕਿ ਨਿੱਕੀਆਂ ਅਵਾਜਾਂ ਨੂੰ ਹੜੱਪ ਕਰ ਲਿਆ ਕਰੋ ?'

'ਜਿਹੜੇ ਦੂਜਿਆਂ ਦੀਆਂ ਜਮੀਰਾਂ ਨੂੰ ਗੁਲਾਮ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਫਲਸਫਾ ਹਾਸਲ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਉਹ ਵੱਡੇ ਗੁਨਾਹੀ ਹਨ। ਦੁਨੀਆ ਦੀਆਂ ਨਜ਼ਰਾਂ ਵਿਚ ਉਹ ਇਕ ਮਸ਼ਹੂਰ ਫਲਾਸਫਰ ਜਾ ਗਿਆਨੀ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਅੰਦਰ ਯਕੀਨਨ ਉਹ ਇਕ ਨਾਸੂਰ ਨੂੰ ਪਲ- ਪਲ ਵਧਾਂਦੇ ਹਨ। ਮੇਰੇ ਗੁਰੂਦੇਵ ਨੇ ਇਸ ਗੱਲ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਕਰੜੀ ਚਿਤਾਵਨੀ ਕੀਤੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਤੁਸੀਂ ਮੇਰੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਤੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਕਰੋ।

ਅਸੀ ਦੋਵੇਂ ਇਕ ਖਾਲ ਵਿਚ ਵਟ ਦਾ ਸਿਰਹਾਣਾ ਲੈ ਕੇ ਪੈ ਗਏ। ਸਾਡੇ ਪਿਛਲੇ ਪਾਸੇ ਬਰਸੇਮ ਸਾਰੇ ਖੇਤ ਨੂੰ ਢੱਕੀ ਖਲੋਤੀ ਸੀ। ਪੂਰੇ ਦੀ ਠੰਢੀ ਹਵਾ, ਬਰਸੇਮ ਦਾ ਵਿਛ ਵਿਛ ਖੇਡ ਨੂੰ ਚੁੰਮਣਾ,ਕੁਦਰਤ ਦਾ ਖੀਵੇ ਭਾਵ ਵਿਚ ਝੁਕ-ਝੁਕ ਨਿਰਤ ਕਰਨਾ ਸੀ। ਟਾਹਲੀ ਦੀ ਛਾਵੇਂ, ਜਿਥੇ ਅਸੀਂ ਪਏ ਸਾਂ, ਇਕ ਘੁੱਗੀ ਆਪਣਾ ਗਲਾ ਫੁਲਾ ਆੜੂ ਦੇ ਬੂਟੇ ਤੇ, ਘੂ- ਘੂ-ਘੂੰ ਘੁ-ਘੂ-ਘੂੰ ਗੌਂ ਰਹੀ ਸੀ। ਜਿਸ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋ ਕੇ ਸਤਿਨਾਮ ਨੇ ਕਿਹਾ, 'ਇਸ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਕਿੰਨੀ ਮਿੱਠੀ ਹੈ।

'ਸਾਡੇ ਅੰਦਰ ਇਸ ਤੋਂ ਕਿਤੇ ਵੱਡੀ ਮਹਾਂ ਮਧੁਰ ਸ਼ਕਤੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਟਕਰਾ ਕੇ ਅਜਿਹੀਆਂ ਆਵਾਜ਼ਾਂ ਮਿਠਾਸ-ਮਿਠਾਸ ਹੋ ਡਿੱਗਦੀਆਂ ਹਨ।

'ਤੁਸੀਂ ਹਰ ਗੱਲ ਨੂੰ ਅੰਦਰ ਅੰਦਰ ਲੈ ਜਾਦੇ ਹੋ। ਕੀ ਹੈ ਤੁਹਾਡੇ ਅੰਦਰ ?' ਸਤਿਨਾਮ ਨੇ ਖਿੱਝ ਕੇ ਕਿਹਾ।

'ਮੇਰੇ ਰਾਹ ਚਲਣ ਵਾਲਿਆਂ ਲਈ ਸਭ ਕੁਝ ਅੰਦਰ ਹੀ ਹੈ, ਬਾਹਰ ਕੁਝ ਵੀ ਨਹੀਂ। ਇਹ ਸੰਸਾਰ ਤੇ ਇਸ ਵਰਗੇ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਅੰਦਰੇ ਚਿਤਰੇ ਪਏ ਹਨ।