12

ਇਕ ਦਿਨ, ਇਕ ਯੂਨਾਨੀ ਦਾਰਸ਼ਨਿਕ, ਜਿਸ ਦਾ ਨਾਂ ਫਾਰਡਰਸ ਸੀ (Phardrous), ਬਗ਼ੀਚੇ ਵਿਚ ਸੈਰ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ, ਉਸ ਦਾ ਪੈਰ ਇਕ ਪੱਥਰ ਨੂੰ ਵੱਜਾ। ਪੱਥਰ ਨਾਲ ਪੈਰ ਟਕਰਾਉਣ 'ਤੇ ਉਹ ਗ਼ੁੱਸੇ ਨਾਲ ਲਾਲ ਪੀਲਾ ਹੋ ਗਿਆ। ਉਹ ਵਾਪਿਸ ਮੁੜਿਆ ਤੇ ਪੱਥਰ ਨੂੰ ਹੱਥ ਵਿਚ ਲੈ ਕੇ, ਧੀਮੀ ਆਵਾਜ਼ ਵਿਚ ਇਹ ਕਹਿੰਦੇ ਹੋਏ, "ਓਹ ਮੇਰੇ ਰਸਤੇ ਵਿਚ ਪਈ ਬੇਜਾਨ ਚੀਜ਼!" ਪੱਥਰ ਵਗਾਹ ਮਾਰਿਆ।

ਅਲਮੁਸਤਫ਼ਾ, ਜੋ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਹਰਮਨ ਪਿਆਰਾ ਤੇ ਚਹੇਤਾ ਸੀ ਉਸ- ਨੂੰ ਸਮਝਾਉਣ ਲੱਗਾ, "ਤੂੰ ਇਹ ਗੱਲ ਕਿਉਂ ਕਹਿ ਰਿਹਾ ਏਂ : ਓਹ ਬੇਜਾਨ ਚੀਜ਼ ? ਕੀ ਤੂੰ ਇਸ ਬਾਗ਼ ਵਿਚ ਚਿਰਾਂ ਤੋਂ ਨਹੀਂ ਰਹਿ ਰਿਹਾ ਤੇ ਕੀ ਇਹ ਨਹੀਂ ਜਾਣਦਾ ਕਿ ਇਥੇ ਕੋਈ ਵੀ ਚੀਜ਼ ਬੇਜਾਨ ਨਹੀਂ ? ਸਾਰੀਆਂ ਵਸਤਾਂ ਦਿਨ ਦੇ ਚਾਨਣ ਤੇ ਰਾਤ ਦੀ ਸ਼ਾਨ-ਸ਼ੌਕਤ ਵਿਚ ਜੀਊਂਦੀਆਂ ਤੇ ਚਮਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਤੇਰੇ ਤੇ ਪੱਥਰ ਵਿਚ ਕੋਈ ਫ਼ਰਕ ਨਹੀਂ, ਦੋਵੇਂ ਇਕੋ ਜਿਹੇ ਹੋ। ਫ਼ਰਕ ਜੇ ਹੈ ਤਾਂ ਕੇਵਲ ਦਿਲ ਦੀ ਧੜਕਨ ਦਾ। ਤੇਰਾ ਦਿਲ ਥੋੜ੍ਹਾ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਧੜਕਦਾ ਹੈ, ਠੀਕ ਹੈ ਨਾ, ਮੇਰੇ ਦੋਸਤ ? ਹਾਂ, ਪਰ ਉਹ ਓਨਾ ਸ਼ਾਂਤ ਨਹੀਂ, ਜਿੰਨਾ ਪੱਥਰ ਹੈ।

"ਇਸਦੀ ਸੁਰ ਤਾਲ ਭਾਵੇਂ ਹੋਰ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਹੋਵੇ, ਪਰ ਮੈਂ ਤੈਨੂੰ ਦੱਸਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਜੇ ਤੂੰ ਆਪਣੀ ਆਤਮਾ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਨੂੰ ਡੂੰਘਾਈ ਨਾਲ ਸੁਣੇਂ ਅਤੇ ਖਲਾਅ ਦੀ ਉਚਾਈ ਨੂੰ ਮਾਪੇਂ ਤਾਂ ਤੈਨੂੰ ਇਕੋ ਹੀ ਸੰਗਤੀਕ ਲੈਅ ਸੁਣਾਈ ਦੇਵੇਗੀ ਅਤੇ ਉਸ ਸੰਗੀਤਕ ਲੈਅ ਵਿਚ ਕੀ ਪੱਥਰ ਤੇ ਕੀ ਤਾਰੇ, ਇਕ