16
ਥੋੜ੍ਹੀ ਦੇਰ ਚੁੱਪ ਰਹਿਣ ਮਗਰੋਂ ਇਕ ਚੇਲੇ ਨੇ ਅੱਗੇ ਵੱਧ ਕੇ ਪੁੱਛਿਆ, “ਸਾਡੇ ਮਾਲਕ, ਸਾਨੂੰ 'ਹੋਂਦ' ਬਾਰੇ ਕੁਝ ਦੱਸੋ। ਇਹ ਹੋਂਦ ਕੀ ਹੈ ?”
ਅਲਮੁਸਤਫ਼ਾ ਉਸ ਵਲ ਇਕ ਟੱਕ ਵੇਖਦਾ ਰਿਹਾ ਤੇ ਪਿਆਰ ਭਰੀਆਂ ਨਜ਼ਰਾਂ ਨਾਲ ਕੋਈ ਸੁਨੇਹਾ ਦਿੱਤਾ। ਉਹ ਇਕਦਮ ਉਠ ਖੜ੍ਹਾ ਹੋਇਆ ਤੇ ਉਹਨਾਂ ਸਾਰਿਆਂ ਤੋਂ ਕੁਝ ਫ਼ਾਸਲੇ 'ਤੇ ਜਾ ਖਲੋਤਾ; ਫਿਰ ਉਹਨਾਂ ਵਲ ਵਾਪਿਸ ਪਰਤਿਆ ਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਕਹਿਣ ਲੱਗਾ, "ਇਸ ਬਾਗ਼ ਵਿਚ ਮੇਰੇ ਮਾਪੇ ਦਫ਼ਨ ਹਨ, ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਜੀਊਂਦੇ ਮਨੁੱਖਾਂ ਨੇ ਦਫ਼ਨਾਇਆ ਸੀ; ਇਸੇ ਹੀ ਬਾਗ਼ ਵਿਚ ਬੀਤੇ ਸਾਲਾਂ ਦੇ ਬੀਜ ਦਫ਼ਨ ਹਨ ਜੋ ਹਵਾ ਰਾਹੀਂ ਦੂਸਰੀ ਥਾਂ ਤੋਂ ਇਸ ਥਾਂ ਤਕ ਪੁੱਜੇ। ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਵਾਰ ਮੇਰੇ ਮਾਪੇ ਇਥੇ ਹੀ ਦਫ਼ਨਾਏ ਜਾਣਗੇ ਅਤੇ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਵਾਰ ਹੀ ਹਵਾ ਇਹ ਬੀਜ ਖਿਲਾਰਦੀ ਰਹੇਗੀ; ਅਤੇ ਯਾਦ ਰਹੇ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਸਾਲਾਂ ਤਕ ਮੈਂ, ਤੁਸੀ ਤੇ ਇਹ ਫੁੱਲ ਇਸ ਬਾਗ਼ ਵਿਚ ਹੁਣ ਵਾਂਗ ਇਕੱਠੇ ਹੋਵਾਂਗੇ; ਇਹ ਸਾਡੀ ਹੋਂਦ ਹੋਵੇਗੀ, ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਨੂੰ ਪਿਆਰ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਇਹ ਸਾਡੀ ਹੋਂਦ ਹੀ ਹੋਵੇਗੀ ਤਾਂ ਹੀ ਅਸੀ ਇਕ ਹੋਰ ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਸੁਪਨਾ ਲਵਾਂਗੇ। ਸਾਡੀ ਹੋਂਦ, ਸਾਡਾ ਵਜੂਦ ਹੋਵੇਗਾ ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਸੂਰਜ ਦੀ ਉੱਚਾਈ ਤਕ ਉਪਰ ਉਠਣ ਦਾ ਸੁਪਨਾ ਲਵਾਂਗੇ।
"ਪਰ ਵਰਤਮਾਨ ਵਿਚ ਵਜੂਦ ਵਿਚ ਹੋਣਾ ਸਿਆਣਪ ਹੈ, ਮੂਰਖ ਵੀ ਇਸ ਹੋਂਦ ਤੋਂ ਅਣਜਾਣ ਨਹੀਂ, ਹੋਂਦ ਤਕੜੇ ਹੋਣ ਦਾ ਨਾਂ ਹੈ ਨਾ ਕਿ ਕਮਜ਼ੋਰ ਦਾ ਮਜ਼ਾਕ ਉਡਾਉਣ ਦਾ; ਬੱਚਿਆਂ ਨਾਲ ਇਕ ਪਿਤਾ ਵਾਂਗ ਨਾ ਖੇਡੋ, ਸਗੋਂ ਸਾਥੀਆਂ ਵਾਂਗ ਖੇਡੋ ਤਾ ਕਿ ਉਹ ਖੇਡਣਾ ਸਿੱਖ ਜਾਣ।
"ਬਜ਼ੁਰਗ ਆਦਮੀ ਤੇ ਔਰਤਾਂ ਨਾਲ ਸਾਦਗੀ ਤੇ ਨਿਰਛਲਤਾ ਨਾਲ
