ਤੰਦਾਂ ਦੀ ਗਤੀ ਵੱਧਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਇਸ ਨੂੰ ਉੱਚੀ ਸੁਰ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕਹਿਣ ਦਾ ਭਾਵ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਜਦੋਂ ਪਿੱਚ ਹੇਠਲੇ ਪੱਧਰ ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਵੱਲ ਨੂੰ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਇਸ ਨੂੰ ਉੱਚੀ ਸੁਰ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਪ੍ਰੰਤੂ ਜਦੋਂ ਪਿੱਚ ਉਪਰਲੇ ਲੈਵਲ ਤੋਂ ਹੇਠਾਂ ਵੱਲ ਨੂੰ ਡਿੱਗਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਇਸ ਨੂੰ ਨੀਵੀਂ ਸੁਰ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕਈ ਵਾਰ ਪਿੱਚ ਦਾ ਲੈਵਲ ਪੱਧਰਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਪਿੱਚ ਨਾ ਘੱਟਦੀ ਹੈ ਨਾ ਵੱਧਦੀ ਹੈ ਜਦੋਂ ਸਮਾਨਾਂਤਰ ਵਿਚਰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਪੱਧਰੀ ਸੁਰ ਹੈ। ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਚ ਤਿੰਨ ਸੁਰ ਹਨ। ਕਈ ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਨੇ ਪੰਜਾਬੀ ਦੀਆਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸੁਰਾਂ ਨੂੰ ਸੁਰ 1, ਸੁਰ 2 ਅਤੇ ਸੁਰ 3 ਦਾ ਨਾਂ ਵੀ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।

ਨੀਵੀਂ ਸੁਰ-

ਘਰ / ਕ ਅੇ ਰ/

ਘੋੜਾ / ਕ ਓ ੜ ਆ /

ਧੋਬੀ / ਤ ਓ ਬ ਈ /

ਭਾਰ / ਪ ਆ ਰ /

ਢੋਲ / ਟ ਓ ਲ /

ਝੱਗ / ਚ ਅ ਗ ਗ/

ਉੱਚੀ ਸੁਰ-

ਮਾਘੀ / ਮ ਆ ਗ ਈ /

ਸਾਧੂ / ਸ ਆ ਦ ਊ /

ਲੱਭੂ / ਲ ਅ ਬ ਬ ਊ /

ਲੋਢਾ / ਲ ਓ ਡ ਡ ਆ/

ਮੱਝ / ਮ ਅ ਜ ਜ /

ਪੱਧਰੀ ਸੁਰ-

ਕਾਰ / ਕ ਆ ਰ /

ਸਿੰਗ / ਸ ਇ ਨ ਗ /

ਪਾਲ / ਪ ਆ ਲ /

3. ਵਾਕ ਸੁਰ (Intonation) - ਵਾਕ ਸੁਰ ਦਾ ਸੰਬੰਧ ਵੀ ਸੁਰ-ਤੰਦਾਂ ਦੀ ਕੰਬਣੀ ਨਾਲ ਹੈ ਪਰ ਵਾਕ ਸੁਰ ਦਾ ਪ੍ਰਕਾਰਜੀ ਘੇਰਾ ਅਲੱਗ ਹੈ । ਜਿੱਥੇ ਸੁਰ ਸਿਰਫ ਸ਼ਬਦ ਤੱਕ ਹੀ ਸੀਮਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਉੱਥੇ ਵਾਕ-ਸੁਰ ਦਾ ਘੇਰਾ ਵਾਕ ਹੈ । ਜਦੋਂ ਸੁਰ ਵਾਕ ਦੀ ਪੱਧਰ ਤੇ ਸਾਰਥਿਕ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਇਸ ਨੂੰ ਵਾਕ ਸੁਰ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਚ ਵਾਕ ਸੁਰ ਦੀ ਪਛਾਣ ਵਾਕ ਦੇ ਆਖਰੀ ਚਰਨ ਤੋਂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਪੰਜਾਬੀ ਵਾਕ ਪ੍ਰਬੰਧ ਵਿਚ ਵਾਕ ਸੁਰ ਦੇ ਮਿਲਦੇ ਵਿਭਿੰਨ ਪੈਟਰਨਾਂ ਵਿਚੋਂ ਨਿਮਨ ਲਿਖਤ ਤਿੰਨ ਵਾਕ ਪੈਟਰਨ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਹਨ :

(ੳ) ਬਿਆਨੀਆ ਵਾਕ

(ਅ) ਪ੍ਰਸ਼ਨਵਾਚਕ ਵਾਕ

(ੲ) ਵਿਸਮਕ ਵਾਕ

(ੳ) ਬਿਆਨੀਆ ਵਾਕ - ਬਿਆਨੀਆ ਵਾਕਾਂ ਵਿਚ ਵਾਕ ਦੇ ਅਖੀਰ ਤੇ ਸੁਰ ਨੀਵੀਂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਜਿਵੇਂ ਉਹ ਘਰ ਆ ਗਿਆ ਹੈ।

(ਅ) ਪ੍ਰਸ਼ਨਵਾਚਕ ਵਾਕ - ਪ੍ਰਸ਼ਨਵਾਚਕ ਵਾਕ ਵਿਚ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਵਾਕ ਦੇ ਅਖੀਰ ਤੇ ਉੱਚੀ ਸੁਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਉਦਾਹਰਨ ਲਈ ਹੇਠ ਲਿਖਿਆਂ ਵਾਕ ਦੇਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ;

ਉਹ ਆ ਗਿਆ ਹੈ ?