(੨) ਹੀਰ ਸੈਦੇ ਨਾਲ ਬਿਆਹ ਕਰਾਉਨਾ ਨਹੀਂ ਮਨਦੀ, ਸੋ ਹੀਰ ਦੀ ਮਾਂਉ ਨੇ ਕਾਜ਼ੀ ਨੂੰ ਬੁਲਵਾਇਆ, ਜਿਸ ਦੇ ਪਾਸ ਹੀਰ ਪੜ੍ਹਦੀ ਭੀ ਰਹੀ ਸੀ । ਕਾਜ਼ੀ ਹੀਰ ਨੂੰ ਆਖਦਾ ਏ :-
ਨਾ ਮਾਕੂਲ ਮਜਹੂਲ ਫਜੂਲ ਐਂਵੇ,
ਹੋਏ ਏਂ ਤੂਲ ਮਿਸਾਲ ਖਜੂਰ ਹੀਰੇ ।
ਦਿਲੋਂ ਧਾਰ ਖੇੜਾ ਵਸੇ ਖੇੜਾ ਵਿਹੜਾ,
ਬੇੜਾ ਪਾਰ ਫ਼ਜ਼ਲੋਂ ਪਹਿਲੇ ਪੂਰ ਹੀਰੇ ।
ਇਸ ਬੈਤ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਚਰਨ ਵਿੱਚ 'ਲ' ਦੀ ਤੇ 'ਰ' ਦੀ ਆਵ੍ਰਿਤਿ ਹੈ ਸੋ ਇਹ ਕੋਮਲਾ ਹੈ । ਦੂਜੇ ਚਰਨ ਵਿੱਚ 'ੜ' ਕਈ ਬੇਰ ਆਇਆ ਹੈ ਸੋ ਇਹ ਪਰੁਸ਼ਾ ਹੈ ।
(੩) ਚੰਡ ਰਾਕਸ਼ਸ਼ ਨੂੰ ਉਸ ਦਾ ਭਾਈ ਬਨ ਵਿੱਚ ਰਹ ਰਹੀ ਇੱਕ ਦੇਵੀ ਦੀ ਸੁੰਦਰਤਾ ਦਸਦਾ ਹੋਇਆ ਆਖਦਾ ਹੈ :
ਹਰਿ ਸੋਂ ਮੁਖ ਹੈ ਹਰਤੀ ਦੁਖ ਹੈ ਅਲਿਕੈ ਹਰਿ ਹਾਰ ਪ੍ਰਭਾਹਰਨੀ ਹੈ ।
ਲੋਚਨ ਹੈਂ ਹਰਿ ਸੇ ਸਰਸੇ ਹਰਿ ਸੇ ਭਰੁਟੇ ਹਰਿ ਸੀ ਬਰੁਨੀ ਹੈ ।
ਕੇਹਰ ਸੋਂ ਕਰਹਾ ਚਲਬੇ ਹਰਿ ਪੈ ਹਰਿ ਕੀ ਹਰਨੀ ਤਰਨੀ ਹੈ।
ਹੈ ਕਰਿਭੈ ਹਰਿ ਪੈ ਹਰਿ ਸੋਂ ਹਰਿ ਗਲ ਕੀਏ ਹਰਿ ਕੀ ਧਰਨੀ ਹੈ ।
ਇਸ ਸਵੱਯੇ ਵਿੱਚ 'ਹ', 'ਰ', 'ਸ' ਦੀ ਕਈ ਬੇਰ ਆਵ੍ਰਿਤਿ ਹੈ, ਸੋ ਇਹ ਕੋਮਲਾ ਵ੍ਰਿਤਿ ਹੈ ।
੨. ਉਪ ਨਾਗਰਕਾ ਵ੍ਰਿਤਿ
ਉਦਾਹਰਣ
ਪ੍ਰਭ ਜੀ ਤੋ ਕੰਹ ਲਾਜ ਹਮਾਰੀ ।
ਨੀਲ ਕੰਠ ਨਰ ਹਰ ਨਾਰਾਯਣ ਨੀਲ ਵਸਨ ਬਨਵਾਰੀ।
ਪਰਮ ਪੁਰੁਖ ਪਰਮੇਸ੍ਵਰ ਸੁਆਮੀ ਪਾਵਨ ਪੌਨ ਅਹਾਰੀ ।
