ਦੇ ਹਾਕਮ ਨੇ ਮੁਹੰਮਦ ਹਸਨ ਖਾਂ ਨੂੰ; ਜਿਸ ਨੇ ਇੱਕ ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਦੀ ਲੜਕੀ ਨੂੰ ਧੱਕੇ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਘਰ ਵਿੱਚ ਪਾ ਰੱਖਿਆ ਸੀ, ਓਸ ਦੇ ਕੀਤੇ ਦਾ ਫਲ ਚਖਾਇਆ। ਫਿਰ ਅਲੀਗੜ੍ਹ, ਖੁਰਜਾ, ਚੰਦੋਸੀ, ਹਾਤਰਸ, ਅਟਾਵਾ ਆਦਿਕ ਨੂੰ ਜਾ ਘੇਰਿਆ। ਫਿਰ ਫਰੁਖਾਬਾਦ ਪੁੱਜੇ। ਉੱਥੋਂ ਦਾ ਨਵਾਬ ਈਸਾ ਖਾਂ ਖੂਬ ਲੜਿਆ। ਤਿੰਨ ਦਿਨ ਤੱਕ ਮੈਦਾਨ ਗਰਮ ਰਿਹਾ। ਈਸਾ ਖਾਂ ਦੇ ਭੱਜ ਜਾਣ ਤੇ ਖਾਲਸਾਈ ਸੈਨਾ ਅੱਗੇ ਵਧੀ। ਮੁਰਾਦਾਬਾਦ, ਅਨੂਪ ਸ਼ਹਿਰ, ਬਲੰਦ ਨਗਰ, ਬਜਨੌਰ, ਆਦਿਕ ਅਸਥਾਨ; ਜਿੱਥੇ ਇਸ ਇਲਾਕੇ ਦੇ ਹਾਕਮ ਨੇ ਹਾਰ ਕੇ ਖਾਲਸੇ ਦੀ ਈਨ ਮੰਨੀ ਤੇ ਇਧਰੋਂ ਖਾਲਸਾ ਵਾਪਸ ਮੁੜਿਆ। ਇਸ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ ਸਰਦਾਰ ਜੱਸਾ ਸਿੰਘ ਆਹਲੂਵਾਲੀਆ ਆਦਿਕ ਕਈ ਸਰਦਾਰ ਫਟੜ ਹੋਏ ਤੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸਿੰਘ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋਏ।

ਉਧਰੋਂ ਮੁੜ ਕੇ ਸਰਦਾਰ ਬਘੇਲ ਸਿੰਘ ਨੇ ਦਵਾਬਾ ਬਿਸਤ ਜਾਲੰਧਰ ਦੇ ਪਿੰਡ ਵਲਵਨ ਦੇ ਰਈਸ ਮੁਹੰਮਦ ਖਾਂ ਨੂੰ: ਜੋ ਇਸ ਮਿਸਲ ਦਾ ਕਰੋੜਾ ਸਿੰਘ ਦੇ ਵੇਲੇ ਤੇ ਮਾਤੈਹਤ ਸੀ ਤੇ ਇਸ ਨੇ ਕੁਝ ਚਿਰ ਤੋਂ ਖਰਾਜ ਦੇਣਾ ਬੰਦ ਕਰ ਰੱਖਿਆ ਸੀ, ਜਾ ਘੇਰਿਆ। ਓਹਨੂੰ ਜਾਗੀਰ ਤੋਂ ਬੇਦਖਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਤੇ ਇੱਥੇ ਆਪਣਾ ਇੱਕ ਕਿਲ੍ਹਾ ਬਣਾਇਆ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਵਾਨ ਸਿੰਘ ਨੂਰਮਹਿਲ ਵਾਲੇ ਤੋਂ ਓਹਦਾ ਇਲਾਕਾ ਲੈ ਲਿਆ।

ਸੰਮਤ ੧੮੩੪ ਬਿਕ੍ਰਮੀ ਨੂੰ ਜਦ ਮਹਾਰਾਜਾ ਅਮਰ ਸਿੰਘ ਪਟਿਆਲੇ ਵਾਲਾ ਨੇ ਇਸ ਦੇ ਇਲਾਕੇ ਵਿਚ ਦਖਲ ਦੇਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਤਦ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ੨੦ ਹਜਾਰ ਸਵਾਰ ਨਾਲ ਲੈ ਕੇ ਖ਼ਾਸ ਸ਼ਹਿਰ ਪਟਿਆਲੇ ਤੇ ਹਮਲਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਮਹਾਰਾਜਾ ਅਮਰ ਸਿੰਘ ਵੀ ਫੌਜ ਲੈ ਕੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆ ਗਿਆ। ਘੜਾਮ ਦੇ ਮੁਕਾਮ ਤੇ ਦੋਨਾਂ ਲਸ਼ਕਰਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਹੋ ਗਿਆ, ਪ੍ਰੰਤੂ ਅੰਤ ਨੂੰ ਸੁਲਾਹ ਹੋ ਗਈ ਤੇ ਮਹਾਰਾਜਾ ਅਮਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਆਪਣੇ ਲੜਕੇ ਸਾਹਿਬ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਬਘੇਲ ਸਿੰਘ ਪਾਸੋਂ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਛਕਾ ਕੇ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਵਾਸਤੇ ਸੰਬੰਧ ਜੋੜ ਲਿਆ। ਇਸ ਦਿਨ ਤੋਂ ਮਗਰੋਂ ਹਰ ਇੱਕ ਲੜਾਈ ਦੇ ਸਮੇਂ ਇਹ ਸਰਦਾਰ ਮਹਾਰਾਜਾ ਪਟਿਆਲਾ ਨੂੰ ਮਦਦ ਦੇਂਦਾ ਰਿਹਾ।

ਸਰਦਾਰ ਬਘੇਲ ਸਿੰਘ ਬੜਾ ਹੀ ਦੂਰਅੰਦੇਸ਼ ਤੇ ਅਕਲਮੰਦ ਸੀ। ਜਦ ੧੮੩੭ ਬਿਕ੍ਰਮੀ ਨੂੰ ਨਵਾਬ ਅਬਦੁਲਾ ਖਾਂ ਨੂੰ ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਵਜੀਰ ਆਜ਼ਮ ਨੇ ਸਿੱਖਾਂ ਪਾਸੋਂ ਇਲਾਕਾ ਖ਼ਾਲੀ ਕਰਾਣ ਵਾਸਤੇ ਸ਼ਾਹਜਾਦਾ ਫਰਖੰਦਾ ਬਖਤ ਦੇ ਨਾਲ ਅਣਗਿਣਤ ਸੈਨਾ ਭੇਜੀ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਬਘੇਲ ਸਿੰਘ ਦੇ ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚੋਂ ਲੰਘਣਾ ਸੀ, ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਟਾਕਰਾ ਕੀਤੇ ਤੇ ਫੌਜ ਲੰਘ ਗਈ। ਬਲਕਿ ਇਸ ਇਲਾਕੇ ਦੇ ਕਈ ਸਿੰਘ ਸਰਦਾਰਾਂ ਨਾਲ ਸ਼ਾਹਜਾਦੇ ਨੇ ਬੜੀ ਮਿਲਤ ਰੱਖੀ। ਜਦ ਸ਼ਾਹਜ਼ਾਦਾ ਫੌਜ ਲੈ ਕੇ ਪਟਿਆਲੇ ਅਪੜਿਆ, ਤਦ ਬਘੇਲ ਸਿੰਘ ਨੇ ਸਮਝ ਲਿਆ ਕਿ ਹੁਣ ਸ਼ਾਹੀ ਲਸ਼ਕਰ ਨੂੰ ਸੋਧਨ ਦਾ ਸਮਾਂ ਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਮਹਾਰਾਜਾ ਪਟਿਆਲੇ ਨੇ ਨਜ਼ਰਾਨਾ ਦੇਣ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਤੇ ਪੰਜਾਬ ਵੱਲੋਂ ੫੦ ਹਜਾਰ ਸਿੰਘ ਦੇ ਜੱਥੇ ਸਦ ਲਏ। ਹੁਣ ਸ਼ਾਹਜ਼ਾਦਾ ਦੀ ਹੋਸ਼ ਉਡੀ ਤੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਚਾਰਿਆਂ ਪਾਸਿਆਂ ਤੋਂ ਸਿੰਘਾਂ ਵਿੱਚ ਘੇਰਿਆ ਵੇਖਿਆ। ਇਸ ਤੋਂ ਛੁਟ ਬਚਾਓ ਦੀ ਕੋਈ ਸੂਰਤ ਨਾ ਦਿੱਸੀ ਤਾਂ ਸਰਦਾਰ ਬਘੇਲ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਵਿਚ ਪਾ ਕੇ ਜਿਵੇਂ ਕਿਵੇਂ ਬਣੇ ਸੁਲਾਹ ਕਰ ਕੇ 'ਜਾਨ ਬਚੀ ਤਾਂ ਲਖਾਂ ਪਾਏ" ਸਮਝ ਘਰ ਵਾਪਸ ਪੁੱਜੇ। ਸਰਦਾਰ ਬਘੇਲ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਓਹਨੇ ਆਣ ਕੇ ਸਾਫ ਕਹਿ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ੫੦ ਲੱਖ ਸਿੰਘ ਇਕੱਠਾ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਆਉਣ ਤੇ ਜੋ ਖ਼ਰਚ ਹੋਇਆ, ਉਹ ਲਏ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਖਾਲੀ ਹੱਥ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਮੁੜਨਾ ਅਸੰਭਵ ਹੈ। ਅੰਤ ਨੂੰ ਵਜ਼ੀਰ ਨੇ ਦਿੱਲੀ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰਾ ਰੁਪਯਾ ਮੰਗਾ ਕੇ ਸਰਦਾਰ ਬਘੇਲ ਸਿੰਘ ਦੀ ਰਾਹੀਂ ਸਿੰਘਾਂ ਨੂੰ ਦੇ ਕੇ ਮੁਸ਼ਕਲ ਨਾਲ ਪਿੱਛਾ ਛੁਡਾ ਕੇ ਜਾਨ ਬਚਾਈ ਤੇ ਵਾਪਸ ਦਿੱਲੀ ਆਏ।

੧੮੪੫ ਬਿਕ੍ਰਮੀ ਨੂੰ ਰਾਨਾ ਰਾਓ ਮਰਹੱਟਾ ਨੇ ਪੰਜਾਬ ਤੇ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ, ਤਦ ਓਸ ਵੇਲੇ ਵੀ ਸਰਦਾਰ ਬਘੇਲ ਸਿੰਘ ਨੇ ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਚਾਲ ਚਲੀ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜਦ ਕਦੀ ਵੀ ਦਿੱਲੀ ਵੱਲੋਂ ਕੋਈ ਹਮਲਾ ਹੋਣ ਲੱਗਾ, ਤਦ ਸਰਦਾਰ ਬਘੇਲ ਸਿੰਘ ਓਹਨਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਮਿਲ ਜਾਂਦਾ ਰਿਹਾ। ਕਿੰਤੂ