ਨੇ ਰਖ਼ਮੇਤਵ, ਰਿਆਬਿਨਿਨ, ਸਤਜ਼ਾਰੋਵ, ਸਵੇਤਲੋਵ' ਦੇ ਮਾਧਿਅਮ ਰਾਹੀਂ ਘੜਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਇਸ ਨਫ਼ਰਤ ਦਾ ਕਾਰਨ ਕੀ ਸੀ ? ਨਿਰਸੰਦੇਹ ਇਹ ਉਹਨਾਂ ਲੋਕਾਂ ਅੰਦਰ ਉੱਠੀ ਚੌਕਸੀ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਤੋਂ ਪੈਦਾ ਹੋਈ, ਜਿਹੜੇ ਰੂਸੀ ਇਤਿਹਾਸ ਬਾਰੇ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਥਾਪਤ ਹੋ ਚੁੱਕੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਅਪਣਾਈ ਬੈਠੇ ਸਨ, ਆਪਣੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਬਾਰੇ ਜਿਹਨਾਂ ਕੋਲ ਆਪਣੀਆਂ ਹੀ ਖਾਸ ਯੋਜਨਾਵਾਂ ਸਨ, ਅਤੇ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਇਸ ਗੱਲ ਤੋਂ ਮੁਨਕਰ ਹੋਣ ਦੀ ਕੋਈ ਵਜ੍ਹਾ ਨਹੀਂ ਹੈ — ਉਹ ਪੂਰੇ ਦਿਲ ਨਾਲ ਇਸ ਗੱਲ ਦੇ ਕਾਇਲ ਸਨ ਕਿ ਦੇਸ਼ ਇਸ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਕੋਈ ਹੋਰ ਰਾਹ ਚੁਣ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸਕਦਾ ਸੀ। ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਹਰ ਇੱਕ ਦੇ "ਆਪਣੇ ਹੀ ਵਿਚਾਰ" ਸਨ ਜਿਹਨਾਂ ਲਈ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸਾਰੇ ਜਾਣਦੇ ਹੀ ਹਨ, ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਕਾਫ਼ੀ ਮਹਿੰਗਾ ਮੱਲ ਤਾਰਨਾ ਪਿਆ ਸੀ; ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਇਹ ਵਿਚਾਰ ਸਾਡੇ ਦੇਸ਼ ਲਈ ਗੁੰਮਰਾਹਕੁੰਨ ਅਤੇ ਹਾਨੀਕਾਰਕ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦੇ ਸਨ, ਪਰ ਇਸ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਅਸੀਂ ਇਹਨਾਂ ਵਿਚਾਰਾਂ 'ਤੇ ਗੌਰ ਨਹੀਂ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ. ਸਗੋਂ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਲੇਖਕਾਂ ਦੀ ਗੰਭੀਰਤਾ ਅਤੇ ਮਨ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ ਦੇ ਪੱਧਰ ਨੂੰ ਪਰਖ ਰਹੇ ਹਾਂ। ਉਹ ਇੰਤਹਾਪਸੰਦੀ ਨਾਲ ਬੜੇ ਅੱਖੜ ਢੰਗ ਨਾਲ ਅਤੇ ਕਦੇ ਕਦੇ - ਜਿਵੇਂ ਪਿਸੇਮਸਕੀ** - ਬੜੇ ਫਿੱਕੇ ਤੇ ਬੇਸੁਆਦੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਲੜੇ, ਪਰ ਇਹ ਲੜਾਈ ਹਮੇਸ਼ਾ ਹੀ ਬੇਬਾਕ ਅਤੇ ਜ਼ੋਰਦਾਰ ਹੁੰਦੀ ਸੀ।

ਅੱਜ ਦੇ ਸਾਹਿਤਕਾਰ ਦਾ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਕਿਸਮਤ ਨਾਲ ਕਿਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਵੀ ਕੋਈ ਨਾਤਾ ਦਿਖਾਈ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦਾ। ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਸਾਡੇ ਮੁਹਰੈਲ ਲੇਖਕ ਵੀ ਇਸ ਗੱਲ ਤੋਂ ਮੁਨਕਰ ਨਹੀਂ ਹੋਣਗੇ ਕਿ ਉਹਨਾਂ ਲਈ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਆਪਣਾ ਦੇਸ਼ ਵੀ ਦੂਜੇ ਨੰਬਰ 'ਤੇ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ, ਕਿ ਸਮਾਜਕ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਵੀ ਉਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਉਹੋ ਜਿਹੀ ਰਚਨਾਤਮਕ ਇੱਛਾ ਪੈਦਾ ਨਹੀਂ ਕਰਦੀਆਂ ਜਿਹੇ ਜਿਹੀ ਵਿਅਕਤੀ ਦੀ ਹੋਂਦ ਦਾ ਰਹੱਸ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਕਿ ਉਹਨਾਂ ਲਈ ਕਲਾ ਹੀ ਮੁੱਖ ਚੀਜ਼ ਹੈ—ਸੁਤੰਤਰ ਅਤੇ ਬਾਹਰਮੁੱਖੀ ਕਲਾ ਜਿਹੜੀ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਭਵਿੱਖ, ਰਾਜਨੀਤੀ ਅਤੇ ਪਾਰਟੀਆਂ ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਖੜੀ ਹੈ ਅਤੇ ਜਿਹੜੀ ਦਿਨ, ਸਾਲ ਅਤੇ ਯੁੱਗਾਂ ਦੇ ਮਸਲਿਆਂ ਨਾਲ ਕੋਈ ਸਾਰੋਕਾਰ ਨਹੀਂ ਰੱਖਦੀ। ਇਸ ਕਿਸਮ ਦੀ ਕਲਾ ਦੀ ਕਲਪਨਾ ਕਰਨਾ ਬੜਾ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਹੈ, ਬਿਲਕੁਲ ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜਿਵੇਂ ਇਸ ਧਰਤੀ ਉੱਤੇ ਕਿਸੇ ਇੱਕ ਅਜਿਹੇ ਮਾਨਸਿਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸੰਤੁਲਤ ਆਦਮੀ ਦੀ ਕਲਪਨਾ ਕਰਨੀ ਜਿਹੜਾ, ਸੁਚੇਤ ਜਾਂ ਅਚੇਤ ਤੌਰ 'ਤੇ, ਕਿਸੇ

"ਰਖ਼ਮੇਤਵ-ਨ.ਗ. ਚੇਰਨੇਸ਼ੇਵਸਕੀ (1828-1889) ਦੇ ਨਾਵਲ 'ਕੀ ਕਰਨਾ ਲੋੜੀਏ' ਦੇ ਮੁੱਖ ਪਾਤਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ।

ਰਿਆਬਿਨਿਨ-ਵ. ਮ. ਗਾਰਸ਼ਿਨ (1855-1888) ਦੀ ਕਹਾਣੀ 'ਕਲਾਕਾਰ' ਦਾ ਪਾਤਰ।

ਸਤੋਜ਼ਾਰੋਵ-ਦ.ਲ. ਮੋਰਦੋਤਸੇਵ (1830-1905) ਦੇ ਨਾਵਲ 'ਸਮੇਂ ਦੇ ਚਿੰਨ੍ਹ' ਦਾ ਪਾਤਰ।

ਸਵੇਤਲੋਵ-ਈ. ਵ. ਓਮਲੇਵਸਕੀ (1837-1883) ਦੇ ਨਾਵਲ 'ਇੱਕ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇੱਕ ਕਦਮ' ਦਾ ਪਾਤਰ

** ਪਿਸੇਮਸਕੀ,ਅ..ਫ.(1820-1881)- ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਰੂਸੀ ਲੇਖਕ । ਹਜਾਰਾ ਆਰਮਾਵਾਂ ਅਤੇ ਨਾਟਕ 'ਮੰਦੇ ਨਸੀਬ' ਉਸਦੀਆਂ ਮਕਬੂਲ ਰਚਨਾਵਾਂ ਹਨ।