ਵਾਸਤੇ ਆਇਆ ਹੈ। ਆਪ ਸੁਣ ਕੇ ਮੁਸਕ੍ਰਾਏ ਤੇ ਕਹਿਣ ਲਗੇ-ਲੈ ਆਓ। ਸਮੀਰ ਨੇ ਆਗ੍ਯਾ ਪਾ ਕੇ ਦਿਆਲਪੁਰੀ ਨੂੰ ਲੈ ਆਂਦਾ। ਇਸ ਨੇ ਆ ਕੇ ਦੰਡਵੰਤ ਪ੍ਰਣਾਮ ਕੀਤੀ ਤੇ ਇਕ ਸਤੋਤ੍ਰ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੀ ਮਹਿਮਾ ਦਾ ਗਾਂਵਿਆਂ। ਆਪ ਸੁਣਕੇ ਮੁਸਕ੍ਰਾਏ ਤੇ ਕਹਿਣ ਲਗੇ-ਦਿਆਲਪੁਰੀ! ਕਿਸ ਕਾਰਜ ਆਏ ਹੋ? ਤਦ ਉਸ ਨੇ ਕਿਹਾ-ਹੇ ਨਾਥ! ਆਪ ਕਲਜੁਗ ਦਾ ਭਾਰ ਹਰਨ ਆਏ ਹੋ, ਪਰਜਾ ਨੂੰ ਸੁਖੀ ਕਰਨ ਆਏ ਹੋ, ਆਪ ਜੀ ਦੇ ਸ਼ੀਰ ਖੋਰ ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦੇ ਸਰਹਿੰਦ ਵਿਚ ਨਿਰਦਯਤਾ ਨਾਲ ਮਾਰੇ ਗਏ ਹਨ, ਮੈਂ ਤੇ ਮੇਰੇ ਸੇਵਕ ਤ੍ਰਾਹ ਤ੍ਰਾਹ ਕਰਦੇ ਰਹੇ ਹਾਂ ਪਰ ਸਾਡੀ ਫ਼ਕੀਰਾਂ ਤੇ ਗ਼ਰੀਬਾਂ ਦੀ ਪੇਸ਼ ਜ਼ਾਲਮਾਂ ਦੇ ਅੱਗੇ ਕੁਛ ਜਾ ਨਹੀਂ ਸੀ ਸਕਦੀ, ਉਸ ਨਗਰੀ ਨੇ ਉਜੜਨਾ ਹੈ, ਆਪ ਮਿਹਰ ਕਰੋ ਜੋ ਮੈਂ ਤੇ ਮੇਰੇ ਬੱਚੇ ਰਹਿਣ। ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਜੀ ਬੋਲੇ-ਅੱਛਾ, ਦਿਆਲ! ਜਾਹ ਆਪਣੇ ਵਸੇਬੇ ਤੋਂ ਸੰਖ ਬਜਾ, ਜਿੱਥੋਂ ਤਕ ਇਸਦੀ ਧੁਨਿ ਪੁੱਜੇਗੀ ਉਤਨਾ ਸਰਹਿੰਦ ਵਸਦਾ ਰਹੇਗਾ, ਤੂੰ ਤੇ ਤੇਰੇ ਬੱਚੇ ਰਹਿਣਗੇ। ਦਿਆਲਪੁਰੀ ਨੇ ਸੁਣ ਕੇ ਮੱਥਾ ਟੇਕਿਆ ਤੇ ਆਗ੍ਯਾ ਪਾ ਕੇ ਸਰਹਿੰਦ ਆ ਗਿਆ, ਅਰ ਕੋਠੇ ਚੜ੍ਹ ਕੇ ਸੰਖ ਬਜਾਇਆ, ਜਿਥੋਂ ਤੱਕ ਧੁਨਿ ਗਈ ਉਤਨਾ ਸਰਹਿੰਦ ਹੁਣ ਤਕ ਵੱਸਦਾ ਹੈ, ਬਾਕੀ ਉੱਜੜ ਕੇ ਸਮਾਪਤ ਹੋ ਚੁਕਾ ਹੈ।

3.

ਦੀਨੇ ਠਹਿਰਣ ਦੀਆਂ ਸੋਆਂ ਸਾਰੇ ਨਿਕਲ ਗਈਆਂ। ਸਰਹਿੰਦ ਦੇ ਨਵਾਬ ਨੂੰ ਪਤਾ ਸੀ ਕਿ ਚਮਕੌਰ ਯੁੱਧ ਵਿਚ ਜਿਸ ਨੂੰ ਗੁਰੂ ਸਮਝ ਕੇ ਤੇ ਮਾਰ ਕੇ ਠੰਢ ਪਈ ਸੀ, ਉਹ ਗੁਰੂ ਦਾ ਸਿੱਖ ਸੀ। ਗੁਰੂ ਜੀਉਂਦਾ ਨਿਕਲ ਗਿਆ ਹੈ, ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਸੀ ਲਗਦਾ ਕਿ ਹੈ ਕਿੱਥੇ। ਹੁਣ ਖ਼ਬਰਾਂ ਆਈਆਂ ਕਿ ਓਹ ਕਾਂਗੜ ਦੇ ਪਰਗਨੇ ਦੀਨੇ ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਹੈ ਤੇ ਆਪਣੇ ਸਿੱਖਾਂ ਵਿਚ ਸਲਾਮਤ ਬੈਠਾ ਹੈ। ਇਹ ਦੇਸ਼ ਪਾਣੀ ਦੀ ਕਮੀ ਤੇ ਜੰਗਲ ਜਿਹਾ ਹੋਣ ਕਰ ਕੇ ਤੁਰਕ ਹਾਕਮਾਂ ਲਈ ਹੱਲੇ ਕਰਨ ਲਈ ਜ਼ਰਾ ਕਠਨ ਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਰਾਜ ਤਾਂ ਸੀ, ਪਰ ਚੌਧਰੀਆਂ ਨਾਲ ਬਣਾਈ ਰਖ ਕੇ ਨਿਰਬਾਹ ਕਰਨਾ ਜੰਗ ਤੋਂ ਚੰਗਾ ਜਾਣਦੇ ਸਨ। ਸੋ ਨਵਾਬ ਨੇ ਸਮੀਰ ਆਦਿਕ ਤ੍ਰੈਆਂ ਭਰਾਵਾਂ ਵਲ ਪਰਵਾਨਾ ਲਿਖਿਆ ਕਿ ਤੁਸਾਂ ਪਾਸ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਠਹਿਰ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਉਸਨੂੰ ਛੇਤੀ ਮੇਰੇ ਪਾਸ ਪਹੁੰਚਾ ਦਿਓ, ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਤੁਸਾਂ