(੧) ਜਨਮ-ਸੰਸਕਾਰ (੨) ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਸੰਸਕਾਰ, (੩) ਅਨੰਦ ਸੰਸਕਾਰ, (੪) ਮ੍ਰਿਤਕ ਸੰਸਕਾਰ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਅਨੰਦ ਕਾਰਜ ਦਾ ਦਰਜਾ ਤੀਜਾ ਹੈ ਅਤੇ ਦੂਜਾ ਪੜਾਅ ਹੈ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਸੰਸਕਾਰ ਅਥਵਾ ਅੰਮ੍ਰਿਤਧਾਰੀ ਹੋਣਾ ।
ਹਰ ਧਰਮ ਅਥਵਾ ਜੱਥੇਬੰਦੀ ਵਿਚ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਦਾ ਕੋਈ ਨਾ ਕੋਈ ਢੰਗ ਅਵੱਸ਼ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਈਸਾਈ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿਚ ਜਨਮ ਲੈ ਕੇ ਜਾਂ ਸਾਰੀ ਬਾਈਬਲ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਵੀ ਕੋਈ ਈਸਾਈ ਨਹੀਂ ਸਮਝਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸਗੋਂ ਈਸਾਈ ਹੋਣ ਵਾਸਤੇ ਬੈਪਟਾਈਜ਼ ਹੋਣਾ ਜਰੂਰੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਸੁੰਨਤ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਕੋਈ ਮੁਸਲਮਾਨ ਨਹੀਂ ਅਖਵਾ ਸਕਦਾ ਹਿੰਦੂ ਮਤ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਵਾਸਤੇ ਜੰਞੂ ਧਾਰਨ ਕਰਨਾ ਵੀ ਜਰੂਰੀ ਹੈ । ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਿੱਖੀ ਵਿਚ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਵਾਸਤੇ ਇਕੋ ਇਕ ਢੰਗ ਹੈ ਪੰਜਾਂ ਪਿਆਰਿਆਂ ਤੋਂ ਖੰਡੇ ਦੀ ਪਾਹੁਲ ਭਾਵ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਛਕਣਾ ਅਤੇ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਨੂੰ ਗੁਰੂ ਧਾਰਨ ਕਰਨਾ । ਨਿਗੁਰਾ ਪ੍ਰਾਣੀ ਸਿੱਖ ਨਹੀਂ ਅਖਵਾ ਸਕਦਾ । ਇਸ ਪੱਖੋਂ ਅੱਜ ਕੌਮ ਦੀ ਹਾਲਤ ਵਧੇਰੇ ਨਿੱਘਰੀ ਪਈ ਹੈ, ਭਾਵੇਂ ਇਸ ਵਿਚ ਬਹੁਤਾ ਦੋਸ਼ ਸਿੱਖ ਸੰਗਤਾਂ ਦਾ ਨਹੀਂ, ਬਲਕਿ ਪਿਛਲੇ ੨੦੦ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਵਿਗੜੇ ਪ੍ਰਚਾਰ ਪ੍ਰਬੰਧ ਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਦੀ ਮਹਾਨਤਾ ਸਮਝਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੀ ਲਾਪਰਵਾਹੀ ਕਰ ਕੇ ਅਸੀਂ ਦੇਸ਼ ਮੁਕਤ ਨਹੀਂ ਰਹਿ ਜਾਂਦੇ ।
ਲੱਖਾਂ ਵੋਟ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੀ ਜਿਵੇਂ ਕੋਈ ਵਿਧਾਨ ਦੀ ਸਹੁੰ ਚੁੱਕੇ ਬਿਨਾਂ ਲੋਕ ਸਭਾ ਆਦਿ ਵਿੱਚ ਬੈਠਣ ਦਾ ਹੱਕ ਨਹੀਂ ਰੱਖਦਾ, ਤਿਵੇਂ ਹੀ ਜਦ ਤੀਕ ਅਸਾਂ ਖੰਡੇ ਦੀ ਪਾਹੁਲ ਭਾਵ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਛੱਕ ਕੇ ਗੁਰਬਾਣੀ ਅਨੁਸਾਰ ਜੀਵਨ ਜੀਉਣ ਦਾ ਪ੍ਰਣ ਨਹੀਂ ਲਿਆ ਤਦ ਤੀਕ ਅਸੀਂ ਸਹਿਜਧਾਰੀ, ਸੇਵਕ, ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਤਾਂ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਪਰ ਕੇਵਲ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਆਉਣ ਨਾਲ ਜਾਂ ਬਾਣੀ ਪੜ੍ਹਣ ਨਾਲ ਸਿੱਖ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦੇ । ਸਿੱਖ ਦਾ ਅਰਥ ਹੀ ਗੁਰੂ ਵਾਲਾ ਹੋਣਾ ਹੈ ਅਤੇ ਕੌਣ ਸਿੱਖ ਹੈ ਅਤੇ ਕੌਣ ਸਿੱਖ ਨਹੀਂ, ਇਸ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਅਸਾਂ ਨਹੀਂ ਬਲਕਿ ਗੁਰੂ ਨੇ ਕਰਨਾ ਹੈ ਜਦ ਕਿ ਗੁਰੂ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਹੈ-
ਧਰੇ ਕੇਸ ਪਾਹੁਲ ਬਿਨਾ ਭੇਖੀ ਮੂਰਖ ਸਿੱਖ ॥
ਮੇਰਾ ਦਰਸਨ ਨਾਹਿ ਤਿਸੁ ਪਾਪੀ ਤਿਆਗੈ ਭਿਖ ॥
ਅਨੰਦ ਕਾਰਜ ਸਬੰਧੀ ਲੇਖ ਲਿਖਣ ਸਮੇਂ ਸਾਨੂੰ ਜੋ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਬਾਰੇ ਕੁਝ ਵਿਚਾਰ ਦੇਣੀ ਪਈ ਹੈ ਇਹ ਅਤਿ ਜ਼ਰੂਰੀ ਸੀ ਤਾਂ ਜੋ ਇਸ ਪੱਖੋਂ ਕੌਮ ਨੂੰ ਵਧੇਰੇ ਸੁਚੇਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕੇ। ਅਨੰਦ ਕਾਰਜ ਉਪਰੰਤ ਅਨੇਕਾਂ ਘਰਾਣਿਆਂ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤੀਆਂ ਤਬਾਹੀਆਂ ਦਾ ਮੂਲ ਕਾਰਣ ਸਾਡੀ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਛਕਣ ਵੱਲੋਂ ਲਾਪਰਵਾਹੀ ਹੀ ਹੈ । ਕਿਧਰੇ ਕੇਸਾਂ, ਦਾੜ੍ਹੀ ਅਤੇ ਰੋਮਾਂ ਦੀ ਬੇਅਦਬੀ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ, ਕਿਧਰੇ ਭਰਵੱਟਿਆਂ ਦੀ ਕਾਂਟ ਛਾਂਟ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ ਜਾਂ ਬਾਲ ਕੱਟ ਹੋਣਾ ਲੋਚਦੀ ਹੈ । ਕਿਧਰੇ ਇਕ ਜਾਂ ਦੂਜੇ ਦਾ ਵਿਭਚਾਰੀ ਹੋ ਜਾਣ ਦੀ ਮੁਸੀਬਤ ਹੈ, ਕਿਧਰੇ ਇਕ ਜਾਂ ਦੂਜਾ ਕਿਸੇ ਪਾਖੰਡੀ
