ਮੈਂ ਖਾਣ ਲੱਗ ਪਿਆ। ਇਕ ਅੱਧਾ ਮਿੰਟ ਲੱਭੂ ਰਾਮ ਮੇਰੇ ਮੂੰਹ ਵੱਲ ਵੇਖਦਾ ਰਿਹਾ ਅਤੇ ਨੌਕਰ ਨੂੰ ਦੁੱਧ ਲਿਆਉਣ ਲਈ ਕਹਿ ਕੇ ਆਪ ਵੀ ਖਾਣ ਲੱਗ ਪਿਆ। ਦੋਹਾਂ ਨੇ ਇਕ ਦੂਜੇ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਬੈਠ ਕੇ ਬਰਫ਼ੀ ਖਾਧੀ ਅਤੇ ਦੁੱਧ ਪੀਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਇਕ ਘੁੱਟ ਭਰ ਕੇ ਉਹ ਉਠਿਆ ਅਤੇ ਖੰਡ ਦਾ ਇਕ ਵੱਡਾ ਚੱਮਚ ਮੇਰੀ ਸ਼ਾਟੀ ਵਿਚ ਘੋਲਦਿਆਂ ਆਖਣ ਲੱਗਾ, "ਤੇਰੇ ਲਈ ਮਿੱਠਾ ਪੂਰਾ ਨਹੀਂ।" ਮੈਂ ਹੈਰਾਨ ਸਾਂ ਕਿ ਇਸਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਪਤਾ ਹੈ ਕਿ ਮੈਨੂੰ ਬਹੁਤਾ ਮਿੱਠਾ ਪੀਣ ਦੀ ਆਦਤ ਹੈ। ਮੇਰੀ ਹੈਰਾਨੀ ਦੂਰ ਹੋ ਗਈ ਜਦੋਂ ਉਸਨੇ ਆਪਣੀ ਗੱਲ ਪੂਰੀ ਕਰਦਿਆਂ ਆਖਿਆ, "ਤੇਰੇ ਪਹਿਲਾ ਘੁੱਟ ਭਰਨ ਤੋਂ ਹੀ ਮੈਨੂੰ ਪਤਾ ਲੱਗ ਗਿਆ ਸੀ।"
ਦੁਕਾਨੋਂ ਬਾਹਰ ਆ ਕੇ ਵਿਦਾ ਲੈਣ ਲਈ ਮੈਂ ਉਸਦੇ ਚਿਹਰੇ ਵੱਲ ਵੇਖਿਆ। ਉਸਦੇ ਬੁੱਲ੍ਹ ਮੁਸਕਰਾਉਣ ਦਾ ਜਤਨ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ ਅਤੇ ਅੱਖਾਂ ਪਹਿਲਾਂ ਨਾਲੋਂ ਵੱਧ ਉਦਾਸ ਹੋ ਚੁੱਕੀਆਂ ਸਨ ।
ਹੁਣ ਮੈਂ ਲੱਭੂ ਰਾਮ ਦਾ ( ਉਧਾਰ ਲਾਹੁਣ ਣ ਦੀ ਚਿੰਤਾ ਕਰਨ ਲੱਗ ਪਿਆ, ਪਰ ਪਿਤਾ ਜੀ ਨੇ ਮਾਤਾ ਜੀ ਨੂੰ ਕਰੜੇ ਆਦੇਸ਼ ਦੇ ਦਿੱਤੇ ਸਨ; ਇਸ ਲਈ ਮੇਰਾ ਹੱਥ ਹੋਰ ਵੀ ਰੰਗ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ। ਮੇਰੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਹੁੰਦੀ ਸੀ ਕਿ ਸਦਰ ਬਾਜ਼ਾਰ ਵਿਚੋਂ ਲੰਘਦਾ ਹੋਇਆ ਜਰਨੈਲੀ ਸੜਕੇ ਪੈ ਕੇ ਸਿੱਧਾ ਪਿੰਡ ਨੂੰ ਚਲਾ ਜਾਵਾਂ ਤਾਂ ਜੁ ਲੱਭੂ ਰਾਮ ਦੀ ਦੁਕਾਨ ਸਾਹਮਣਿਉਂ ਲੰਘਣਾ ਨਾ ਪਵੇ। ਜੇ ਕਦੀ ਸਾਥੀਆਂ ਦੇ ਆਪੇ ਵੇਖੇ ਜਾਂ ਘਰ ਦੀ ਲੋੜ ਦਾ ਕੋਈ ਸਾਮਾਨ ਖ਼ਰੀਦਣ ਲਈ ਅੰਦਰੂਨੀ ਬਾਜ਼ਾਰ ਵੱਲੋਂ ਲੰਘਣਾ ਪੈ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਤਾਂ ਕਬੂਤਰੀ ਦਰਵਾਜੇ ਹੇਠੋਂ ਲੰਘਦਿਆਂ ਹੀ ਮਨ ਵਾਰਾ ਹੋਣ ਲੱਗ ਪੈਂਦਾ ਸੀ। ਪਰੰਤੂ ਲੱਭੂ ਰਾਮ ਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਮੈਨੂੰ ਵੇਖਦਿਆਂ ਹੀ ਉਸਦੇ ਹੱਥਾਂ ਨੂੰ ਤੱਕੜੀ ਪਕੜਨ ਦਾ ਹੁਕਮ ਦੇ ਦਿੰਦੀਆਂ ਸਨ। ਉਸਦੀ ਉਦਾਰਤਾ ਨੇ ਛੇਤੀ ਹੀ ਮੇਰੇ ਮਨ ਨੂੰ ਮੁੜ ਹਲਕਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।
ਦਸਵੀਂ ਪਾਸ ਕਰਕੇ ਮੈਂ ਸਿਖ ਨੈਸ਼ਨਲ ਕਾਲਜ ਲਾਹੌਰ ਪੜ੍ਹਨ ਚਲਾ ਗਿਆ। ਲੱਭੂ ਰਾਮ ਦੇ ਪੈਸੇ ਮੇਰੇ ਸਿਰ ਜਿਉਂ ਦੇ ਤਿਉਂ ਸਨ; ਕੁਝ ਵਧ ਵੀ ਗਏ ਸਨ। ਕਾਲਜ ਦਾ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਬਣ ਜਾਣ ਉੱਤੇ ਮੇਰੇ ਕੋਲ ਏਨੇ ਪੈਸੇ ਹੋਣ ਲੱਗ ਪਏ ਸਨ ਕਿ ਮੈਂ ਲੱਭ ਰਾਮ ਦਾ ਸਾਰਾ ਉਧਾਰ ਇਕੋ ਵੇਰ ਚੁਕਤਾ ਕਰ ਸਕਦਾ ਸਾਂ। ਗਰਮੀਆਂ ਦੀਆਂ ਛੁੱਟੀਆਂ ਵਿਚ ਮੈਂ ਇਉਂ ਹੀ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਸਾਂ।
ਗਰਮੀਆਂ ਦੀਆਂ ਛੁੱਟੀਆਂ ਹੋਈਆਂ। ਮੈਂ ਕਾਲਜ ਘਰ ਆਇਆ। ਅਗਲੇ ਦਿਨ ਲੱਭੂ ਰਾਮ ਦਾ ਹਿਸਾਬ ਚੁਕਾਉਣ ਲਈ, ਮੈਂ ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ ਗਿਆ। ਲੱਕੂ ਰਾਮ ਓਥੇ ਨਹੀਂ
