ਗੁੱਸਿਆ ਹਉਮੈ ਵਿਚ ਸੜਦਾ ਹੈ ਅਰਥਾਤ ਮਮਤਾ ਦੇ ਹੰਕਾਰ ਦੇ ਕਾਰਨ ਫਿਰ ਮਾਤਾ ਦੇ ਗਰਭ ਅੰਦਰ ਗਲਦਾ ਹੈ। ਇੰਝ ਤਿੰਨਾਂ ਜੁੱਗਾਂ ਦੇ ਕਰਮ ਕਰਕੇ ਜਨਮ ਮਰਨ ਦੇ ਭਰਮ ਤੋਂ ਮੁਕਤੀ ਨਹੀਂ ਪਾ ਸਕਦਾ। ਫਲਸਰੂਪ ਉਸ ਨੂੰ ਕਲਿਯੁੱਗ ਵਿਚ ਫਿਰ ਮਨੁੱਖਾ ਦੇਹੀ ਮਿਲਦੀ ਹੈ ਤੇ ਦੁਬਾਰਾ ਕਰਮਾਂ ਦੇ ਚੱਕਰਾਂ ਵਿਚ ਫਸ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਂਝ ਇਸ ਯੁੱਗ ਵਿਚ ਉਸ ਨੂੰ ਸਹਿਜ ਪਦਵੀ ਪਾਉਣ ਦਾ ਮੌਕਾ ਹੀ ਮਿਲਦਾ ਹੈ ਪਰ ਦੁਨਿਆਵੀ ਪਦਾਰਥਾਂ ਕਰਕੇ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਆਖਣਾ ਪੈਂਦਾ ਕਿ ਖੁੰਝਿਆ ਹੋਇਆ ਵਕਤ ਦੁਬਾਰਾ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦਾ ਅਰਥਾਤ ਸਮੇਂ ਨੂੰ ਹੱਥ ਨਾਲ ਫੜਿਆ ਨਹੀਂ ਜਾਂਦਾ। ਸੰਖੇਪ ਵਿਚ ਕਹਿ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਕਿ -"ਪਉੜੀ ਛੁੜਕੀ ਫਿਰਿ ਹਾਥਿ ਨ ਆਵੈ ਅਹਿਲਾ ਜਨਮੁ ਗਵਾਇਆ।"

ਕਲਿਜੁਗ ਕੀ ਸੁਣ ਸਾਧਨਾ ਕਰਮ ਕਿਰਤਿ ਕੀ ਚਲੇ ਨ ਕਾਈ॥

ਬਿਨਾ ਭਜਨ ਭਗਵਾਨ ਕੇ ਭਾਉ ਭਗਤਿ ਬਿਨੁ ਠਉੜਿ ਨ ਥਾਈ॥

ਲਹੇ ਕਮਾਣਾ ਏਤੁ ਜੁਗਿ ਪਿਛਲੀ ਜੁਗੀ ਕਰੀ ਕਮਾਈ॥

ਪਾਇਆ ਮਾਨਸ ਦੇਹ ਕਉ ਐਥੋ ਚੁਕਿਆ ਠਉੜਿ ਨ ਠਾਈ॥

ਕਲਿਜੁਗਿ ਕੇ ਉਪਕਾਰਿ ਸੁਣਿ ਜੈਸੇ ਬੇਦ ਅਥਰਬਣ ਗਾਈ॥

ਭਾਉ ਭਗਤਿ ਪਰਵਾਨੁ ਹੈ ਜਗ ਹੋਮਿ ਗੁਰਪੁਰਬਿ ਕਮਾਈ॥

ਕਰ ਕੇ ਨੀਚ ਸਦਾਵਣਾ ਤਾ ਪ੍ਰਭੁ ਲੇਖੈ ਅੰਦਰਿ ਪਾਈ॥

ਕਲਿਜੁਗਿ ਨਾਵੈ ਕੀ ਵਡਿਆਈ॥ ੧੬॥

ਪਦ-ਅਰਥ- ਠਉੜਿ-ਜਗ੍ਹਾ, ਟਿਕਾਣਾ। ਕਮਾਣਾ-ਫਲ। ਗੁਰਪੂਰਬਿ ਕਮਾਈ- ਪਵਿੱਤਰ ਪੁਰਬਾਂ ਦੀ ਕਮਾਈ।

ਵਿਆਖਿਆ- ਭਾਈ ਗੁਰਦਾਸ ਜੀ ਇਸ ਪਉੜੀ ਵਿਚ ਫਰਮਾਉਂਦੇ ਹਨ ਕਿ ਹੁਣ ਕਲਿਯੁੱਗ ਦੀ ਸਾਧਨਾ ਬਾਰੇ ਸੁਣੋ ਇਸ ਵਿਚ ਕਰਮ ਕਿਰਤ ਦੀ ਕੋਈ ਪੇਸ਼ ਨਹੀਂ ਜਾਂਦੀ। ਭਗਵਾਨ ਦੇ ਭਜਨ ਅਰਥਾਤ ਪ੍ਰਭੂ ਸਿਮਰਨ ਅਤੇ ਪ੍ਰੇਮਾ ਭਗਤੀ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਠਹਿਰਣ ਨੂੰ ਕਿਤੇ ਥਾਂ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦੀ। ਪਿਛਲੇ ਯੁੱਗਾਂ ਵਿਚ ਕੀਤੀ ਕਮਾਈ ਦਾ ਲਾਹਾ ਅਰਥਾਤ ਲਾਭ (ਫਲ) ਕਲਿਯੁਗ ਵਿਚ ਆ ਕੇ ਮਿਲ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਜੀਵਾਤਮਾ ਨੂੰ ਸੁਚੇਤ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਜੇਕਰ ਹੁਣ ਮਨੁੱਖਾ ਦੇਹੀ ਵਿਚ ਆ ਕੇ ਅਵਸਰ ਖੁੰਝਾ ਲਿਆ ਤਾਂ ਫਿਰ ਕਿਤੇ ਠਹਿਰਣ ਦੀ ਥਾਂ ਨਹੀਂ ਮਿਲਣੀ। ਕਲਿਯੁੱਗ ਦੇ ਉਪਕਾਰ ਸੁਣੇ ਤੇ ਉਪਕਾਰਾਂ ਦਾ ਤਾਂ ਗਾਇਨ ਅਥਰਵ ਵੇਦ ਵੀ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਯੁੱਗ ਵਿਚ ਪ੍ਰੇਮਾ ਭਗਤੀ ਪ੍ਰਵਾਨ ਹੈ ਤੇ ਇਹੀ ਜੱਗ, ਹਵਨ ਅਤੇ ਪੁਰਬਾਂ ਦੀ ਕਮਾਈ ਹੈ। ਜਿਹੜਾ ਇਨਸਾਨ ਸ਼ੁਭ ਕਰਮ ਕਰਕੇ ਵੀ ਨਿਮਰਤਾ ਧਾਰਨ ਕਰੀ ਰੱਖਦਾ ਹੈ, ਉਹੀ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਦੀ ਦਰਗਾਹ ਵਿਚ ਪ੍ਰਵਾਨ ਚੜ੍ਹਦਾ ਹੈ। ਸੋ ਕਲਿਯੁੱਗ ਵਿਚ ਨਾਮ ਦੀ ਹੀ ਵਡਿਆਈ ਹੈ। ਪੰਡਿਤ ਨਰੈਣ ਸਿੰਘ ਜੀ ਗਿਆਨੀ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਇਸ ਤੁਕ 'ਤੇ ਗੁਰਬਾਣੀ ਦੇ ਪਏ ਪ੍ਰਭਾਵ ਨੂੰ ਪ੍ਰਮਾਣਿਤ ਕਰਦੇ ਹਨ-"ਸਤਿਯੁਗ ਸਤਿ ਤੇਤਾ ਜੁਗੀ ਦੁਆਪਰਿ ਪੂਜਾਚਾਰ॥ ਤੀਨੌ ਜੁਗ ਤੀਨੇ ਦਿੜੇ ਕਲਿ ਕੇਵਲ ਨਾਮ ਅਧਾਰ॥