ਭਾਈ ਗੁਰਦਾਸ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਭਾਈ ਗੁਰਦਾਸ ਦੀ ਰਚੀ ਇਸ ਵਾਰ ਦਾ ਨਾਇੱਕ ਧੰਨ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਕੁਲੀਨ ਵਰਗ 'ਚੋਂ ਹੁੰਦਿਆਂ ਸੁੰਦਿਆਂ ਜਾਤ-ਆਧਾਰਿਤ ਖੜ੍ਹੀ ਵਰਣ ਵਿਵਸਥਾ ਦਾ ਪੁਰਜ਼ੋਰ ਖੰਡਨ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਸਮਾਜਿਕ ਪ੍ਰਗਤੀ ਵਿਚ ਵੱਡੀ ਰੁਕਾਵਟ ਜਾਤ ਪਾਤ ਨੂੰ ਮੰਨਦਿਆਂ ਜਾਤ ਪਾਤ ਦਾ ਨਿਰਣਾ ਆਦਮੀ ਦੇ ਕਰਮਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।

ਜਾਤਿ ਜਨਮੁ ਨਹ ਪੂਛੀਐ ਸਚ ਘਰੁ ਲੇਹੁ ਬਤਾਇ॥

ਸਾ ਜਾਤਿ ਸਾ ਪਤਿ ਹੈ ਜੇਹੇ ਕਰਮ ਕਮਾਇ॥

“ਡਾ. ਰਤਨ ਸਿੰਘ ਜੱਗੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਸੰਬੰਧੀ ਲਿਖਦੇ ਹਨ ਕਿ "ਕੁਲੀਨ ਭਗਤਾਂ ਪ੍ਰਤਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਨ ਵਿਚ ਸਤਿਕਾਰ ਜ਼ਰੂਰ ਸੀ ਪਰ ਨੀਵੇਂ ਵਰਗ'ਚੋਂ ਆਉਣ ਵਾਲਿਆਂ ਭਗਤਾਂ ਲਈ ਤਾਂ ਉਹ ਚਮੜੇ ਦੀਆਂ ਜੁੱਤੀਆਂ ਬਣਾ ਕੇ ਪੇਸ਼ ਕਰਨ ਵਿਚ ਆਨੰਦ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦੇ ਸਨ" (ਭਾਈ ਗੁਰਦਾਸ : ਜੀਵਨੀ ਤੇ ਰਚਨਾ, ਪੰਨਾ66) ਇਸ ਕਥਨ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਹਿੱਤ ਡਾ. ਜੱਗੀ ਧੰਨ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੀ ਜੀ ਦੀਆਂ ਦੋ ਖੂਬਸੂਰਤ ਪੰਕਤੀਆਂ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ।

ਜਾਤਿ ਕੁਲੀਨੁ ਸੇਵਕ ਜੋ ਹੋਇ॥

ਤਾਕਾ ਕਹਣਾ ਕਹਹੁ ਨ ਕੋਇ॥

ਵਿਚਿ ਸਨਾਤੀ ਸੇਵਕੁ ਹੋਇ॥

ਨਾਨਕ ਪਣੀਆ ਪਹਿਰੈ ਸੋਇ॥ (ਮਲਾਰ, ਪਦੇ ੬/੪)

ਉਪਰੋਕਤ ਪੰਕਤੀ (ਵਿਚਿ ਸਨਾਤੀ ਸੇਵਕੁ ਹੋਇ॥ ਨਾਨਕ ਪਣੀਆ ਪਹਿਰੇ ਸੋਇ॥) ਜਿੱਥੇ ਜਾਤ-ਪਾਤ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਉਥੇ ਇੱਕ ਗੁਰਸਿੱਖ ਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਵੀ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਨਿੱਵ ਕੇ ਚੱਲੇ ਅਰਥਾਤ ਨਿਮਰਤਾ ਗ੍ਰਹਿਣ ਕਰੇ। ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਧੰਨ ਗੁਰੂ. ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੇ ਇਸ ਸਿੱਖੀ ਸਿੱਧਾਂਤ ਨੂੰ ਵੀ ਇਸ ਵਾਰ ਵਿਚ ਪ੍ਰਚੰਡ ਕੀਤਾ।

ਕਰਿ ਕੇ ਨੀਜ ਸਦਾਵਣਾ ਤਾਂ ਪ੍ਰਭੂ ਲੇਖੈ ਅੰਦਰਿ ਪਾਈ॥ (ਪਉੜੀ ੧੬)

ਰਾਣਾ ਰੰਕ ਬਰਾਬਰੀ ਪੈਰੀ ਪਵਣਾ ਜਗਿ ਵਰਤਾਇਆ॥

ਉਲਟਾ ਖੇਲੁ ਪਿਰੰਮ ਦਾ ਪੈਰਾ ਉਪਰਿ ਸੀਸੁ ਨਿਵਾਇਆ॥ (ਪਉੜੀ ੨੩)

ਗੁਰਮੁਖਿ ਵਰਨੁ ਅਵਰਨੁ ਹੋਇ ਨਿਵਿ ਚਲਣਾ ਗੁਰ ਸਿਖਿ ਵਿਸੇਖੈ॥ (ਪਉੜੀ)

 

ਗ੍ਰਹਿਸਥ ਆਸ਼ਰਮ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ

ਆਰੀਅਨ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਆਸ਼ਰਮ ਵਿਵਸਥਾ ਦੇ ਅੰਤਰਗਤ ਚਾਰ ਆਸ਼ਰਮ ਮੰਨੇ ਹਨ। ਚੂੰਕਿ ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਉਮਰ 100 ਵਰ੍ਹੇ ਮੰਨ ਕੇ ਮਨੁੱਖੀ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਚਾਰ ਆਸ਼ਰਮਾਂ ਵਿਚ ਵੰਡ ਦਿਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।

1. ਬ੍ਰਹਮਚਾਰੀਆ ਆਸ਼ਰਮ

ਭਾਰਤੀ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀ ਅਨੁਸਾਰ ਮਨੁੱਖੀ ਜੀਵਨ ਦਾ ਇਹ ਪਹਿਲਾ ਪੜਾਅ ਹੈ,