ਜਿਸ ਅਧੀਨ ਜੀਵਨ ਦੇ ਪਹਿਲੇ 25 ਸਾਲ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਮਨੁੱਖ ਨੇ ਆਪਣੇ ਗੁਰੂ ਤੋਂ ਸਿੱਖਿਅਤ ਹੋਣਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।

2. ਗ੍ਰਹਿਸਥ ਆਸ਼ਰਮ

ਇਹ ਮਨੁੱਖੀ ਜੀਵਨ ਦਾ ਦੂਸਰਾ ਪੜਾਅ ਹੈ। ਇਸ ਵਿਚ 25 ਤੋਂ 50 ਸਾਲ ਦਾ ਸਮਾਂ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਸ਼ਾਦੀ ਕਰਵਾਉਣ ਦੇ ਤੁਰੰਤ ਬਾਅਦ ਸਮਾਜ ਵਿਚ ਰਹਿੰਦਿਆਂ ਬਾਲ ਬੱਚਿਆਂ ਖਾਤਰ ਕੰਮ ਧੰਦਾ ਕਰਨਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।

3. ਬਾਲ ਪ੍ਰਸਥ ਆਸ਼ਰਮ

ਇਸ ਦਾ ਸਮਾਂ 51 ਸਾਲ ਤੋਂ 75 ਵਰ੍ਹੇ ਤਕ ਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਘਰ ਬਾਹਰ ਤਿਆਗ ਕੇ ਵਣਾਂ ਵਿਚ ਜਾ ਕੇ ਤਪ ਕਰਨ ਦੀ ਹਦਾਇਤ ਹੈ।

4. ਸੰਨਿਆਸ ਆਸ਼ਰਮ

75 ਵਰ੍ਹੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਮਰ ਦੇ ਆਖਰੀ ਵਰ੍ਹੇ (100 ਸਾਲ) ਤਕ ਦਾ ਇਹ ਸਮਾਂ ਸੰਨਿਆਸੀ ਦੇ ਜੀਵਨ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਜੀਵਨ ਤਿਆਗ, ਸੱਚ, ਅਹਿੰਸਾ, ਸਬਰ ਅਤੇ ਸੇਵਾ ਦਾ ਜੀਵਨ ਹੈ। ਥਾਂ-ਥਾਂ 'ਤੇ ਜਾ ਕੇ ਉਪਦੇਸ਼ ਕਰਨੇ ਇਸ ਆਸ਼ਰਮ ਵਿਚ ਵਿਚਰ ਰਹੇ ਦੇ ਲੱਛਣ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।

ਸਾਡਾ ਉਪਰੋਕਤ ਚਾਰ ਆਸ਼ਰਮਾਂ ਦੀ ਸੰਖਿਪਤ ਵਿਆਖਿਆ ਕਰਨ ਤੋਂ ਭਾਵ ਸੀ ਕਿ ਆਰੀਅਨ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਸਥਾਪਤ ਇਹ ਆਸ਼ਰਮ ਵਿਵਸਥਾ ਗੁਰਬਾਣੀ ਨੇ ਮੁੱਢੋਂ ਹੀ ਰੱਦ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਸੀ। ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਤਾਂ ਉਮਰ ਦੇ ਸਾਰੇ ਵਰ੍ਹਿਆਂ ਨੂੰ ਹੀ ਗ੍ਰਹਿਸਥੀ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਕਰਨ ਵਿਚ ਹੀ ਅਸਲੀ ਜੋਗ ਸਮਝਦਾ ਹੈ। ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਵਣਾਂ ਵਿਚ ਤਪ ਕਰਨ ਦੀ ਥਾਂ ਘਰ, ਸੰਸਾਰ ਵਿਚ ਹੀ ਮੋਹ ਮਾਇਆ ਤੋਂ ਨਿਰਲੇਪ ਹੋ ਕੇ ਪਰਮਾਤਮਾ ਨਾਲ ਮਿਲਾਪ ਕਰਨ ਦਾ ਢੰਗ ਦੱਸਦੇ ਹਨ।

ਜੋਗੁ ਨ ਬਾਹਰਿ ਮੜੀ ਮਸਾਣੀ ਜੋਗੁ ਨ ਤਾੜੀ ਲਾਈਐ॥

ਜੋਗੁ ਨ ਦੇਸਿ ਦਿਸੰਤਰਿ ਭਵਿਐ ਜੋਗੁ ਨ ਤੀਰਥ ਨਾਈਐ॥

ਅੰਜਨ ਮਾਹਿ ਨਿਰੰਜਨਿ ਰਹੀਐ ਜੋਗ ਜੁਗਤਿ ਇਵ ਪਾਈਐ॥

ਭਾਈ ਗੁਰਦਾਸ ਜੀ ਵੀ ਉਪਰੋਕਤ ਗ੍ਰਹਿਸਥ ਸਾਧਨਾ ਦਾ ਹੀ ਅਨੁਸਰਣ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਸਿੱਧਾਂ ਨਾਲ ਹੋ ਰਹੀ ਗੋਸ਼ਟਿ ਸਮੇਂ ਭੰਗਰ ਨਾਥ ਨੂੰ ਖਰੀਆਂ ਖਰੀਆਂ ਸੁਣਾਉਂ ਹਨ। ਸੰਸਾਰ ਤਿਆਗਣਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਪਾਖੰਡ ਹੈ। ਅਖੀਰ ਘਰਾਂ ਤੋਂ ਹੀ ਉਹ ਭਿੱਖਿਆ ਮੰਗਣ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਭਾਈ ਗੁਰਦਾਸ ਜੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੇ ਭੰਗਰਨਾਥ ਨੂੰ ਵਿਵੇਕ ਆਧਾਰਤ ਕੀਤੇ ਪ੍ਰਵਚਨਾਂ ਨੂੰ ਇਉਂ ਕਾਵਿਬੱਧ ਕਰਦੇ ਹਨ-

- ਹੋਇ ਅਤੀਤੁ ਗ੍ਰਿਹਸਤਿ ਤਜਿ ਫਿਰਿ ਉਨਹੁ ਕੇ ਘਰਿ ਮੰਗਣਿ ਜਾਈ॥

ਬਿਨੁ ਦਿਤੇ ਕਛੁ ਹਥਿ ਨ ਆਈ॥ (ਪਉੜੀ 80)

 ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੀ ਕਬਿੱਤ ਸਵੱਯਾਂ ਵਿਚ ਵੀ "ਭਾਈ ਗੁਰਦਾਸ ਨੇ ਪੰਛੀ, ਕੀੜੀ ਅਤੇ ਬਾਲਕ ਦੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟਾਂਤਾਂ ਦੁਆਰਾ ਗ੍ਰਿਹਸਥ ਨੂੰ ਤਿਆਗ ਕੇ ਬਨਵਾਸੀ ਹੋਏ ਵਿਅਕਤੀ