ਕਰਮ ਕਾਂਡਾਂ ਨੂੰ ਹੀ ਮੰਨਦੇ ਸਨ। ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਰਿਗਵੇਦ, ਖੱਤਰੀ ਯਜੁਰਵੇਦ, ਵੈਸ਼ ਸਾਮਵੇਦ ਅਪਨਾ ਕੇ ਪੂਜਾ ਪਾਠ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਕਰਮ ਕਾਂਡੀ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਾਠ ਕਰਨ ਵਕਤ ਵੱਖਰੇ-ਵੱਖਰੇ ਰੰਗ ਦੇ ਪਹਿਰਾਵੇ ਸਨ। ਰਿਗਵੇਦ ਦੇ ਪਾਠ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਨੀਲੇ ਕੱਪੜੇ ਪਾ ਕੇ ਪੂਰਬ ਦਿਸ਼ਾ ਵੱਲ ਮੂੰਹ ਕਰਦੇ ਸਨ, ਖੱਤਰੀ ਯਜੁਰਵੇਦ ਦਾ ਪਾਠ ਕਰਦੇ ਵਕਤ ਪੀਲੇ ਕੱਪੜੇ ਪਾ ਕੇ ਦੱਖਣ ਦਿਸ਼ਾ ਵੱਲ ਮੂੰਹ ਕਰਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਸਾਮਵੇਦ ਨੂੰ ਮੰਨਣ ਵਾਲੇ (ਵੈਸ਼) ਸਫੈਦ ਰੰਗ ਦੇ ਕੱਪੜੇ ਪਾ ਕੇ ਪੱਛਮ ਵੱਲ ਮੂੰਹ ਕਰਕੇ ਪੂਜਾ ਅਰਚਨਾ ਕਰਦੇ ਸਨ।

ਦੁਆਪੁਰਿ ਜਾਦਵ ਵੰਸ ਕਰਿ ਜੁਗਿ ਜੁਗਿ ਅਉਧ ਘਟੈ ਆਚਾਰਾ॥

ਰਿਗ ਬੇਦ ਮਹਿ ਬ੍ਰਹਮ ਕ੍ਰਿਤਿ ਪੂਰਬ ਮੁਖਿ ਸੁਭ ਕਰਮ ਬਿਚਾਰਾ॥

ਖਤ੍ਰੀ ਥਾਪੇ ਜੁਜਰੁ ਵੇਦਿ ਦਖਣ ਮੁਖਿ ਬ੍ਰਹ ਦਾਨ ਦਾਤਾਰਾ॥

ਵੈਸੋਂ ਥਾਪਿਆ ਸਿਆਮ ਵੇਦੁ ਪਛਮੁ ਮੁਖਿ ਕਰਿ ਸੀਸੁ ਨਿਵਾਰਾ॥

ਰਿਗਿ ਨੀਲੰਬਰਿ ਜੁਜਰਪੀਤ ਸੇਤੰਬਰ ਕਹਿ ਸਿਆਮ ਸੁਧਾਰਾ॥

ਤਿਹ ਜੁਗੀ ਤ੍ਰੈ ਧਰਮ ਉਚਾਰਾ॥ (ਪਉੜੀ ੬)

 

ਕਲਿਜੁੱਗ

ਇਸ ਜੁੱਗ ਵਿਚ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਬਿਰਤੀ ਸੂਦਰ ਅਰਥਾਤ ਮੰਦੀ ਹੋ ਗਈ ਸੀ। ਸ਼ੁਰ ਕਰਮ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦਾ ਅੰਗ ਨਾ ਰਹੇ। ਵੇਦਾਂ ਵਿਚ ਦਰਸਾਏ ਕਰਮਾਂ, ਸੰਸਕਾਰਾਂ ਜਾਂ ਵੇਦਾਂ ਦੇ ਵਿਧੀ ਵਿਧਾਨ ਦਾ ਤਿਆਗ ਹੋ ਚੁੱਕਾ ਸੀ। ਧਰਤੀ ਦੀ ਲੋਕਾਈ ਪੂਰਨ ਭਾਂਤ ਮਾਇਆ ਵੱਲ ਆਕਿਸ਼ਤ ਹੋ ਚੁੱਕੀ ਸੀ। ਹਉਮੇਂ ਅਤੇ ਈਰਖਾ ਦਾ ਬੋਲਬਾਲਾ ਸੀ। ਕੋਈ ਕਿਸੇ ਦੀ ਕੋਈ ਇੱਜ਼ਤ ਨਹੀਂ ਸੀ ਕਰਦਾ ਤੇ ਨਾ ਹੀ ਉੱਚੇ ਨੀਵੇਂ ਦੇ ਹਿਸਾਬ ਨਾਲ ਪੇਸ਼ ਆਇਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਇਸ ਪਉੜੀ ਨੰਬਰ ਸੱਤ ਵਿਚ ਆਦਮੀ ਦੀ ਉਮਰ ਦਾ ਕੋਈ ਜ਼ਿਕਰ ਨਹੀਂ ਛਿੜਿਆ ਜਦੋਂ ਕਿ ਉਪਰੋਕਤ ਤਿੰਨਾਂ ਜੁੱਗਾਂ ਵਿਚ ਉਮਰ ਦਾ ਵੇਰਵਾ ਹੈ। ਭਾਵੇਂ ਇਸ ਪਉੜੀ ਵਿਚ ਉਮਰ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਪਰ ਮਨੂ ਸਮਿਤੀ ਦੇ ਰਚੇਤ ਮਨੂ ਨੇ ਆਦਮੀ ਦੀ ਉਮਰ 100 ਸਾਲ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਸੇ ਉਸ ਅਨੁਸਾਰ ਆਰਜਾ (ਉਮਰ) ਘਟ ਕੇ ਸੌ ਵਰ੍ਹੇ ਰਹਿ ਗਈ ਤੇ ਅਗੋਂ ਮਨੂ ਜਾਂ ਆਰੀਅਨ ਲੋਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਇਸੇ ਉਮਰ ਨੂੰ ਮੰਨਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।

ਕਲਿਜੁਗ ਚਉਥਾ ਥਾਪਿਆ ਸੂਦ ਬਿਰਤਿ ਜਗ ਮਹਿ ਵਰਤਾਈ॥

ਕਰਮੁ ਸੁਰਗਿ ਜੁਜਰ ਸਿਆਮ ਕੇ ਕਰੇ ਜਗਤੁ ਰਿਦਿ ਬਹੁ ਸੁਕਚਾਈ॥

ਮਾਇਆ ਮੋਹੀ ਮੇਦਨੀ ਕਲਿ ਕਲਿਵਾਲੀ ਸਭ ਭਰਮਾਈ॥

ਉਠੀ ਗਿਲਾਨਿ ਜਗਤਿ ਵਿਚਿ ਹਉਮੈ ਅੰਦਰਿ ਜਲੈ ਲੁਕਾਈ॥

ਕੋਇ ਨ ਕਿਸੇ ਪੂਜਦਾ ਊਚ ਨੀਚ ਸਭਿ ਗਤਿ ਬਿਸਰਾਈ॥

ਭਏ ਬਿਅਦਲੀ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਕਲਿ ਕਾਤੀ ਉਮਰਾਇ ਕਸਾਈ॥

ਰਹਿਆ ਤਪਾਵਸੁ ਤ੍ਰਿਹੁ ਜੁਗੀ ਚਉਥੇ ਜੁਗਿ ਜੋ ਦੇਇ ਸੁ ਪਾਈ॥

ਕਰਮ ਭ੍ਰਿਸਟਿ ਸਭਿ ਭਈ ਲੋਕਾਈ॥ (ਪਉੜੀ ੭)