ਹੈ ਕਿ ਵਾਰ ਵਿਚ ਬੀਰ ਰਸ ਜ਼ਰੂਰ ਆਵੇਗਾ। ਵਾਰ ਵਿਚ ਪਰਸਪਰ ਟੱਕਰ ਵਿਚ ਜਾਂ ਦੇ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾਈ ਟਕਰਾਵਾਂ ਜਾਂ ਸਵਾਦਾਂ ਵਿਚੋਂ ਵਿਚਰਨ ਲਈ ਸਾਨੂੰ ਜਾਂ ਨਾਇੱਕ ਨੂੰ ਸ਼ੰਕਾ ਪੱਖ, ਸੰਘਰਸ਼ ਪੱਖ ਅਤੇ ਸਮਾਧਨ ਪੱਖ ਵਿਚੋਂ ਗੁਜਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਸ਼ੰਕਾ ਪੱਖ (ਵਿਰੋਧੀ ਧਿਰ ਨਾਲ ਟੱਕਰ ਲੈਣ ਦੀ ਸੋਚਣਾ) ਨਾਲ ਮਾਨਸਿਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਦੋ-ਦੋ ਹੱਥ ਕਰਨ ਲਈ ਸੰਘਰਸ਼ ਪੱਖ (ਦੋਹਾਂ ਧਿਰਾਂ ਦੀ ਲੜਾਈ/ਟੱਕਰ) ਲਈ ਮੈਦਾਨ ਵਿਚ ਕੁੱਦ ਪੈਂਦਾ ਹੈ ਤੇ ਅਖੀਰ ਸਮਾਧਾਨ ਪੱਖ ( ਜਿੱਤ ਹਾਰ ਦਾ ਨਿਰਣਾ) ਵੀ ਉਸ ਦੇ ਹੱਕ ਵਿਚ ਭੁਗਤਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਵਿਚੋਂ ਗੁਜ਼ਰਨ ਲਈ ਵੀਰ ਰਸ ਤੇ ਕਦੇ ਟੱਕਰ ਲੈਂਦਿਆਂ ਰੌਦਰ ਰਸ ਵੀ ਉਪਜੇਗਾ। ਵਾਰ ਵਿਚ ਧੰਨ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਜਦੋਂ ਵੀ ਕਿਸੇ ਮੁਹਿੰਮ 'ਤੇ ਜਾਂ ਵਿਰੋਧੀਆਂ ਨਾਲ ਟੱਕਰ 'ਤੇ ਨਿਕਲਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਬੀਰਤਾ ਦੇ ਭਾਵ ਉਜਾਗਰ ਹੋਣੋਂ ਨਹੀਂ ਰਹਿੰਦੇ। ਨਿਮਨ ਲਿਖਤ ਪੰਕਤੀ ਵਿਚ ਇੰਨੀ ਉਤਸ਼ਾਹ ਜਨਕ ਸ਼ਕਤੀ ਹੈ ਕਿ ਬਾਬਾ ਜਿਸ ਮੁਹਿੰਮ 'ਤੇ ਚੜ੍ਹਿਆ ਹੈ ਜ਼ਰੂਰ ਸਰ ਕਰਕੇ ਹੀ ਮੁੜੇਗਾ।

ਚੜਿਆ ਸੋਧਣਿ ਧਰਤਿ ਲੁਕਾਈ॥ (ਪਉੜੀ ੨੪)

ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ :-

ਸਿੰਘ ਬੁਕੇ ਮਿਰਗਾਵਲੀ ਭੰਨੀ ਜਾਇ ਨ ਧੀਰਿ ਧਰੋਆ॥

ਇਥੋਂ ਤਕ ਕਿ ਪਉੜੀ ਨੰਬਰ 37 ਤਾਂ ਪੂਰੀ ਦੀ ਪੂਰੀ ਵਾਰ ਸ਼ੈਲੀ ਦੀ ਪ੍ਰਮਾਣਿਕਤਾ ਸਿੱਧ ਕਰਦੀ ਹੋਈ ਬੀਰ ਰਸ ਨਾਲ ਛਲਕਦੀ ਮਹਿਸੂਸ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।

ਗੜ ਬਗਦਾਦੁ ਨਿਵਾਇ ਕੇ ਮਕਾ ਮਦੀਨਾ ਸਭੇ ਨਿਵਾਇਆ॥

ਸਿਧ ਚਉਰਾਸੀਹ ਮੰਡਲੀ ਖਟਿ ਦਰਸਨਿ ਪਾਖੰਡ ਜਿਣਾਇਆ॥

ਪਾਤਾਲਾ ਆਕਾਸ ਲਖ ਜੀਤੀ ਧਰਤੀ ਜਗਤ ਸਬਾਇਆ॥

ਜੀਤੇ ਨਵ-ਪੰਡ ਮੇਦਨੀ ਸਤਿ ਨਾਮੁ ਦਾ ਚਕ੍ਰ ਫਿਰਾਇਆ॥

ਦੇਵ ਦਾਨੋ ਰਾਕਸਿ ਦੈਤ ਸਭ ਚਿਤਿ ਗੁਪਤਿ ਸਭਿ ਚਰਨੀ ਲਾਇਆ॥

ਭਇਆ ਆਨੰਦ ਜਗਤੁ ਵਿਚਿ ਕਲਿ ਤਾਰਨ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਆਇਆ॥

ਹਿੰਦੂ ਮੁਸਲਮਾਣਿ ਨਿਵਾਇਆ॥

 

ਰੌਦਰ ਰਸ

ਰੌਦਰ ਰਸ, ਬੀਰ ਰਸ ਦਾ ਇੱਕ ਸਹਿਯੋਗੀ ਰਸ ਹੀ ਮੰਨਿਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਇਸ ਧਾਰਨਾ ਦਾ ਖੁਲਾਸਾ ਉੱਪਰ ਹੋ ਚੁੱਕਿਆ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਮਰਜ਼ੀ ਦੇ ਉਲਟ ਕੋਈ ਕਾਰਜ ਵਾਪਰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਕਵਿਤਾ ਵਿਚਲੇ ਨਾਇਕ ਦੇ ਗੁੱਸੇ ਭਰੇ ਹਾਵ-ਭਾਵ ਰੌਦਰ ਰਸ ਨੂੰ ਜਨਮ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਵਾਰ ਵਿਚ ਨਾਇੱਕ ਜਾਂ ਹੋਰ ਕੋਈ ਕਿਰਦਾਰ ਪਹਿਲਾਂ ਜੋਸ਼ ਵਿਚ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਪਰ ਜਦੋਂ ਉਸ ਨੇ ਦੂਜਿਆਂ ਉਪਰ ਹਮਲਾ ਕਰਨਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਗੁੱਸਾ ਵੀ ਆ ਜਾਣਾ ਸੁਭਾਵਿਕ ਹੈ। ਕਾਸ ਕਰਕੇ ਚੰਡੀ ਦੀ ਵਾਰ ਵਿਚ ਰਾਖਸ਼ ਗੁੱਸੇ ਵਿਚ ਆ ਕੇ ਦੇਵਤਿਆਂ ਉੱਪਰ ਹਮਲਾ ਕਰਨ ਦੀ ਠਾਣ ਲੈਂਦੇ ਹਨ।

ਰਾਕਸ਼ ਆਏ ਰੋਹਲੇ ਖੇਤ ਭਿੜਨ ਕੇ ਚਾਇ॥

ਲਿਸਕਨ ਤੇਗਾਂ ਬਰਛੀਆਂ ਸੂਰਜ ਨਦਰਿ ਨ ਪਾਇ॥