ਹਿਤ ਸ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਦੇ ਹਵਾਲੇ ਕੀਤਾ ਕਿ ਉਹਨਾਂ ਵਿਚ ਪੈਦਾ ਹੋਏ ਸੁਹਜ ਤੇ ਸੋਝੀ ਦਾ ਹੋਰਨਾਂ ਪਰ ਝਲਕਾ ਪਵੇ ਤੇ ਉਹ ਰਸ ਲੈਣ, ਉੱਨਤ ਹੋਣ, ਪਰ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਸਰੀਰ ਨੂੰ, ਕਿ ਸਰੀਰ ਦੀ ਕ੍ਰਿਆ ਨੂੰ, ਕਿ ਮਨੁਖ ਨਾਟ ਨੂੰ ਨਸਲਾਂ ਲਈ ਛੱਡ ਜਾਣਾ ਮੁਨਾਸਬ ਨਹੀਂ ਜਾਤਾ। ਜੋ ਲੋਕ ਆਪ ਮਾਰਨਾ ਇਕ ਕਮਾਲ ਸਮਝਦੇ ਸਨ, ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਅਗੇ ਕਰਨ ਦਾ ਖਿਆਲ ਹੋ ਨਹੀਂ ਸਕਦਾ, ਸ਼ਾਇਦ ਇਸ ਕਰਕੇ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਨਹੀਂ ਲਿਖਦੇ ਰਹੇ। ਦੂਸਰੇ ਅਕਸਰ ਕਵੀਆਂ ਦੀ ਕਦਰ ਮਰਨ ਤੋਂ ਚਿਰ ਕਾਲ ਪਿੱਛੋਂ ਹੁੰਦੀ ਰਹੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਦੂਸਰਿਆਂ ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਕਵੀਆਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਚਰਿੱਤ੍ਰ ਦਾ ਮਸਾਲਾ ਮਿਲਨਾ ਦੁਸਤਰ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਹਿੰਦ ਦਾ ਖਿਆਲ ਆਉਂਦਾ ਰਿਹਾ ਜਾਪਦਾ ਹੈ :- ਇਕ ਛੰਭ ਨੇ ਕੌਲ ਫੁਲ ਪੈਦਾ ਕਰਕੇ ਸ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਨੂੰ ਘੱਲ ਦਿੱਤੇ ਪਰ ਉਸਦੇ ਨਾਲ ਛੰਭ ਦੇ ਸਿਵਾਲ ਦਾ ਕੋਈ ਹਿੱਸਾ, ਲੰਮਾ, ਚੂੜਾ, ਡੂੰਘਾ ਦਾ ਕੋਈ ਲੇਖਾ ਨਹੀਂ ਘੱਲਿਆ।

ਇਹ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਦੇ ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਦਾ ਵੱਖਰਾ ਨੁਕਤਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਸਾਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸੌਣ ਜਾਗਣ, ਲੜਨ ਭਿੜਨ, ਦੁਖ ਮੁਖ, ਜੰਮਣ ਮਰਨ, ਖਖੇੜਾਂ ਬਖੇੜਾਂ ਦੇ ਹਾਲਾਤਾਂ ਦੇ ਸੰਮਤ ਨਹੀਂ ਲੱਝਦੇ। ਹਰੇਕ ਵੱਡੇ ਦੀ ਪੈਦਾ ਕੀਤੀ ਸੁੰਦਰਤਾ ਯਾ ਕੋਈ ਇਕ ਪ੍ਰਸੰਗ, ਜਿਸਨੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਵਸਦੀ ਆਮ ਮਨੁੱਖਾਂ ਤੋਂ ਉਚੇਰੀ ਕਲਾ ਨੂੰ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਤੇ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਪਲਟਾ ਦੇ ਦਿੱਤਾ ਦਾ ਪਤਾ ਤਾਂ ਕਿਸੇ ਨਾਂ ਕਿਸੇ ਸਕਲ ਵਿਚ ਹਿੰਦੀ ਵੱਡੇ ਲਿਖਕੇ ਯਾ ਜਬਾਨੀ ਦੇ ਗਏ ਹਨ ਪਰ ਅਰਬ ਵਾਸੀਆਂ ਦੇ ਨਮੂਨੇ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਬਾਹਰਲੀਆਂ ਕ੍ਰਿਯਾ ਦਾ ਘਟ ਲਿਖਦੇ ਰਹੇ ਜਾਪਦੇ ਹਨ। ਸੋ ਸਾਡੇ ਪਾਸ ਹਿੰਦ ਦੇ ਉਸ ਨੌ ਨਿਹਾਲ ਦਾ ਐਸਾ ਇਤਿਹਾਸ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਪਰ ਉਸਦਾ ਹਿਰਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਹੈ, ਅਰ ਸਦਾ ਜੀਉਂਦਾ ਚਿੱਤ੍ਰਸ਼ਾਲ ਵਿਚ ਸਦਾ ਜੀਉਂਦਾ ਹੋ ਰਿਹਾ, ਦਿੱਸ ਰਿਹਾ, ਵਰਤ ਰਿਹਾ ਪ੍ਰਤੱਖ ਜੀਵਨ ਹੈ।

ਨਾਮ ਉਸ ਮੁਸੱਵਰ ਦਾ ਭਰਥਰੀ ਰਖੋ ਯਾ ਹੋਰ ਰਾਜਾ ਕਹੇ ਯਾ ਮੁਨੀ, ਇਸਤ੍ਰੀ ਵਿਯੋਗ ਕਰੋ ਯਾ ਇਸਤ੍ਰੀ ਦੁਪਿਤ, ਕੱਲ ਹੋਯਾ ਕਹੱਯਾ ੧੩੦੦