ਡਰਾਕਲ ਸੁਆਣੀਆਂ ਨੂੰ ਕਾਲੀ ਰਾਤ ਵਿੱਚ ਹਰ ਪਾਸੇ ਜਿੰਨ ਖਲੋਤੇ ਤੇ ਲੁਕੇ ਹੋਏ ਦਿਸਦੇ ਸਨ, ਨਾ ਤੇ ਆਪ ਰਾਤ ਨੂੰ ਬਾਹਰ ਨਿੱਕਲਦੀਆਂ ਤੇ ਨਾ ਹੀ ਬਾਲਾਂ ਨੂੰ ਅੱਖੋਂ ਉਹਲੇ ਹੋਣ ਦਿੰਦੀਆਂ ਸਨ। ਬਾਲਾਂ ਦੇ ਤੇ ਆਪਣੇ ਗਲ ਵਿੱਚ ਤਾਵੀਜ਼ ਮੜ੍ਹਾ ਕੇ ਪਾਈ ਰੱਖਦੀਆਂ ਸਨ।
ਸਿਆਲ ਦੀਆਂ ਰਾਤਾਂ ਵਿੱਚ ਅਸਾਂ ਆਪਣੇ ਕੁਨਬੇ ਦੇ ਬਾਲ, ਤਾਏ ਤੇ ਤਾਈ ਕੋਲੋਂ ਕਹਾਣੀ ਸੁਣਦੇ ਸਾਂ । ਤਾਏ ਕੋਲ ਕਾਲ਼ੇ ਦਿਓ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਸੁਣਕੇ ਅਸਾਂ ਹੋਰ ਵੀ ਡਰਨ ਲੱਗ ਪੈਂਦੇ ਸਾਂ, ਪਰ ਮੇਰੇ ਦਿਲ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸੱਧਰ ਜਿਹੀ ਹੁੰਦੀ ਕਿ ਜਿੰਨ ਕਿੰਝ ਦਾ ਹੁੰਦਾ ਏ। ਕਾਲਾ ਦਿਓ ਕੀ ਹੁੰਦਾ ਏ ? ਵੇਖਾਂ ਤੇ ਸਹੀ ਉਹ ਚੁੰਬੜਦਾ ਕਿੰਝ ਏ, ਪਰ ਡਰ ਵੀ ਆਉਂਦਾ ਸੀ।
ਕਾਲੇ ਦਿਓ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਵਾਲਾ ਦਿਉ ਇੱਕ ਸ਼ਹਿਜ਼ਾਦੀ ਨੂੰ ਚੁੱਕ ਕੇ ਲੈ ਜਾਂਦਾ ਏ ਤੇ ਪਹਾੜਾਂ ਵਿੱਚ ਕੈਦ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਏ। ਸ਼ਹਿਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਭਾਲ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਗਰੀਬ ਗੱਭਰੂ ਬੜੀਆਂ ਔਕੜਾਂ ਤੇ ਮੁਸੀਬਤਾਂ ਝੱਲ ਕੇ ਉੱਥੇ ਅੱਪੜ ਜਾਂਦਾ ਏ।
ਸ਼ਹਿਜ਼ਾਦੀ ਉਹਨੂੰ ਵੇਖ ਕੇ ਪਹਿਲੇ ਹੱਸਦੀ ਤੇ ਫੇਰ ਰੋਂਦੀ ਏ। ਹਸਦੀ ਏ ਉਹਦੇ ਆਵਣ ਦੀ ਖੁਸ਼ੀ ਕਾਰਨ ਤੇ ਰੋਂਦੀ ਏ, ਦਿਓ ਹੱਥੋਂ ਉਹਦੀ ਹਯਾਤੀ ਨੂੰ ਖ਼ਤਰੇ ਪਾਰੋਂ। ਫੇਰ ਸ਼ਹਿਜ਼ਾਦੀ ਉਹਨੂੰ ਇੱਕ ਪਾਸੇ ਲੁਕਾ ਲੈਂਦੀ ਏ। ਦਿਓ ਦੇ ਆਵਣ ਦਾ ਵੇਲਾ ਹੁੰਦਾ ਏ। "ਮਾਂ ਸੌਗੰਧ ਮਾਂ ਸੌਗੰਧ" ਅਤੇ "ਆਦਮ ਬੂ ਆਦਮ ਬੂ" ਕਰਦਾ ਦਿਓ ਆਂਦਾ ਏ। ਜਵਾਬ ਵਿੱਚ ਸ਼ਹਿਜ਼ਾਦੀ ਝੂਠ ਬੋਲਦੀ ਏ ਕਿ "ਇੱਥੇ ਤੇ ਮੈਂ ਈ ਆਦਮ ਆਂ, ਭਾਵੇਂ ਹੁਣ ਖਾ ਲੈ ਭਾਵੇਂ ਝੱਟ ਨੂੰ" ਪਰ ਦਿਓ 'ਮਾਂ ਸੌਗੰਧ' ਆਖਦਾ ਏ। ਤੈਨੂੰ ਖਾਵਾਂ ਤੇ ਕੀ ਖਾਵਾਂ, ਤੈਨੂੰ ਖਾਵਾਂ ਭਸ ਖਾਵਾਂ।"
ਉਹ ਸ਼ਹਿਜ਼ਾਦੀ ਉੱਤੇ ਯਕੀਨ ਕਰ ਲੈਂਦਾ ਏ। ਸ਼ਹਿਜ਼ਾਦੀ ਗੱਲਾਂ-ਗੱਲਾਂ ਵਿੱਚ ਉਹਦੀ ਤਾਕਤ ਦਾ ਰਾਜ ਪੁੱਛ ਲੈਂਦੀ ਜੇ। ਜਦ ਦਿਓ ਚਲਾ ਜਾਂਦਾ ਏ, ਤਾਂ ਸ਼ਹਿਜ਼ਾਦੀ ਉਸ ਗੱਭਰੂ ਨੂੰ ਫੇਰ ਆਪਣੇ ਸਾਹਮਣੇ ਬਿਠਾ ਕੇ ਰੱਜ ਗੱਲਾਂ ਕਰਦੇ ਏ ਤੇ ਉਹਨੂੰ ਦਿਓ ਦੀ ਤਾਕਤ ਦਾ ਰਾਜ ਵੀ ਦੱਸ ਦਿੰਦੀ ਏ।
ਗੱਭਰੂ ਦਿਓ ਨੂੰ ਮਾਰ ਕੇ ਸ਼ਹਿਜ਼ਾਦੀ ਨੂੰ ਲੈ ਜਾਂਦਾ ਏ ਤੇ ਫੇਰ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਖੁਸ਼ ਕੇ ਦੋਵਾਂ ਦਾ ਵਿਆਹ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਏ।
ਕਹਾਣੀ ਸੁਣਾਵਣ ਵੇਲੇ ਤਾਇਆ ਕਾਲੇ ਦਿਓ ਦਾ ਜਿਹੜਾ ਨੱਕ ਨਕਸ਼ਾ ਬਿਆਨ ਕਰਦਾ, ਸੱਚੀ ਮੁੱਚੀ ਡਰ ਆਂਵਦਾ ਸੀ। ਇੰਝ ਲਗਦਾ ਸੀ ਜਿਵੇਂ ਅੰਦਰ ਬਾਹਰ ਕਾਲਾ ਦਿਓ ਖਲੋਤਾ ਸਭ ਕੁੱਝ ਵੇਖ ਰਿਹਾ ਏ, ਸੁਣ ਰਿਹਾ ਏ, ਹੁਣੇ ਹੀ ਆ ਕੇ ਸਾਨੂੰ ਖਾ ਜਾਸੀ। ਮੈਂ ਅੱਜੀ- ਪੰਜੀ ਬੂਹੇ ਦੀਆਂ ਝੀਤਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਦੇਓ ਵੇਖਣ ਦੇ ਸ਼ੌਕ ਵਿੱਚ ਝਾਤੀਆਂ ਮਾਰਦਾ। ਮੇਰੀ ਏਸ ਹਰਕਤ 'ਤੇ ਦੂਜੇ ਬਾਲ ਏਤਰਾਜ਼ ਕਰਦੇ ਕਿ "ਇਹ ਜਾਣ ਬੁੱਝ ਕੇ ਸਾਨੂੰ ਡਰਾਵੰਦਾ ਏ।" "ਅਰਾਮ ਨਾਲ ਬਹਿ ਜਾ ਓਏ ਗੋਗੀ", ਤਾਏ ਦਾ ਹੁਕਮ ਹੁੰਦਾ।
ਕਹਾਣੀ ਮੁੱਕਣ ਮਗਰੋਂ ਮੈਂ ਪੁੱਛਦਾ, "ਤਾਇਆ, ਇਹ 'ਮਾਂ ਸੌਗੰਧ' ਕੀ ਹੁੰਦੀ ਏ?" ਜਵਾਬ ਵਿੱਚ ਤਾਇਆ ਆਖਦਾ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਕੋਈ ਬੋਲੀ ਹੁੰਦੀ ਏ।"
