"ਭਾਈਏ ਸ਼ੇਖੂਪੁਰਾ ਜਾਣਾ ਏ, ਕੁੱਝ ਬੀਜ ਲਿਆਣਾ ਏ ਜਵਾਰ ਦਾ। ਬੱਸ ਤੂੰ ਝੱਟ ਗਾਧੀ ਉੱਤੇ ਈ ਤਾਂ ਬਹਿਣਾ ਏ ।"

 “ਤੂੰ ਆਪੇ ਈ ਬਹਿ ਜਾਵੀਂ ਚਾਚਾ, ਮੈਂ ਨਹੀਂ ਬੈਠਦਾ ਤੇਰੀ ਗਾਧੀ ਉੱਤੇ ।"

ਮੇਰੀ ਨਾਂਹ ਨੁੱਕਰ ਸੁਣ ਕੇ ਮੇਰੇ ਪਿਉ ਦੀ ਕੁਰੱਖਤ ਤੇ ਬੇਰਹਿਮ ਅਵਾਜ਼ ਆਈ, "ਓਏ ਉਠਨਾ ਏਂ ਕਿ ਆਵਾਂ ਫੇਰ।"

ਮੇਰੇ ਲਈ ਏਨਾ ਈ ਕਾਫੀ ਸੀ । ਚੁੱਪ ਕਰਕੇ ਚਾਚੇ ਅੱਗੇ ਲੱਗ ਟੁਰਿਆ। ਖੂਹ ਜੋਵਣ ਵਾਲਾ ਸਮਾਨ ਚਾਚੇ ਪਹਿਲਾਂ ਈ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਹੋਇਆ ਸੀ । ਚਾਚੇ ਛੱਤ ਨਾਲੋਂ ਟੰਗੇ ਖੋਪੇ ਲਾਹੇ, ਪਰਾਨੀ ਲਈ, ਢਗਿਆਂ ਨੂੰ ਪੰਜਾਲੀ ਦਿੱਤੀ, ਮੋਢੇ ਉੱਤੇ ਕਹੀ ਚੁੱਕੀ ਤੇ ਅਸੀਂ ਖੂਹ ਜੋਵਣ ਟੁਰ ਪਏ।

ਖੂਹ ਪਿੰਡ ਤੋਂ ਥੋੜ੍ਹਾ ਜੇਹਾ ਹਟਵਾਂ ਸੀ । ਪਹੇ ਪਹੇ ਖੂਹ ਵੱਲ ਜਾਂਦਿਆਂ ਹੋਇਆਂ ਢਗਿਆਂ ਦੇ ਗਲ ਦੀਆਂ ਗਾਨੀਆਂ ਦੇ ਘੁੰਗਰੂਆਂ ਤੇ ਟੱਲੀਆਂ ਦੀ ਅਵਾਜ਼ ਬਹੁਤ ਹੀ ਸਰੂਰ ਦੇ ਰਹੀ ਸੀ। ਸਰਘੀ ਵੇਲ਼ੇ ਤੇ ਹੋਰ ਈ ਸਵਾਦ ਸੀ ਘੁੰਗਰੂਆਂ ਦੀ ਛਣਕਾਰ ਦਾ । ਮੈਨੂੰ ਲਗਦਾ ਜਿਵੇਂ ਗਹਿਣੇ ਪਾਈ ਜ਼ੋਹਰਾ ਮੇਰੇ ਮਗਰ ਮਗਰ ਟੁਰੀ ਆ ਰਹੀ ਹੋਵੇ। ਪਿੱਛੇ ਪਰਤਕੇ ਵੇਖਣ ਨਾਲ ਕੁੱਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸੀ ਉੱਥੇ।

ਘੋਨਾ ਖੂਹ ਸੀ... ਬਿਨਾਂ ਚਨਿਆਂ ਦੇ… ਕਾਂਜਨ ਕਿੱਥੋਂ ਹੋਣੀ ਸੀ । ਲੋਹੇ ਦਾ ਦਵਾਸੀ ਢੋਲ ਚਰਕਲੀ ਲੋਹੇ ਦੇ ਸਨ । ਖੂਹ ਦਾ ਪੜਾਨਾ ਬੇਸਵਾਦ ਤੇ ਉੱਚਾ ਨੀਵਾਂ ਸੀ । ਲੋਹੇ ਦੀ ਲੱਠ ਵੀ ਉਤਾਂਹ ਉੱਭਰੀ ਹੋਈ ਸੀ। ਕਿਸੇ ਵੀ ਮਿੱਟੀ ਪਾਵਣ ਦੀ ਖੇਚਲ ਨਾ ਕੀਤੀ। ਕਈ ਵਾਰ ਏਸ ਲੱਠ ਉੱਤੋਂ ਜੋਗ ਨੂੰ ਠੁੱਡੇ ਵੀ ਲਗਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ।

ਚਾਚੇ ਜੋਗ ਨੂੰ ਗਾਧੀ ਅੱਗੇ ਜੋ ਕੇ ਤੋਰ ਦਿੱਤਾ ਤੇ ਮੈਨੂੰ ਗਾਧੀ ਉੱਤੇ ਬਿਠਾ ਕੇ ਆਖਿਆ : "ਜੋਗ ਨੂੰ ਛੇੜੀ ਨਾ, ਅਰਾਮ ਨਾਲ ਟੁਰਨ ਦੇਵੀਂ।"

ਮੇਰੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਫੇਰ ਨੀਂਦਰ ਦਾ ਜ਼ੋਰ ਹੋਣ ਲੱਗ ਪਿਆ ਸੀ । ਮੈਂ ਸਿਰਫ ਏਨਾ ਈ ਆਖਿਆ: "ਹਲਾ ।"

"ਹਲਾ ਦਿਆ ਪੁੱਤਰਾ, ਸੌਂ ਨਾ ਜਾਵੀਂ, ਧਿਆਨ ਰੱਖਣਾ ਪੈਂਦਾ ਏ । ਜ਼ਰੇ ਜ਼ਰੇ ਮਾਲ੍ਹ ਅੜ ਜਾਂਦੀ ਏ।" ਚਾਚੇ ਹੋਰ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਕੀ ਕੀ ਆਖਿਆ ਹੋਣਾ ਏ। ਮੈਂ ਕੁੱਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸਾਂ ਸਮਝ ਰਿਹਾ। ਮੈਨੂੰ ਮੱਤਾਂ ਦੇਣ ਮਗਰੋਂ ਚਾਚਾ ਆਪ ਰੌਣੀ ਅੱਗੇ ਜਾ ਖਲੋਤਾ। ਢਗਿਆਂ ਦੀ ਜੋਗ ਚੰਗੀ ਸੀ, ਆਪਣੇ ਆਪ ਈ ਇੱਕ ਟੋਰ ਨਾਲ ਟੁਰੀ ਜਾ ਰਹੀ ਸੀ। ਖੂਹ ਦੀ ਘੂੰ-ਘੂ ਤੇ ਢੋਲ ਚਰਖੀ ਦੀ ਉੱਭਰਦੀ ਡੁੱਬਦੀ ਸੁਰ, ਢਗਿਆਂ ਦੀਆਂ ਗਾਨੀਆਂ ਦੀ ਟਨ ਟਨ ਤੇ ਛਣ ਛਣ ਸਾਰੀਆਂ ਸੁਰਾਂ ਰਲ ਕੇ ਇੱਕ ਸਰੂਰ ਦੇਵਣ ਵਾਲਾ ਰਾਗ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਸਰਘੀ ਵੇਲੇ ਦਾ ਸੁਹਾਵਣਾ ਸਮਾਂ ਤੇ ਮਾਂ ਦੀ ਗੋਦ ਵਰਗੀ ਗਾਧੀ ਵਿੱਚ ਬੈਠਾ ਮੈਂ ਕਿਸੇ ਰਾਜੇ ਨਾਲੋਂ ਘੱਟ ਨਹੀਂ ਸਾਂ । ਖੂਹ ਦੇ ਮਿੱਠੇ ਰਾਗ ਮੈਨੂੰ ਲੋਰੀਆਂ ਦੇ ਰਹੇ ਸਨ । ਮੈਂ ਛੇਤੀ ਈ ਪੰਘੂੜੇ ਪਏ ਬਾਲ ਵਾਂਗਰ ਘੂਕ ਸੌਂ ਗਿਆ।

ਅਚਨਚੇਤ ਮੇਰੇ ਉੱਤੇ ਪਾਣੀ ਦੇ ਛਿੱਟੇ ਪਏ । ਮੇਰੀ ਅੱਖ ਖੁੱਲ੍ਹ ਗਈ ਤੇ ਮੈਂ ਵੇਖਿਆ,