ਵਿੱਚ ਹਿਜਰ ਦੀ ਅੱਗ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕਰਦੇ ਤਾਂ ਮੈਂ ਮਖੌਲ ਕਰਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਸਾਂ, ਪਰ ਉਸ ਦਿਨ ਤੇ ਮੇਰੇ ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਕਮਾਲ ਈ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ । ਮੈਨੂੰ ਆਪਣੀ ਉਸ ਕੈਫੀਅਤ ਦਾ ਅਜੇ ਤੀਕਰ ਯਕੀਨ ਨਹੀਂ ਆਂਵਦਾ ਕਿ ਉਹ ਕੀ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ।

ਮੈਂ ਫੇਰ ਗਾਧੀ ਉੱਤੇ ਜਾ ਬੈਠਾ। ਮੇਰੇ ਅੰਗ ਅੰਗ ਵਿੱਚ ਸਰੂਰ ਦਾ ਨਸ਼ਾ ਭਰਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਮੇਰੀ ਬੋਟੀ ਬੋਟੀ ਫੜਕਣ ਲੱਗ ਪਈ ਸੀ । ਪਹਿਲੇ ਤੇ ਮੈਂ ਮਾਹੀਏ ਦੀਆਂ ਦੋ ਕੁ ਕਲੀਆਂ ਗਵੱਈਆਂ ਤੇ ਫੇਰ ਜੋਗ ਨੂੰ ਛੇੜ ਦਿੱਤਾ। ਜੋਗ ਸੀ ਕਿ ਖ਼ੋਰੇ ਪਹਿਲੇ ਈ ਉਡੀਕਦੀ ਪਈ ਸੀ, ਮੇਰੇ ਜ਼ਰਾ ਕੁ ਛੇੜਨ ਉੱਤੇ ਉਹਨਾਂ ਉਹ ਤੇਜ਼ੀ ਵਿਖਾਈ ਕਿ ਚਾਲ ਹੀ ਹੋਰ ਫੜ ਲਈ। ਪਾੜਛੇ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਈ ਨਾ ਪੈਣ ਦਿੱਤਾ। ਮਾਲ੍ਹ ਦੀ ਇੱਕ ਇੱਕ ਟਿੰਡ ਬੀੜ ਉੱਤੇ ਥਾੜ-ਥਾੜ ਵੱਜਦੀ, ਉੱਤੋਂ ਢੋਲ ਤੇ ਚਰਕਲੀ ਦੀਆਂ ਚੂਥੀਆਂ ਚੀਕ-ਚੀਕ ਕੇ ਹਾਲ ਪਾਰਿਆਂ ਹਾਲ ਪਾਰਿਆ ਹੋਵਣ ਲੱਗ ਪਈ। ਬੋੜੀਏ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਨਾਲ ਟਚ ਟਚ ਤਿੜਕ ਤਿੜਕ ਵੱਜਦੇ ਸਨ।

ਗਾਨੀਆਂ ਦੀ ਛਣ ਛਣ ਨਾਲ ਮੈਨੂੰ ਹੋਰ ਵੀ ਜੋਸ਼ ਚੜ੍ਹ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਮੇਰੇ ਅੰਦਰ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਕੀ ਹੁੱਜਾਂ ਵੱਜਦੀਆਂ ਪਈਆਂ ਸਨ । ਮੈਂ ਤੇਜ ਤੋਂ ਤੇਜ ਹੋਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਸਾਂ । ਮੈਨੂੰ ਸਬਰ ਨਹੀਂ ਸੀ ਆ ਰਿਹਾ। ਮੇਰਾ ਤੇ ਜਿਵੇਂ ਪਹੁ ਈ ਛਟ ਗਿਆ ਸੀ। ਹਰ ਚੀਜ਼ ਆਪਣੇ ਇੰਤਹਾ ਉੱਤੇ ਅੱਪੜੀ ਜਾਪਦੀ ਸੀ, ਪਰ ਮੈਂ ਹੋਰ ਇੰਤਹਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਸਾਂ, ਹੋਰ ਤੇ ਹੋਰ ਮੈਂ ਹਰ ਚੀਜ਼ ਤੋਂ ਬੇਖ਼ਬਰ ਸਾਂ ।

ਇੱਕਦਮ ਚਾਚੇ ਜੋਗ ਨੂੰ ਰੋਕ ਕੇ ਮੈਨੂੰ ਧੌਣੋਂ ਫੜਕੇ ਗਾਧੀ ਤੋਂ ਲਾਹ ਕੇ ਗੁੱਸੇ ਨਾਲ ਆਖਿਆ, “ਓਏ ਕਿਹੜੀ ਸ਼ੈ ਤੈਨੂੰ ਚੈਨ ਨਹੀਂ ਲੈਣ ਦਿੰਦੀ"। ਚਾਚੇ ਨੂੰ ਸਾਹ ਚੜ੍ਹਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਹ ਖੌਰੇ ਕਾਹਲੀ ਵਿੱਚ ਭੱਜ ਕੇ ਆਇਆ ਹੋਣਾ ਏ। ਉਸ ਹੋਰ ਵੀ ਬਹੁਤ ਕੁੱਝ ਆਖਿਆ, ਸਗੋਂ ਗਾਲਾਂ ਵੀ ਦਿੱਤੀਆਂ ਪਰ ਮੈਂ ਕੀ ਜਵਾਬ ਦਿੰਦਾ ? ਚਾਚੇ ਆਖਿਆ, “ਤੂੰ ਤਾਂ ਹਰ ਸ਼ੈ ਤੋੜ ਕੇ ਬਰਬਾਦ ਕਰ ਦੇਣੀ ਸੀ ਜੇ ਮੈਂ ਨਾ ਆਂਵਦਾ ਤਾਂ ।"

ਪਰ ਮੈਂ ਤੇ ਅਜੇ ਸਰੂਰ ਵਿੱਚ ਸਾਂ, ਕੋਈ ਜਵਾਬ ਨਾ ਦਿੱਤਾ। ਚਾਚਾ ਫੇਰ ਚਲਾ ਗਿਆ। ਕਈ ਹੋਰ ਸਵਾਣੀਆਂ ਵੀ ਪਾਣੀ ਭਰਨ ਆਈਆਂ ਤੇ ਗਈਆਂ, ਪਰ ਉਹ ਗੱਲ ਕਿੱਥੇ ਸੀ ਜੋ ਮੈਂ ਸਵੇਰੇ ਸਵੇਰੇ ਵੇਖ ਬੈਠਾ ਸਾਂ । ਹੁਣ ਮੇਰੇ ਅੰਦਰ ਦੀ ਉਦਾਸੀ ਵਧਣ ਲੱਗ ਪਈ ਸੀ। ਇੱਕਦਮ ਜਿਵੇਂ ਕਿਸੇ ਖੁਸ਼ੀ ਖੋਹ ਲਈ ਹੋਵੇ। ਮੇਰਾ ਹਰ ਚੀਜ਼ ਤੋਂ ਦਿਲ ਉੱਠਣ ਲੱਗ ਪਿਆ। ਮੇਰੇ ਅੰਦਰ ਏਨੀ ਛੇਤੀ ਉਦਾਸੀ ਆਈ ਕਿ ਮੈਂ ਆਪ ਹੈਰਾਨ ਸਾਂ ਕਿ ਇੰਜ ਕਿਉਂ ਹੋ ਰਿਹਾ ਏ। ਮੇਰੇ ਵੱਸ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦਾ ਤਾਂ ਮੈਂ ਕਦੇ ਵੀ ਉਦਾਸ ਨਾ ਹੁੰਦਾ। ਦੁਪਹਿਰ ਤੀਕਰ ਖੂਹ ਵਗਦਾ ਰਿਹਾ ਸੀ । ਖੂਹ ਦਾ ਰਾਗ ਵੀ ਉਹ ਈ ਸੀ, ਜੋਗ ਦੀਆਂ ਗਾਨੀਆਂ ਵੀ ਉਹ ਈ ਸਨ, ਪਰ ਹੁਣ ਮੈਨੂੰ ਇਹ ਸਭ ਕੁੱਝ ਸ਼ੋਰ ਲਗਦਾ ਸੀ । ਜੋਗ ਦੇ ਗਲੋਂ ਤੇ ਮੈਂ ਗਾਨੀਆਂ ਲਾਹ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤੀਆਂ ਸਨ, ਪਰ ਖੂਹ ਦੀਆਂ ਚੀਕਾਂ ਤੇ ਮੇਰੇ ਅੰਦਰ ਦੀਆਂ ਚੀਕਾਂ ਬਣਦੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਸਨ।

ਪੇਸ਼ੀ ਵੇਲ਼ੇ ਦੂਜੀ ਜੋਗ ਜੋ ਦਿੱਤੀ ਗਈ। ਪਿਉ ਸ਼ੇਖੂਪੁਰੇ ਤੋਂ ਪਰਤ ਆਇਆ ਸੀ।