ਮੈਨੂੰ ਵੀ ਘਰ ਜਾਵਣ ਦੀ ਅਜ਼ਾਦੀ ਮਿਲ ਗਈ । ਨਾਲ ਈ ਇਹ ਹੁਕਮ ਹੋਇਆ ਕਿ ਜੋਗ ਨੂੰ ਲਿਜਾ ਕੇ ਪੱਠੇ ਪਾਵਣੇ ਨੀ। ਮੈਂ ਪਿਉ ਦੇ ਹੁਕਮ ਉੱਤੇ ਅਮਲ ਕਰਦਿਆਂ ਇੰਜ ਈ ਕੀਤਾ।

ਨਿੰਮੋਝੂਣਾ ਤੇ ਉਦਾਸ ਬੈਠਾਂ ਸਾਂ ਕਿ ਮਾਂ ਵੇਖ ਕੇ ਪੁੱਛਿਆ, “ਕੀ ਗੱਲ ਏ ਗੋਗੀ, ਤੇਰਾ ਮੂੰਹ ਕਿਉਂ ਲੱਥਾ ਹੋਇਆ ਏ?"

"ਕੁੱਝ ਨਹੀਂ ਮਾਂ।"

"ਕੁੱਝ ਤੇ ਹੈ, ਫੇਰ ਏਨਾ ਭੈੜਾ ਕਿਉਂ ਪਿਆ ਹੋਇਆ ਏਂ ?”

"ਮੈਂ ਕੋਈ ਭੈੜਾ ਨਹੀਂ ਪਿਆ। ਐਵੇਂ ਸਿਰ ਨੂੰ ਚੱਕਰ ਆ ਗਏ ਸਨ।” ਮੇਰੇ ਏਸ ਝੂਠੇ ਬਹਾਨੇ ਉੱਤੇ ਮਾਂ ਸਦਕੇ ਵਾਰੀ ਹੁੰਦਿਆਂ ਆਖਿਆ, "ਤੂੰ ਬਹੁਤੀ ਦੇਰ ਗਾਧੀ ਉੱਤੇ ਨਹੀਂ ਸੀ ਬਹਿਣਾ, ਥੱਲੇ ਉੱਤਰ ਆਉਂਦਾ, ਲਿਆ ਮੈਂ ਤੇਰੇ ਸਿਰ ਨੂੰ ਮੁੱਠੀਆਂ ਭਰ ਦਿਆਂ ।" ਮਾਂ ਮੇਰਾ ਸਿਰ ਦੱਬਣ ਲੱਗ ਪਈ। ਮਾਂ ਫੇਰ ਆਖਿਆ, "ਜੋਗ ਮਾੜੀ ਤੇ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਆਪੇ ਟੁਰੀ ਰਹਿੰਦੀ ਏ... ਤੂੰ ਝੱਟ ਪਰ ਗਾਧੀ ਤੋਂ ਲਹਿ ਆਵਣਾਂ ਸੀ।"

“ਉਹ ਤੇ ਠੀਕ ਏ ਮਾਂ, ਪਰ ਮੈਨੂੰ ਤੇ ਥੱਲੇ ਵੀ ਚੱਕਰ ਆਂਵਦੇ ਸਨ।"

"ਥੱਲੇ ਵੀ ਚੱਕਰ ਆਂਵਦੇ ਸਨ," ਮਾਂ ਮੇਰੀ ਗੱਲ 'ਤੇ ਹੈਰਾਨ ਹੋਈ। "ਥੱਲੇ ਕਿਉਂ ਚੱਕਰ ਆਂਵਦੇ ਸੀ।"

ਮਾਂ ਉੱਠ ਕੇ ਮੇਰੇ ਲਈ ਰੋਟੀ ਲੈ ਆਈ। ਕੱਚੇ ਦੁੱਧ ਦਾ ਗਿਲਾਸ ਤੇ ਨਾਲ ਗੁੜ ਦੀ ਭੇਲੀ । ਮਾਂ ਆਖਿਆ, "ਕਾਕਾ, ਕੱਚਾ ਦੁੱਧ ਪੇਸ਼ੀ ਵੇਲ਼ੇ ਤੀਕਰ ਠੀਕ ਨਹੀਂ ਰਹਿ ਸਕਦਾ । ਤੂੰ ਆਪਣੀਆਂ ਆਦਤਾਂ ਛੱਡ ਦੇ ।"

"ਕਿਹੜੀਆਂ ਆਦਤਾਂ ਮਾਂ, ਤੁਸੀਂ ਤੇ ਮੈਨੂੰ ਐਵੇਂ ਈ ਝਾੜਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਓ। ਕੀ ਬੁਰਾਈ ਏ ਮੇਰੇ ਵਿੱਚ ?"

“ਕੋਈ ਵੀ ਤੈਨੂੰ ਬੁਰਾ ਨਹੀਂ ਸਮਝਦਾ", ਮਾਂ ਪਿਆਰ ਨਾਲ ਮੇਰੀ ਕੰਡ ਉੱਤੇ ਹੱਥ ਫੇਰਿਆ, ਫੇਰ ਆਖਿਆ, "ਤੇਰੇ ਲਈ ਮੈਂ ਗੋਗੀ ਗਾਂ ਸਵੇਰ ਤੋਂ ਡੱਕੀ ਹੋਈ ਸੀ, ਹੁਣ ਤੂੰ ਆਇਆ ਤੇ ਚੋਈ ਏ। ਏਸ ਗੱਲ ਦਾ ਜੇ ਤੇਰੇ ਪਿਉ ਨੂੰ ਮਲੂਮ ਹੋਇਆ ਤੇ ਗੁੱਸੇ ਹੋਵੇਗਾ।"

"ਪਿਉ ਤਾਂ ਗੁੱਸੇ ਹੁੰਦਾ ਈ ਰਹਿੰਦਾ ਏ ਮਾਂ । ਉਹਦੇ ਹਿਰਦੇ ਵਿੱਚ ਜ਼ਹਿਰ ਭਰਿਆ ਹੋਇਆ ਏ। ਉਹਨੂੰ ਕਰਨ ਦੇ ਗੁੱਸਾ।"

“ਇੰਜ ਨਹੀਂ ਆਖੀਦਾ, ਗੋਗੀ।" ਮਾਂ ਹੋਰ ਵੀ ਮੱਤ ਦਿੱਤੀ ਹੋਣੀ ਏ, ਪਰ ਮੈਂ ਤੇ ਰੋਟੀ ਖਾ ਕੇ ਬਾਹਰ ਨਿੱਕਲ ਗਿਆ।

ਇੱਕ ਦਿਨ ਸਵੇਰੇ ਸਵੇਰੇ ਮਾਂ ਮੈਨੂੰ ਜਗਾ ਕੇ ਆਖਿਆ, "ਕਾਕਾ, ਉੱਠ ਕੇ ਮੂੰਹ ਹੱਥ ਧੋ ਲੈ, ਮੈਂ ਜ਼ਰਾ ਲਿਆਰੀਆਂ ਦੀਆਂ ਧਾਰਾਂ ਕੱਢ ਲਵਾਂ।"

"ਮੇਰੇ ਹੱਥ ਮੂੰਹ ਧੋਤੇ ਬਿਨ੍ਹਾਂ ਈ ਲਿਆਰੀਆਂ ਦੁੱਧ ਦੇ ਦੇਣਗੀਆਂ ਮਾਂ, ਮੈਨੂੰ ਅਜੇ ਸੁੱਤਾ ਰਹਿਣ ਦੇ ।" ਮੇਰੀ ਇਸ ਗੱਲ ਉੱਤੇ ਮਾਂ ਨੂੰ ਹਾਸਾ ਆਇਆ। ਆਖਿਆ"ਨਹੀਂ ਕਾਕਾ, ਇਹ ਗੱਲ ਨਹੀਂ।"

"ਹੋਰ ਕੀ ਏ ?" ਮੈਂ ਉਕਤਾ ਗਿਆ ਸਾਂ।