ਹੁੱਕਾ ਮਿਲ ਜਾਵਣ ਉੱਤੇ ਜੋਧੇ ਵਾਲਾ ਬੜਾ ਖੁਸ਼ ਸੀ। ਉਹ ਹੁੱਕੇ ਲਈ ਪਾਥੀਆਂ ਗੋਹੇ ਨਾਲ ਲੈ ਆਂਵਦਾ। ਬੰਨੇ ਉੱਤੇ ਜੋਧੇ ਵਾਲਾ ਅੱਗ ਦੱਬ ਕੇ ਰੱਖਦਾ ਤੇ ਝੱਟ ਪਿੱਛੋਂ ਹਲ਼ ਖਲ੍ਹਾਰ ਕੇ ਹੁੱਕਾ ਛਕਣ ਬਹਿ ਜਾਂਦਾ। ਕੰਮ ਫੇਰ ਵੀ ਮੈਨੂੰ ਈ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਸੀ ।
ਫੇਰ ਉਹ ਈ ਅਮਲ । ਇੱਕ ਜੋਗ ਖਲੋਤੀ ਰਹਿੰਦੀ ਤੇ ਇੱਕ ਨਾਲ ਮੈਂ ਹਲ ਚਲਾਈ ਜਾਂਦਾ । ਭਲਾਂ ਇੱਕ ਜੋਗ ਦੇ ਜੋਗਾਂ ਦਾ ਕੰਮ ਕਿੰਜ ਨਿਬੇੜ ਸਕਦੀ ਸੀ । ਫੇਰ ਉਹੋ ਪੇਸ਼ੀ ਵੇਲਾ ਈ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਤੇ ਇੰਜ ਈ ਫੇਰ ਮੈਨੂੰ ਵੱਟਾਂ ਬੰਨੇ ਬਣਾਵਣੇ ਪੈਂਦੇ। ਜੋਧੇ ਵਾਲਾ ਮਜ਼ੇ ਨਾਲ ਬੰਨੇ ਉੱਤੇ ਬਹਿ ਕੇ ਹੁੱਕਾ ਛਕਦਾ ਰਹਿੰਦਾ।
ਕਦੋ ਦੇ ਕੰਮ ਮਗਰੋਂ ਜਵਾਰ ਦੇ ਪੱਠੇ ਵੱਢਣੇ ਪੈਂਦੇ। ਇਹ ਵੀ ਮੈਨੂੰ ਈ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ, ਜੋਧੇ ਵਾਲਾ ਹੁੱਕੇ ਜੁ ਛਕਣਾ ਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਪਿਉ ਦੇ ਸ਼ਰੀਕੇ ਦਾ ਭਰਾ ਸੀ, ਮੈਂ ਕੁੱਝ ਕਹਿ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸੀ ਸਕਦਾ।
ਤੰਗ ਆ ਕੇ ਮੈਂ ਵੀ ਹੁੱਕਾ ਛਕਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਆਖ਼ਰ ਸਾਹ ਲੈਣ ਲਈ ਯਾ ਕੁੱਝ ਦੇਰ ਅਰਾਮ ਕਰਨ ਲਈ ਕੋਈ ਬਹਾਨਾ ਤੇ ਚਾਹੀਦਾ ਸੀ।
ਇੰਜ ਕਰਕੇ ਮੈਂ ਵੀ ਹੁੱਕੇ ਦਾ ਪਿਆਕ ਬਣ ਗਿਆ। ਪਹਿਲੇ ਪਹਿਲ ਚੱਕਰ ਵੀ ਆਏ ਸਨ ਤੇ ਉਬਕਾਈਆਂ ਵੀ, ਪਰ ਫੇਰ ਸਭ ਕੁੱਝ ਖੂਨ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਬਣ ਗਿਆ ਤੇ ਹੁਣ ਤੀਕਰ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਏ। ਰੋਂਦਿਆਂ ਧੋਂਦਿਆਂ ਈ ਵੇਲਾ ਲੰਘ ਰਿਹਾ ਸੀ।
ਇੱਕ ਦਿਨ ਅਸਾਡੀ ਨਹਿਰੀ ਪਾਣੀ ਦੀ ਵਾਰੀ ਸੀ । ਮੋਘੇ ਵਿੱਚੋਂ ਨਿੱਕਲ-ਨਿੱਕਲ ਕੇ ਪਾਣੀ ਬੜੇ ਆਰਾਮ ਨਾਲ ਖਾਲ ਦੇ ਵਿੱਚ-ਵਿੱਚ ਹੁੰਦਾ ਹੋਇਆ ਪੈਲੀ ਵਿੱਚ ਖਿੱਲਰ ਗਿਆ ਸੀ। ਹਲ ਛੱਡਣ ਮਗਰੋਂ ਮੈਂ ਪਾਣੀ ਲਈ ਫੇਰਾ ਮਾਰਨ ਗਿਆ, ਮੋਢੇ ਉੱਤੇ ਕਹੀ ਸੀ ਤੇ ਹੱਥ ਵਿੱਚ ਸੋਟੀ, ਕਿਉਂ ਜੂ ਉਹਨਾਂ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਸੱਪ ਬਹੁਤ ਨਿੱਕਲ ਆਂਵਦੇ ਸਨ।
ਖਾਲ ਦੇ ਨਾਲ ਜੁੰਮੇ ਦਾ ਪੁੱਤਰ ਨਜ਼ੀਰ ਪਨੀਰੀ ਪਿਆ ਪੁੱਟਦਾ ਸੀ ਤੇ ਦੋ ਪੈਲੀਆਂ ਦੀ ਵਿੱਥ ਉੱਤੇ ਕੁੱਝ ਸਵਾਣੀਆਂ ਉਸ ਪਨੀਰੀ ਦੀ ਲਾਬ ਪਈਆਂ ਲਾਂਵਦੀਆਂ ਸਨ। ਨਜ਼ੀਰ ਖਾਲ ਨੂੰ ਚੋਰੀ ਖੱਡ ਕਰਕੇ ਆਪਣੀ ਪਨੀਰੀ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਛੱਡਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ।
ਧੁੱਪ ਕਾਰਨ ਪਨੀਰੀ ਦਾ ਪਾਣੀ ਤਪ ਜਾਂਦਾ ਏ। ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਬਹਿਕੇ ਪਨੀਰੀ ਪੁੱਟਣ ਨਾਲ ਪੈਰ ਤੇ ਲੱਤਾਂ ਲੂਸ ਜਾਂਦੀਆਂ ਸਨ ।
ਮੈਂ ਸਮਝਿਆ ਹੋ ਸਕਦਾ ਏ ਨਜ਼ੀਰ ਤਪਦੇ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਠੰਡਾ ਪਾਣੀ ਮਿਲਾਵਣ ਲਈ ਖੱਡ ਕੀਤੀ ਹੋਵੇ। ਮੈਂ ਪਨੀਰੀ ਦੇ ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਪੈਰ ਨਾਲ ਛੂਹ ਕੇ ਵੇਖਿਆ ਤਾਂ ਪਾਣੀ ਠੰਡਾ ਸੀ। ਮੈਂ ਉਹ ਖੱਡ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਤੇ ਅੱਗੇ ਮੋਘੇ ਤੀਕਰ ਚਲਾ ਗਿਆ।
ਮੋਘੇ ਤੋਂ ਪਰਤਕੇ ਆਇਆ ਤਾਂ ਖੱਡ ਫੇਰ ਵਗ ਰਹੀ ਸੀ। ਮੈਂ ਆਖਿਆ, "ਓਏ ਨਜ਼ੀਰ, ਤੈਨੂੰ ਸਬਰ ਈ ਨਹੀਂ ਆਂਵਦਾ। ਹੁਣੇ ਮੈਂ ਖੱਡ ਬੰਦ ਕੀਤੀ ਸੀ, ਤੂੰ ਫੇਰ ਖੋਹਲ ਲਈ ਏ। ਤੈਨੂੰ ਪਤਾ ਏ ਕਿੰਨੀ ਦੂਰ ਪਾਣੀ ਜਾ ਰਿਹਾ ਏ । ਪਰ ਨਜ਼ੀਰ ਤੇ ਉਲਟ ਸੀ। ਉਸ ਗਾਲ ਕੱਢ ਕੇ ਆਖਿਆ, "ਕਿਸ ਮਾਂ... ਖੱਡ ਕੀਤੀ ਏ ਤੇ ਕੌਣ... ਕਹਿੰਦਾ ਏ ?"
ਕਮਾਲ ਏ ਬਈ, ਮੈਂ ਹੱਕਾ ਬੱਕਾ ਸਾਂ। ਨਜ਼ੀਰ ਦੀਆਂ ਦਸ ਪੰਦਰਾਂ ਪੈਲੀਆਂ
