ਦਹਿਕਦੇ ਸਾਹ ਬਹਿਕਦੇ ਕਦਮ

ਅੱਠਵੀਂ ਪਾਸ ਕਰਕੇ ਮੈਨੂੰ ਨਾਲ ਦੇ ਪਿੰਡ ਸ਼ਾਮ ਖੇੜਾ ਦੇ ਸਰਕਾਰੀ ਹਾਈ ਸਕੂਲ 'ਚ ਦਾਖ਼ਲਾ ਲੈਣਾ ਪਿਆ ਕਿਉਂਕਿ ਸਾਡੇ ਪਿੰਡ ਸਿਰਫ਼ ਅੱਠਵੀਂ ਤੱਕ ਸਕੂਲ ਸੀ। ਮੈਂ ਨੌਂਵੀਂ 'ਚ ਦਾਖ਼ਲ ਹੁੰਦਿਆਂ ਹੀਰੋ ਸਾਈਕਲ ਲੈ ਲਿਆ ਪਰ ਪੰਗਾ ਇਹ ਸੀ ਕਿ ਸਕੂਲ ਨੂੰ ਜਾਂਦਾ ਪੰਜ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਰਸਤਾ ਕੱਚਾ ਸੀ ਬਸ ਥੋੜ੍ਹੇ ਜਿਹੇ ਨੂੰ ਛੱਡਕੇ। ਭੁੱਬਲ 'ਚ ਸਾਈਕਲ ਘੜੀਸ-ਘੜੀਸ ਕੇ ਮੇਰੇ ਗਿੱਟੇ ਰਹਿ ਜਾਂਦੇ। ਉੱਧਰੋਂ ਹੈੱਡ ਮਾਸਟਰ ਅੰਗਰੇਜ ਸਿੰਘ ਸੰਧੂ ਸਾਰਾ ਦਿਨ ਤੂਤ ਵਾਂਗੂੰ ਛਾਂਗੀ ਰੱਖਦਾ। ਮੈਂ ਪੜ੍ਹਦਾ ਵੀ ਬਹੁਤ ਪਰ ਕੁੱਟ ਫੇਰ ਵੀ ਪੈ ਜਾਂਦੀ। ਮੈਂ ਕੁੱਟ ਤੋਂ ਦੁਖੀ ਹੋ ਗਿਆ। ਕੁਝ ਦੁਖੀ ਹਿਰਦੇ ਹੋਰ ਵੀ ਸਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ 'ਚ ਸ਼ਾਮ ਖੇੜੇ ਪਿੰਡ ਦਾ ਨਛੱਤਰ, ਸ਼ੱਬੂ, ਸੰਗੂ ਤੇ ਸੁੱਖਾ। ਇੰਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਮੈਂ ਰਲ ਗਿਆ ਤੇ ਹੋ ਗਏ ਪੂਰੇ 'ਪੰਜ ਪੀਰ'। ਅਸੀਂ ਇੱਕ ਬਣਤ ਬਣਾਈ। ਅਸੀਂ ਪਹਿਲੇ ਪੀਰੀਅਡ 'ਚ ਹਾਜ਼ਰੀ ਲੱਗਦੇ ਸਾਰ ਬਸਤੇ ਚੁੱਕ ਕੇ ਸਾਈਕਲਾਂ ਨੂੰ ਲੱਤ ਦਿੰਦੇ ਤੇ ਮਾਹਣੀ ਖੇੜਾ (ਮਸ਼ਹੂਰ ਫਿਲਮ ਸਟਾਰ ਤੇ ਮੇਰੇ ਦੋਸਤ ਜੋਤ ਗਿੱਲ ਦੇ ਪਿਤਾ ਗੁੱਗੂ ਗਿੱਲ ਦਾ ਪਿੰਡ), ਬਹਾਦਰ ਖੇੜਾ, ਸਰਦਾਰਪੁਰਾ ਆਦਿ ਪਿੰਡਾਂ ਵੱਲ ਨੂੰ ਨਿਕਲ ਜਾਂਦੇ। ਛੁੱਟੀ ਦੇ ਸਮੇਂ ਅਸੀਂ ਸਕੂਲ ਵਾਪਸ ਆ ਜਾਂਦੇ।

ਸਾਡੇ ਪੰਜਾਂ 'ਚੋਂ ਮੈਂ ਤੇ ਸ਼ੱਬੂ ਫਿਲਮਾਂ ਦੇ ਬੜੇ ਸ਼ੌਕੀਨ ਸੀ। ਮੈਂ ਪਹਿਲੀ ਫਿਲਮ ਆਪਣੇ ਮਾਮੇ ਨਾਲ 1986 'ਚ 'ਹਮਾਰਾ ਖ਼ਾਨਦਾਨ' ਵੇਖੀ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ 'ਸ਼ਤਰੂਘਨ ਸਿਨਹਾ' ਦੀ 'ਵਿਦਰੋਹ' ਤੇ 'ਆਮਿਰ ਖ਼ਾਨ' ਦੀ 'ਲਵ ਲਵ ਲਵ' ਵੇਖ ਚੁੱਕਾ ਸੀ । ਮੈਂ ਤੇ ਬੱਬੂ ਸਕੂਲੋਂ ਭੱਜ ਕੇ ਮਲੋਟ ਜਾਣ ਲੱਗ ਪਏ। ਅਸੀਂ ਸਕੂਲ 'ਚੋਂ 9 ਵਜੇ ਭੱਜਦੇ ਤੇ ਸਹੀ ਦਸ ਵਜੇ ਸਿਨੇਮੇ ਜਾ ਅੱਪੜਦੇ। ਸਾਢੇ ਦਸ ਤੋਂ ਡੇਢ ਵਜੇ ਤੱਕ ਦਾ ਸ਼ੋਅ ਵੇਖ ਕੇ ਫਿਰ ਸਕੂਲ ਆ ਪੁੱਜਦੇ। ਸਿਨੇਮੇ 'ਚ ਅਸੀਂ ਕਦੇ- ਕਦੇ ਸਿਗਰਟਾਂ ਦੀ ਡੱਬੀ ਨਾਲ ਲੈ ਜਾਂਦੇ। ਦਰਅਸਲ ਬੀੜੀ ਦਾ ਸੂਟਾ ਮੈਂ ਸੱਤ ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ 'ਚ ਹੀ ਲਾ ਲਿਆ ਸੀ। ਇੱਕ ਦਿਨ ਖੋਤੋਂ ਰੋਟੀ ਦੇ ਕੇ ਆ ਰਿਹਾ ਸੀ ਤਾਂ ਰਸਤੇ 'ਚ ਸਾਡਾ ਗੁਆਂਢੀ ਬਜ਼ੁਰਗ ਮਿਲ ਗਿਆ। ਉਸ ਨੇ ਕੱਠੇ ਚੱਲਣ ਦਾ ਕਹਿ ਕੇ ਮੈਨੂੰ ਬਿਠਾ ਲਿਆ ਤੇ ਬੀੜੀ ਸੁਲਗਾ ਲਈ। ਉਸ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਸੂਟਾ ਖਿੱਚਣ ਲਈ ਕਿਹਾ। ਮੈਂ ਪਹਿਲਾਂ ਤਾਂ ਨਾਂਹ-ਨੁੱਕਰ ਕੀਤੀ ਪਰ ਜ਼ਿਆਦਾ ਮਜਬੂਰ ਕਰਨ 'ਤੇ ਮੈਂ ਸੂਟਾ ਖਿੱਚ ਲਿਆ। ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਧੂੰਆਂ ਖਿੱਚਣ 'ਤੇ ਮੈਨੂੰ ਇੰਝ ਲੱਗਾ ਜਿਵੇਂ ਮੈਂ ਕਿਸੇ ਘਣੇ ਜੰਗਲ ਦੀ ਅੱਗ 'ਚ ਫੱਸ ਗਿਆ ਹੋਵਾਂ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇੱਕ ਸੱਤਰ ਸਾਲ ਦੇ ਬਾਬੇ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਕਿਸੇ ਨਸ਼ੇ ਦਾ ਸੁਆਦ ਚਖਾ ਦਿੱਤਾ।

ਫਿਲਮਾਂ ਵੇਖਣ ਜਾਂ ਸਕੂਲੋਂ ਭੱਜਣ ਦੌਰਾਨ ਅਸੀਂ ਕਈ ਵਾਰ ਸਿਰਗਟਾਂ ਲੈ ਲੈਂਦੇ ਤੇ ਧੂਏ ਦੇ ਛੱਲੇ ਬਣਾ-ਬਣਾ ਛੱਡਦੇ। ਨੌਵੀਂ 'ਚੋਂ ਅਸੀਂ ਕਿਸੇ ਤਰੀਕੇ ਪਾਸ ਹੋ ਗਏ ਪਰ ਇਸ ਸਾਲ ਮੈਂ ਕਬੱਡੀ ਉੱਕਾ ਨਾ ਖੇਡੀ। ਇੱਕ ਵਾਰ ਸਕੂਲ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਡੱਬਵਾਲੀ ਮਲਕੋ ਕੀ ਵਿੱਚ ਬੋਦੀਵਾਲਾ ਦੀ ਟੀਮ ਨਾਲ ਮੈਚ ਪਿਆ ਤਾਂ ਦਿਉ