ਤਿੜਕੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ

ਕਈਆਂ ਦੀ ਕਿਸਮਤ ਏਨੀ ਬੁਰੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਨਰਕਾਂ 'ਚ ਬੈਠਿਆਂ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ 'ਤੇ ਮੁਸੀਬਤਾਂ ਟੁੱਟਦੀਆਂ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਹਨ, ਅਜਿਹੇ ਲੋਕਾਂ 'ਚੋਂ ਹੀ ਇੱਕ ਸਾਂ ਮੈਂ, ਜਿਸ ਦੇ ਮਗਰ ਦਰਦਾਂ ਦੀਆਂ ਚੀਸਾਂ ਸੇਲਾ ਲੈ ਕੇ ਪਈਆਂ ਹੋਈਆਂ ਸਨ। ਲੁਧਿਆਣਾ ਜੇਲ੍ਹ 'ਚ ਸਮਾਂ ਵਧੀਆ ਲੰਘ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਬਾਪੂ ਵੀ ਠੀਕ ਸੀ ਤੇ ਮੈਂ ਵੀ ਜੇਲ੍ਹ 'ਚ ਐਸ਼ ਭਰੇ ਦਿਨ ਬਿਤਾ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਐਤਵਾਰ ਅਸੀਂ ਜੇਲ੍ਹ ਦੇ ਸਟੇਡੀਅਮ 'ਚ ਕ੍ਰਿਕਟ ਖੇਡਦੇ। ਬੀਤਾ' ਜੀਹਦੇ ਨਾਨਕੇ ਵੀ ਸੰਧੂ ਸੀ ਭਰਾਵਾਂ ਵਾਂਗ ਪਿਆਰ ਕਰਦਾ। ਮੋਨੂੰ, ਮੇਰੀ ਤੇ ਬੀਤੇ ਦੀ ਤਿੱਕੜੀ ਸਾਰੀ ਬੈਰਕ ਦਾ ਜੀਅ ਲਾਈ ਰੱਖਦੀ। ਅਸੀ ਖੂਬ ਮਸਤੀਆਂ ਕਰਦੇ। ਆਪੋ-ਆਪਣੀਆਂ ਮੁਸ਼ੱਕਤਾਂ ਕਰਕੇ ਅਸੀਂ ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਖਾਣਾ ਆਪ ਬਣਾਉਦੇ। ਸਾਡੇ ਨਾਲ ਕੁਝ ਬਜ਼ੁਰਗ ਵੀ ਸਨ ਪਰ ਅਸੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕੰਮ ਨਾ ਕਰਨ ਦਿੰਦੇ। ਬੈਰਕ 'ਚ ਅਸੀਂ ਸੂਟਾ ਖਿੱਚਦੇ, ਤਾਸ਼ ਖੇਡਦੇ ਤੇ ਹੱਕਾਂ ਲਾਉਂਦੇ ਰਹਿੰਦੇ। ਕਦੇ-ਕਦੇ ਅਸੀਂ ਦਸ ਨੰਬਰੀ (ਨੀਂਦ ਵਾਲੀਆਂ) ਗੋਲੀਆਂ ਖਾ ਕੇ ਦਿਨ-ਤਿਹਾਉਰ ਨੂੰ ਰੰਗੀਨ ਵੀ ਕਰ ਲੈਂਦੇ। ਕੁਲ ਮਿਲਾ ਕੇ ਸਮਾਂ ਸੋਹਣਾ ਲੰਘ ਰਿਹਾ ਸੀ ਪਰ ਗਿਆਰਾਂ ਕੁ ਮਹੀਨਿਆਂ ਬਾਅਦ ਅਚਾਨਕ ਇੱਕ ਸੁਨੇਹੇ ਨੇ ਸਭ ਕੁਝ ਤਹਿਸ-ਨਹਿਸ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਮੈਨੂੰ ਸਮਾਨ ਲੈ ਕੇ ਚੱਕਰ 'ਚ ਪਹੁੰਚਣ ਲਈ ਕਿਹਾ ਗਿਆ। ਮੈਂ ਜਾ ਕੇ ਪਤਾ ਕੀਤਾ ਤਾਂ ਮੈਨੂੰ ਵਾਪਸ ਫਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਜੇਲ੍ਹ ਭੇਜਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਮੇਰੀਆਂ ਰਗਾਂ ਦਾ ਖੂਨ ਯਖ਼ ਬਰਫ਼ ਹੋ ਗਿਆ, ਸਾਹ ਥੰਮ ਗਏ, ਅੱਖਾਂ ਪਥਰਾ ਗਈਆਂ। ਮੈਂ ਭੱਜ ਕੇ ਡਿਉੜੀ ਆ ਗਿਆ। ਬਹੁਤ ਤਰਲੇ ਕੀਤੇ ਜੇਲ੍ਹ ਅਮਲੇ ਦੇ ਕਿ ਮੈਨੂੰ ਮੇਰੇ ਬਾਪੂ ਨਾਲੋਂ ਨਾ ਨਿਖੇੜ, ਉਹ ਮੇਰੇ ਬਿਨ੍ਹਾਂ ਮਰ ਜਾਵੇਗਾ ਪਰ ਪੱਥਰਾਂ 'ਤੇ ਹੰਝੂਆਂ ਦੇ ਤੁਪਕੇ ਕਦੋਂ ਅਸਰ ਕਰਦੇ ਇਨਕਾਰ ਹੋ ਗਏ। ਮੈਂ ਧੁਰ ਅੰਦਰ ਤੱਕ ਟੁੱਟ ਗਿਆ। ਦੋ ਸਿਪਾਹੀ ਹੱਥਕੜੀਆਂ ਲਾ ਕੇ ਫਿਰੋਜਪੁਰ ਨੂੰ ਤੁਰ ਪਏ। ਬਾਪੂ ਵਿਚਾਰਾ ਰੋਂਦਾ ਰਹਿ ਗਿਆ। ਉਹਦੇ ਬੋਲ ਕੰਨਾਂ 'ਚ ਗੂੰਝ ਰਹੇ ਸਨ "ਆਪਣਾ ਖ਼ਿਆਲ ਰੱਖੀਂ। ਨਸ਼ਾ ਘੱਟ ਕਰੀਂ ਪੁੱਤਰ। ਖ਼ਾਉਰੈ ਮੇਲੇ ਹੋਣ ਜਾਂ ਨਾ?"

ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਮੁੜ ਉਸੇ ਜੇਲ੍ਹ 'ਚ ਆ ਗਿਆ ਜੀਹਦੇ 'ਚੋਂ ਕਦੇ ਗਿਆ ਸੀ ਪਰ ਇੱਥੇ ਇੱਕ ਰਾਹਤ ਸੀ ਕਿ ਮੇਰੇ ਪਿੰਡ ਵਾਲਾ ਸਰਪੰਚ ਮੈਨੂੰ ਮਿਲ ਗਿਆ। ਸਰਪੰਚ ਹੋਰੀਂ ਸਾਰੇ ਜਣੇ ਸਜ਼ਾ ਹੋ ਗਏ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ੈਸ਼ਨ ਜੱਜ ਨੇ 27-27 ਸਾਲ ਕੈਦ ਸੁਣਾਈ ਸੀ। ਵਿਛੜਿਆਂ ਦੇ ਮੇਲੇ ਹੋਏ ਤਾਂ ਮੈਂ ਅਤੇ ਸਰਪੰਚ ਖੂਬ ਹੱਸੇ-ਖੇਡੇ। ਬਾਪੂ ਬਾਰੇ ਸਰਪੰਚ ਨੇ ਚਿੰਤਾ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤੀ ਤੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਆਪਾਂ ਸੰਧੂ (ਜੇਲ੍ਹ ਸੁਪਰਡੈਂਟ ਜੋ ਸਰਪੰਚ ਦਾ ਪੱਕਾ ਆੜੀ ਸੀ) ਨੂੰ ਆਖ ਕੇ ਤੇਰੇ ਉਹਨੂੰ ਵੀ ਇੱਥੇ ਹੀ ਮੰਗਾ ਲਵਾਂਗੇ। ਅਗਲੀ ਸਵੇਰ ਮੇਰਾ ਮਲਾਹਜਾ ਹੋਇਆ। ਸਰਪੰਚ ਨੇ ਮੇਰੀ ਮੁਸ਼ੱਕਤ ਫੈਕਟਰੀ ਪੁਆ ਦਿੱਤੀ। ਵੱਡੀਆਂ ਜੇਲ੍ਹਾਂ 'ਚ ਫੈਕਟਰੀਆਂ ਬਣੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਜਿੰਨ੍ਹਾਂ 'ਚ ਦਰੀਆਂ, ਕੰਬਲ, ਸਾਬਣ, ਤੰਬੂ, ਫਰਨੀਚਰ ਆਦਿ ਜਿਹਾ ਸਮਾਨ ਬਣਦਾ ਹੈ। ਚਾਰ ਕੁ ਰੋਜ਼ ਬੀਤੇ। ਇੱਕ ਦਿਨ ਹਿੰਦੀ ਅਖ਼ਬਾਰ ਫਰੋਲਦਿਆਂ ਖ਼ਬਰ 'ਤੇ ਨਜ਼ਰ ਪਈ ਜੀਹਦਾ ਸਿਰਲੇਖ ਸੀ "ਕੈਦੀ ਕੋ ਬ੍ਰੇਨ ਹੈਮਰੇਜ਼" । ਖ਼ਬਰ ਲੁਧਿਆਣੇ