ਨੂੰ ਬਰਬਰ ਦਮਨ ਦਾ ਚੰਗਾ ਮੌਕਾ ਮਿਲ ਗਿਆ ਜਿਸਦੇ ਕਲਾਵੇ ਵਿੱਚ ਆਮ ਗਰੀਬਾਂ ਦੀ ਵਿਆਪਕ-ਅਬਾਦੀ ਵੀ ਆ ਗਈ। ਦਹਿਸ਼ਤਗਰਦ ਲਾਈਨ ਇੱਕ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇੱਕ ਕਈ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਲਾਗੂ ਹੋਈ ਅਤੇ ਜ਼ਬਰ-ਦਾਬੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪਿਟਦੀ ਚਲੀ ਗਈ। ਹੁਣ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਵਿੱਚ ਇਸ ਲਾਈਨ ਦੇ ਵਿਰੋਧ ਵਿੱਚ ਆਵਾਜ਼ਾਂ ਉਠਣ ਲੱਗੀਆਂ ਪਰ ਹਰੇਕ ਅਜਿਹੀ ਅਵਾਜ਼ ਨੂੰ ਦਬਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਇਸਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਪਾਰਟੀ ਦੀ ਏਕਤਾ ਕਾਇਮ ਨਹੀਂ ਰਹਿ ਸਕੀ। 1972 ਵਿੱਚ ਚਾਰੂ ਮਜੂਮਦਾਰ ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਪਾਰਟੀ ਵਿੱਚ ਟੁੱਟ-ਖਿੰਡਾਅ ਦਾ ਸਿਲਸਿਲਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਚੁੱਕਿਆ ਸੀ। 1975 ਵਿੱਚ ਐਮਰਜੈਂਸੀ ਲਾਗੂ ਹੋਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ, ਲੋਕਾਂ ਤੋਂ ਨਿੱਖੜੀ ਹੋਈ ਲਹਿਰ ਨੂੰ ਰਾਜਕੀ ਦਹਿਸ਼ਤਗਰਦੀ (ਯਾਣੀ ਸਰਕਾਰੀ ਦਮਨ ਚੱਕਰ) ਨੇ ਝੂਠੇ ਮੁਕਾਬਲਿਆਂ, ਜੇਲਾਂ ਵਿੱਚ ਤਸ਼ੱਦਦ ਅਤੇ ਹੱਤਿਆਵਾਂ, ਫ਼ਰਜੀ ਮੁਕੱਦਮਿਆਂ ਅਤੇ ਬਹੁਤੇ ਆਗੂਆਂ ਅਤੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਜਥੇਬੰਦਕਾਂ ਦੀ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰੀ ਦੇ ਜ਼ਰੀਏ ਕਮਜ਼ੋਰ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਕਸਰ ਨਹੀਂ ਛੱਡੀ ਸੀ। ਕੋਈ ਵੀ ਇਨਕਲਾਬੀ ਲਹਿਰ ਜੇਕਰ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀਆਂ ਡੂੰਘੀਆਂ ਜੜ੍ਹਾਂ ਜਮਾ ਲਵੇ ਤਾਂ ਰਾਜ ਸੱਤ੍ਹਾ ਦਾ ਭਿਆਨਕ ਤੋਂ ਭਿਆਨਕ ਦਮਨ ਚੱਕਰ ਵੀ ਉਸਨੂੰ ਤਬਾਹ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦਾ। ਪਰ ਦਹਿਸ਼ਤਗਰਦ ਲਾਈਨ ਕਿਉਂਕਿ ਜਥੇਬੰਦੀ ਨੂੰ ਲੋਕਾਂ ਤੋਂ ਨਿਖੇੜ ਦਿੰਦੀ ਹੈ, ਇਸੇ ਲਈ ਰਾਜ-ਸੱਤਾ ਦਮਨ ਚੱਕਰ ਦੇ ਹੱਥਕੰਡੇ ਰਾਹੀਂ ਉਸ ਨਾਲ ਨਜਿੱਠ ਲੈਣ ਵਿੱਚ ਕਾਮਯਾਬ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

ਭਾਰਤ ਦੀ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਇਨਕਲਾਬੀ ਲਹਿਰ ਵਿੱਚ ਟੁੱਟ-ਭੱਜ ਅਤੇ ਖਿੰਡਾਅ ਦਾ ਜੋ ਸਿਲਸਿਲਾ ਸੈਂਤੀ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਉਹ ਕਈ ਮੌਕਾਪ੍ਰਸਤ ਏਕਤਾਵਾਂ ਅਤੇ ਫੁੱਟਾਂ 'ਚੋਂ ਲੰਘਦੇ ਹੋਏ ਅੱਜ ਤੱਕ ਜਾਰੀ ਹੈ। ਇਸਦੀ ਵਿਸਤਾਰਪੂਰਵਕ ਚਰਚਾ ਇਥੇ ਸਾਡਾ ਵਿਸ਼ਾ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਪਰ ਮੂਲ ਵਿਸ਼ਾ, ਯਾਣੀ ਦਹਿਸ਼ਤਗਰਦ ਲਾਈਨ ਦੇ ਚਰਿੱਤਰ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਨਤੀਜਿਆਂ ਨੂੰ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਮਝਣ ਲਈ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਇਨਕਲਾਬੀ ਲਹਿਰ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਬਾਰੇ ਸੂਤਰ ਵੱਜੋਂ ਕੁੱਝ ਚਰਚਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਇਨਕਲਾਬੀ ਜਥੇਬੰਦੀਆਂ ਨੇ ਦਹਿਸ਼ਤਗਰਦ ਲਾਈਨ ਨਾਲੋਂ ਹੌਂਸਲੇ ਨਾਲ ਫੈਸਲਾਕੁੰਨ ਤੋੜ ਵਿਛੋੜਾ ਕਰਨ ਦੀ ਬਜਾਏ ਗਲਤੀਆਂ ਨੂੰ ਪਿਛਲੇ ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਤੋਂ, ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਕਰਕੇ ਠੀਕ ਕਰ ਲੈਣ ਦਾ ਅਤੇ ਟਾਕੀਬਾਜ਼ੀ ਦਾ ਰਸਤਾ ਅਪਣਾਇਆ, ਉਹ ਇੰਚ-ਇੰਚ ਖਿਸਕਦੇ ਹੋਏ ਹੁਣ ਸੱਜੇਪੱਖੀ ਭਟਕਾਵਾਂ ਦੇ ਦੂਜੇ ਸਿਰੇ 'ਤੇ ਜਾ ਪੁੱਜੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਕੁੱਝ ਤਾਂ ਭਾਕਪਾ-ਮਾਕਪਾ ਜਿਹੀਆਂ ਸੋਧਵਾਦੀ ਪਾਰਟੀਆਂ ਦੀ ਲਾਈਨ ਵਿੱਚ ਜਾ ਬੈਠੇ ਹਨ ਅਤੇ ਬਾਕੀ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ, ਕੁਝ ਅੱਗੇ-ਪਿੱਛੇ ਕਰਕੇ ਇਸੇ ਲਾਈਨ ਵਿੱਚ ਲੱਗੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਚਾਰੂ-ਮਜੂਮਦਾਰ ਦੀ ਦਹਿਸ਼ਤਗਰਦ ਲਾਈਨ ਦੇ ਪਿਟ ਜਾਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਭਾਕਪਾ - ਮਾ. ਲੇ. (ਲਿਬਰੇਸ਼ਨ) ਗਰੁੱਪ ਨੇ ਫਿਰ ਜ਼ੋਰ ਸ਼ੋਰ ਨਾਲ ਇਸੇ ਲਾਈਨ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵਧਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ, ਪਰ ਫਿਰ ਇਹ ਲਾਈਨ ਪਿਟ ਗਈ। 1980 ਦੇ ਬਾਅਦ ਇਸ ਗਰੁੱਪ ਨੇ ਭਰਪੂਰ ਲੀਪਾਪੋਤੀ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਆਪਣੀ ਵਿਚਾਰਧਾਰਕ ਪੋਜ਼ੀਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਨਾਟਕੀ ਬਦਲਾਅ ਕੀਤੇ ਅਤੇ ਦਹਿਸ਼ਤਗਰਦੀ ਦੇ ਟੋਏ ਤੋਂ ਨਿਕਲ ਕੇ ਸਿੱਧੀ ਸੰਸਦੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਦੀ ਖੱਡ ਵਿੱਚ ਜਾ ਡਿੱਗੀ। ਬਾਕੀ ਜੋ ਜਥੇਬੰਦੀਆਂ ਸੱਜੇਪੱਖੀ ਭਟਕਾਅ ਦੀਆਂ ਸ਼ਿਕਾਰ