ਹਾ ਕਾਰ....।
"ਕੀ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ ? ਗੱਲ ਕੀ ਹੈ ? ਸਾਵਧਾਨ।"
ਅਕਾਸ਼ ਵਿੱਚ ਲਿਸ਼ਕਾਰਾ ਜਿਹਾ ਕਿਹਾ ਹੈ? ਅੱਗ ਦੀ ਭਾਹ ਸੀ ? ਜਾਂ ਸੂਰਜ ਚੜ੍ਹ ਰਿਹਾ ਸੀ ?
“ਪਹਿਲੀ ਕੰਪਨੀ... ਦੋੜਨ ਲਈ ਤਿਆਰ... ਮਾਰਚ !"
ਲਾਲੀ ਦੀ ਭਾਹ ਮਾਰਦੇ ਅਕਾਸ਼ ਵਿੱਚ, ਕਾਲੇ ਬੱਦਲਾਂ ਵਿੱਚ, ਢੰਡਰ ਕਾਂ ਚੱਕਰ ਖਾਣ ਲੱਗ ਪਏ।
ਸਵੇਰ ਦੇ ਘੁਸ ਮੁਸੇ ਵਿੱਚ ਘੋੜੇ ਛਕੜੇ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਲੱਗ ਪਏ... ਪਟੇ ਗਲਾਵੇਂ ਪਾਏ ਜਾਣ ਲੱਗੇ।
ਰੀਫਿਊਜੀ ਤੇ ਅਸਲ੍ਹੇ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੀਆਂ ਗੱਡੀਆਂ ਦੇ ਬੰਦੇ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਨਾਲ ਖਹਿਬੜਨ ਲੱਗ ਪਏ।
ਬੂੰ...! ਬੰਮ... ਬੰਮ ।
ਛੱਕੜਿਆਂ ਨੂੰ ਜਾਣ ਦਾ ਕੰਮ ਕਾਹਲੀ ਕਾਹਲੀ ਹੋ ਰਿਹਾ ਸੀ.. ਧੁਰੇ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਨਾਲ ਟਕਰਾ ਰਹੇ ਸਨ, ਘੋੜਿਆਂ ਨੂੰ ਚਾਬਕਾਂ ਮਾਰੀਆਂ ਜਾ ਰਹੀਆਂ ਸਨ, ਕਾਫ਼ਲਾ ਵਾਹੋ ਦਾਹੀ ਵਿੱਚ ਰਵਾਨਾ ਹੋ ਚੁੱਕਾ ਸੀ, ਪਹੀਏ ਪੁਲ ਉੱਤੋਂ ਚੱਕਰੀ ਵਾਂਗ ਉੱਡਦੇ ਘੁੰਮੀ ਜਾ ਰਹੇ ਸਨ; ਕਈ ਵੇਰ ਛਕੜੇ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਵਿੱਚ ਫਸ ਜਾਂਦੇ ਤੇ ਅੱਗੋਂ ਰਾਹ ਰੁੱਕ ਜਾਂਦਾ।
ਰਟ.. ਰਟ.. ਟਟ...ਟਟ...ਟਟ...ਬੂੰ..ਬੰਮ... ਬੰਮ!
ਘੁੱਗੀਆਂ ਦੀ ਡਾਰ ਚੋਗੇ ਦੀ ਭਾਲ ਵਿੱਚ ਉੱਡਦੀ ਲੰਘ ਗਈ। ਤੀਵੀਂਆਂ ਵਿੱਚ ਹਾਹਾਕਾਰ ਮੱਚ ਗਈ।
ਰਟ... ਟਟ... ਟਟ... ਟਾ..!
ਤੋਪੋਚੀ ਬੜੀ ਫੁਰਤੀ ਨਾਲ ਤੋਪਾਂ ਬੀੜਨ ਲੱਗ ਪਏ। ਇੱਕ ਭੈਂਗਾ ਜਿਹਾ ਸਿਪਾਹੀ ਨਿਰੀ ਨਿੱਕਰ ਪਾਈ ਦੇ ਰਫ਼ਲਾਂ ਧੂਹਦਾ ਚੀਖ਼ੀ ਜਾਏ।
“ਮੇਰੀ ਕੰਪਨੀ ਕਿੱਧਰ ਗਈ, ਮੇਰੀ ਕੰਪਨੀ ਕਿੱਧਰ ਗਈ ?"
ਇਕ ਤੀਵੀਂ ਖੁੱਲ੍ਹੇ ਵਾਲ, ਸ਼ੁਦਾਈਆਂ ਵਾਂਗ ਚੀਖ਼ਾਂ ਮਾਰਦੀ ਉਸ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਪਿੱਛੇ ਭੱਜੀ ਜਾਏ
"ਵਾਸਿਲ! ਵਾਸਿਲ ! ਓ ਵਾਸਿਲ!"
ਰਟ.. ਟਟ... ਟਟ... ਟਟ... ਬੰਮ....।
ਕੰਮ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਚੁੱਕਾ ਸੀ । ਪਿੰਡ ਦੇ ਬਾਹਰਵਾਰ ਝੌਂਪੜੀਆਂ ਤੇ ਰੁੱਖਾਂ ਉੱਤੋਂ ਧੂੰਏਂ ਦੇ ਮੋਹਲੇ ਅਕਾਸ਼ ਵੱਲ ਉੱਡਦੇ ਜਾ ਰਹੇ ਸਨ । ਮਾਲ-ਡੰਗਰ ਥਾਂ ਬਾਂ ਕਰਨ ਲੱਗਾ ਹੋਇਆ ਸੀ।
ਕੀ ਰਾਤ ਬੀਤ ਚੁੱਕੀ ਸੀ ? ਝੱਟ ਪਹਿਲਾਂ, ਘੁੱਪ-ਅੰਨ੍ਹੇਰੇ ਵਿੱਚ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਬੰਦੇ ਗੜ ਗੜ ਕਰਦੇ ਦਰਿਆ ਤੇ ਅਕਾਸ਼ ਛੋਂਹਦੇ ਪਹਾੜਾਂ ਤੋਂ ਕੁਝ ਦੁਰੇਡੇ ਘੁਰਾੜੇ ਮਾਰ ਰਹੇ ਸਨ। ਪਰ
