ਦੇਣ ਵਾਲੇ ਤੋਂ ਛੋਟਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ। ਇੱਥੇ ਮੰਗਣ ਵਾਲਾ ਦੇਣ ਵਾਲੇ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਹੀ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਅਤੇ ਧੰਨਵਾਦ ਮੰਗਣ ਵਾਲਾ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਮੈਨੂੰ ਇੰਨਾ ਦਿੱਤਾ, ਮੈਂ ਧੰਨਵਾਦ ਕਰਾਂ। ਧੰਨਵਾਦ ਵੀ ਦੇਣ ਵਾਲਾ ਹੀ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮੈਂ ਧੰਨਵਾਦ ਕਰਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਲੈ ਲਿਆ, ਨਾ ਲੈਂਦੇ ਤਾਂ ਮੈਂ ਕੀ ਕਰਦਾ।

ਮੈਂ ਜੈਪੁਰ ਵਿੱਚ ਸੀ, ਰਾਤ ਨੂੰ ਗੱਲ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਇਕ ਬੁੱਢੇ ਆਦਮੀ ਨੇ ਆ ਕੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਬੰਡਲ ਰੱਖੇ ਨੋਟਾਂ ਦੇ। ਮੈਨੂੰ ਨਮਸਕਾਰ ਕੀਤਾ। ਮੈਂ ਕਿਹਾ, ਨਮਸਕਾਰ ਮੈਂ ਲੈ ਲੈਂਦਾ ਹਾਂ, ਰੁਪਈਆਂ ਦੀ ਅਜੇ ਜ਼ਰੂਰਤ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਕਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੋਈ ਤਾਂ ਮੈਂ ਮੰਗਣ ਨਿਕਲਾਂਗਾ ਅਤੇ ਤੁਹਾਡੇ ਕੋਲੋਂ ਮੰਗ ਲਵਾਂਗਾ। ਰੁਪਈਏ ਤੁਸੀਂ ਰਖ ਲਵੋ, ਅਜੇ ਤਾਂ ਮੈਨੂੰ ਕੋਈ ਜ਼ਰਰੂਤ ਨਹੀਂ ਹੈ।

ਮੈਂ ਤਾਂ ਐਵੇਂ ਹੀ ਕਹਿ ਦਿੱਤਾ, ਪਰ ਦੇਖਿਆ ਤਾਂ ਉਸ ਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਹੰਝੂ ਆ ਗਏ। ਉਹ ਸੱਤਰ ਸਾਲ ਦੇ ਬੁੱਢੇ ਆਦਮੀ ਹਨ। ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ, ਤੁਸੀਂ ਕੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹੋ ? ਤੁਹਾਨੂੰ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਮੈਂ ਦਿੱਤਾ ਕਦੋਂ ਹੈ! ਮੇਰੇ ਕੋਲ ਹਨ, ਹੁਣ ਮੈਂ ਇਸ ਦਾ ਕੀ ਕਰਾਂ ? ਚੰਗੇ ਆਦਮੀਆਂ ਨੂੰ ਦੇ ਦਿੰਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਇਸ ਦਾ ਕੁਝ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ। ਮੈਂ ਤਾਂ ਇਸ ਦਾ ਕੁਝ ਕਰ ਨਹੀਂ ਸਕਦਾ। ਤੁਹਾਨੂੰ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ ਇਸ ਲਈ ਮੈਂ ਦਿੱਤਾ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਇਸ ਲਈ ਤੁਹਾਡੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਦਾ ਸਵਾਲ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਮੇਰੇ ਕੋਲ ਹਨ, ਮੈਂ ਕੀ ਕਰਾਂ ? ਮੈਨੂੰ ਦੇਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਅਤੇ ਮੈਂ ਚੰਗੇ ਆਦਮੀਆਂ ਨੂੰ ਦੇ ਦਿੰਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਇਸ ਦਾ ਕੁਝ ਚੰਗਾ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ।

ਅਤੇ ਫਿਰ ਉਸ ਬੁੱਢੇ ਆਦਮੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਤੁਹਾਨੂੰ ਪਤਾ ਨਹੀਂ, ਤੁਸੀਂ ਨਾਂਹ ਕਰ ਕੇ ਮੈਨੂੰ ਕਿੰਨਾ ਦੁੱਖ ਪਹੁੰਚਾ ਰਹੇ ਹੋ। ਮੈਂ ਇੰਨਾ ਗ਼ਰੀਬ ਆਦਮੀ ਹਾਂ ਕਿ ਮੇਰੇ ਕੋਲ ਸਿਵਾਏ ਰੁਪਏ ਦੇ ਹੋਰ ਕੁਝ ਹੈ ਹੀ ਨਹੀਂ। ਤਾਂ ਜਦੋਂ ਕੋਈ ਰੁਪਈਆ ਲੈਣ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਮੈਨੂੰ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਮੈਂ ਕੀ ਕਰਾਂ। ਮੇਰੇ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਕਰਨ ਦਾ ਖ਼ਿਆਲ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਬਗ਼ੈਰ ਰੁਪਏ ਦੇ ਮੇਰੇ ਕੋਲ ਕੁਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਤਾਂ ਤੁਸੀਂ ਇਸ ਨੂੰ ਇਨਕਾਰ ਨਾ ਕਰੋ । ਤੁਸੀਂ ਇਸ ਨੂੰ ਸੁੱਟ ਦਿਉ, ਅੱਗ ਲਗਾ ਦਿਉ, ਪਰ ਇਨਕਾਰ ਤੁਹਾਨੂੰ ਨਹੀਂ ਕਰਨ ਦੇਵਾਂਗਾ ਕਿਉਂਕਿ ਫਿਰ ਮੇਰੇ ਕੋਲ ਦੇਣ ਨੂੰ ਕੁਝ ਹੋਰ ਹੈ ਹੀ ਨਹੀਂ—ਅਤੇ ਦੇਣ ਦਾ ਮੇਰੇ ਮਨ ਵਿੱਚ ਖ਼ਿਆਲ ਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਤੁਸੀਂ ਕਿਰਪਾ ਕਰੋ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਲੈ ਲਵੋ।

ਇਸ ਲਈ ਪੈਸੇ ਦੇ ਲਈ ਤਾਂ ਤੁਸੀਂ ਬਹੁਤੀ ਚਿੰਤਾ ਨਾ ਕਰੋ ਅਤੇ ਜਿਸ ਦਿਨ ਵੀ ਲੱਗੇ ਕਿ ਤੁਹਾਨੂੰ ਪੈਸੇ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ, ਤੁਹਾਡੇ ਕੋਲੋਂ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ, ਤੁਸੀਂ ਸਿਰਫ਼ ਮੈਨੂੰ ਕਹਿ ਦਿਉ, ਪੈਸਾ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ। ਪੈਸੇ ਦੀ ਬਹੁਤੀ ਚਿੰਤਾ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਉਹ ਮੈਂ ਨਹੀਂ ਮੰਗਦਾ ਹਾਂ, ਇਹ ਗੱਲ ਦੂਸਰੀ ਹੈ। ਲੇਕਿਨ ਜਿਸ ਦਿਨ ਮੰਗਾਂ ਤਾਂ ਪੈਸਾ....। ਪੈਸੇ ਵਰਗੀ ਸਸਤੀ ਚੀਜ਼ ਹੋਰ ਦੁਨੀਆਂ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਕੋਈ ਵੀ ਦੇ ਦੇਵੇਗਾ। ਪੈਸਾ ਦੇਣ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਵੀ ਆਦਮੀ ਇੰਨਾ ਕਮਜ਼ੋਰ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿ ਪੈਸਾ ਨਾ ਦੇਵੇ। ਆਦਮੀ ਤਾਂ ਦਿਲ ਦੇ ਦਿੰਦਾ ਹੈ, ਪ੍ਰਾਣ ਦੇ ਦਿੰਦਾ ਹੈ, ਪੈਸੇ ਵਿੱਚ ਤਾਂ