ਇਸ ਰਸ ਦਾ ਸਾਰ ਭਾਵ ਸਮਝ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਕੱਥ ਉਹ ਭੀ ਨਹੀਂ ਸਕਦੇ । ਇਹ ਗੁਰਮਤਿ ਦੀ ਗੂੜ੍ਹ ਰਮਜ਼ੀ ਖੇਡ ਹੈ। ਗੁਰਮਤਿ ਦ੍ਰਿੜਾਈ ਇਸ ਅਕੱਥ ਕਥਾ ਦੀ ਰਮਜ਼ ਅਨੁਸਾਰ ਸੱਚਾ ਗੁਰ-ਸ਼ਬਦ ਗੁਰਮੁਖਾਂ ਦੇ ਹਿਰਦੇ ਅੰਦਰ ਵਸ ਰਸ ਕੇ ਅਨਕੂਲਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਗੁਰਮੁਖਾਂ ਦੇ ਅੰਤਰ-ਆਤਮੇ ਇਹ ਸੱਚਾ ਰਹੱਸ ਅਨਕੂਲਤ ਆ ਗਿਆ, ਠੀਕ ਬੈਠ ਗਿਆ, ਦ੍ਰਿੜ ਹੋ ਕੇ ਭਾ ਗਿਆ, ਉਹ ਗੁਰਮੁਖ ਜਨ ਦਿਨੇ ਰਾਤ ਧੁਰੋਂ ਆਇਆ ਇਕੋ ਨਾਮੁ ਗੁਰਮਤਿ ਨਾਮੁ (ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਹੀ) ਸੁਆਸਿ ਸੁਆਸਿ ਰੰਵਦੇ ਗੰਵਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ (ਅਜੱਪਾ ਜਾਪ ਜਪਦੇ ਰਹਿੰ ਦੇ ਹਨ) । ਇਸ ਬਿਧਿ ਤਿਨ੍ਹਾਂ ਗੁਰਮੁਖ ਜਨਾਂ ਦਾ ਮਨ ਸਚੇ ਜੋਤੀਸ਼ ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਦੇ ਰੰਗਾਂ ਵਿਚਿ ਰੰਗਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਰੰਗਿਆ ਹੀ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ । ਯਥਾ ਗੁਰਵਾਕ:-

ਅਕਥੋ ਕਥੀਐ ਸਬਦਿ ਸੁਹਾਵੈ ॥ ਗੁਰਮਤੀ ਮਨਿ ਸਚੋ ਭਾਵੈ ॥

ਸਚੋ ਸਚੁ ਰਵਹਿ ਦਿਨੁ ਰਾਤੀ ਇਹੁ ਮਨੁ ਸਚਿ ਰੰਗਾਵਣਿਆ ॥੩॥੩੧॥

ਮਾਝ ਮਹਲਾ ੩, ਪੰਨਾ ੧੨੮

ਅਕਥ ਹਰਿ ਅਕਥ ਕਥਾ ਕਿਛੁ ਜਾਇ ਨ ਜਾਣੀ ਰਾਮ ॥

ਸੁਰਿਨਰ ਸੁਰਿਨਰ ਮੁਨਿਜਨ ਸਹਜਿ ਵਖਾਣੀ ਰਾਮ ॥

ਸੁਹਜੋ ਵਖਾਣੀ ਅਮਿਉ ਬਾਣੀ ਚਰਣ ਕਮਲ ਰੰਗੁ ਲਾਇਆ ॥

ਜਪਿ ਏਕੁ ਅਲਖੁ ਪ੍ਰਭੁ ਨਿਰੰਜਨ ਮਨ ਚਿੰਦਿਆ ਫਲੁ ਪਾਇਆ ॥੧॥

ਆਸਾ ਮ: ੫ ਛੰਤ, ਪੰਨਾ ੪੫੩

ਭਾਵ ਵਿਆਖਿਆ:-ਗੁਰਬਾਣੀ ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਦੀ ਇਕ ਐਸੀ ਕਥਾ ਹੈ ਕਿ ਅਲਪਗ ਅਗਿਆਨੀ, ਆਪੋ ਬਣਿ ਬੈਠੇ ਕਥਗੜ ਗਿਆਨੀਆਂ ਤੋਂ ਹਰਗਿਜ਼ ਕੱਥੀ ਨਹੀਂ ਜਾ ਸਕਦੀ, ਨਾ ਹੀ ਅਰਥਾਈ ਬੋਧਾਈ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਓਹਨਾਂ ਦੀ ਬੁੱਧੀ ਜੁ ਅਲਪਗ ਹੋਈ। ਇਸ ਅਕੱਥ ਕਥਾ ਰੂਪੀ ਅਗਾਧ ਬੋਧ ਗੁਰਬਾਣੀ ਦੀ ਸਾਰ ਹੀ ਨਹੀਂ ਪਾਈ ਜਾ ਸਕਦੀ । ਕਿਛੁ ਰੰਚਕ ਮਾਤ੍ਰ ਭੀ ਨਹੀਂ ਜਾਣੀ ਜਾ ਸਕਦੀ । ਜੋ ਜਨ ਗੁਰੂ ਦੁਆਰਿਓਂ ਵਰੋਸਾਇ ਕੈ ਗੁਰਮੁਖ ਸੱਚੇ ਸੁਰਿ ਨਰ ਸੱਚੇ ਮੁਨਿ ਜਨ ਹੋ ਕੇ ਹਜ ਅਵਸਥਾ ਵਿਖੇ ਸਮਾ ਗਏ ਹਨ, ਓਹ ਇਸ ਸਹਜ ਪਦ ਵਾਲੀ ਗੁਰਬਾਣੀ ਨੂੰ ਸਹਜ ਰੰਗਾਂ ਵਿਚ ਰੰਗੀਜ ਕੇ ਵਖਾਣਦੇ ਹਨ, ਭਾਵ, ਗੁਰਬਾਣੀ ਨੂੰ ਉਚਾਰਦੇ (ਵਖਾਣਦੇ) ਹਨ। ਓਹ ਗੁਰਬਾਣੀ ਦਾ ਪਾਠ ਕੀਰਤਨ ਨਿਰਬਾਣ ਰੰਗਾਂ ਵਿਚ ਕਰਦੇ ਹਨ । ਕਥਾ ਓਹ ਭੀ ਗੁਰਬਾਣੀ ਦੀ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦੇ । ਨਾ ਹੀ ਨਵੀਨ ਬਾਣੀ ਗੁਰ-ਬਾਣੀ ਤੁੱਲਤਾ ਵਾਲੀ ਉਚਾਰ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇਹੋ ਗੁਰਾਂ ਦੀ ਉਚਾਰੀ ਹੋਈ ਗੁਰਬਾਣੀ ਦਾ ਉਚਾਰਨ ਕੀਰਤਨ ਹੀ ਕਰਦੇ ਹਨ । ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਸ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਬਾਣੀ ਗੁਰਬਾਣੀ ਨੂੰ ਸਹਜ ਬਿਵਸਥਾ ਵਿਖੇ ਸਹਜਾਇ