ਕਥਾ ਹੈ । ਯਥਾ ਗੁਰਵਾਕ:-

ਅਕਥੁ ਕਥਉ ਗੁਰਮਤਿ ਵੀਚਾਰੁ ॥

ਮਿਲਿ ਗੁਰ ਸੰਗਤਿ ਪਾਵਉ ਪਾਰੁ ॥੩॥੧੫॥

ਆਸਾ ਮ: ੧, ਪੰਨਾ ੩੫੩

ਬਸ, ਸਿੱਧ ਹੋਇਆ ਕਿ ਗੁਰ ਸੰਗਤਿ ਦਾ ਸਹੀ ਸੰਗਤ ਦਾ, ਗੁਰੂ ਘਰ ਦੀ ਪ੍ਰੇਮ-ਰਸਾਇਣੀ-ਸੰਗਤ ਦਾ ਪਰਸਪਰ ਮਿਲ ਕੇ ਪਠਨਾ ਪਠਾਵਨਾ ਕੀਰਤਨ ਕਰਨਾ ਕਰਾਉਣਾ ਹੀ ਤੱਤ ਸਾਰ ਕਥਾ ਹੈ। ਅਕੱਥ ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਦੀ ਇਹੀ ਕਥਾ ਹੈ । ਕਿਸੇ ਅਲਪਗ ਬੁੱਧੀ ਵਾਲੇ ਕਿਸੇ ਇਕ ਅੱਧ ਚੁੰਚ ਗਿਆਨੀ ਦਾ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੀ ਤਬੇ ਬੈਠ ਕੇ ਕੱਚ-ਪਿਚੀਆਂ ਕਥਾਵਾਂ ਸਾਰੀ ਸੰਗਤ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਸੁਣਾਵਣੀਆਂ ਨਿਰੀ ਮਨਮਤਿ ਹੈ ਤੇ ਗੁਰਮਤਿ ਹੰਨੀ ਰੀਤ ਹੈ।

ਗੁਰਮੁਖਿ ਸਹਜਿ ਰਵੈ ਗੁਣ ਗਾਵੈ ਹਰਿ ਰਸੁ ਚੋਗ ਚੁਗਾਇਦਾ ॥੭॥

ਝਿਲਿਮਿਲਿ ਝਿਲਕੈ ਚੰਦੁ ਨ ਤਾਰਾ ॥ ਸੂਰਜ ਕਿਰਣਿ ਨ ਬਿਜੁਲਿ ਗੈਨਾਰਾ ॥

ਅਕਥੀ ਕਥਉ ਚਿਹਨੁ ਨਹੀ ਕੋਈ ਪੂਰਿ ਰਹਿਆ ਮਨਿ ਭਾਇਦਾ ॥੮॥

ਪਸਰੀ ਕਿਰਣਿ ਜੋਤਿ ਉਜਿਆਲਾ ॥ ਕਰਿ ਕਰਿ ਦੇਖੈ ਆਪਿ ਦਇਆਲਾ ॥

ਅਨਹਦ ਰੁਣਝੁਣਕਾਰੁ ਸਦਾ ਧੁਨਿ ਨਿਰਭਉ ਕੈ ਘਰਿ ਵਾਇਦਾ ॥੯॥

ਮਾਰੂ ਮ: ੧, ਪੰਨਾ ੧੦੩੩-੩੪

ਜਿਸ ਜਨ ਨੇ ਇਸ ਆਤਮ ਅਵਸਥਾ ਨੂੰ ਪੇਖਿਆ ਪਰਖਿਆ ਨਹੀਂ, ਉਹ ਭਲਾ ਇਸ ਗੁਰਵਾਕ ਦੀ ਕੀ ਕਥਾ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ ? ਮਨ-ਉਕਤ ਜੁਟਲ ਹੀ ਲਾ ਸਕਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਜੁਟਲ ਲਾਉਣ ਦਾ ਨਾ ਖ਼ੁਦ ਨੂੰ ਕੁਛ ਰਸ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਨਾ ਸੁਣਨਹਾਰੇ ਸੋ ਤੇ ਜਨਾਂ ਨੂੰ ਕੁਛ ਸੁਆਦ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਕਥਾ ਕਰਨਹਾਰਾ ਕਥੋਗੜ ਗਿਆਨੀ ਐਵੇਂ ਏਧਰੋਂ ਅੰਧਰੋਂ ਉਕਤੀਆਂ ਜੁਗਤੀਆਂ ਮੇਲ ਕੇ ਘਰ ਪੂਰਾ ਕਰਦਾ ਹੈ ਤੇ ਆਪਣੀ ਅਵਿੱਦ-ਵਿਦਿਆ ਦਾ ਫੋਕਾ ਸਿੱਕਾ ਜਮਾਉਂਦਾ ਹੈ । ਦਰ ਅਸਲ ਉਸ ਨੂੰ ਬਿਨਾ ਗੁਰ ਸ਼ਬਦ ਦੀ ਆਗਾਧ ਕਮਾਈ ਕੀਤਿਆਂ, ਇਸ ਗੁਰਵਾਕ ਤੇ ਤੱਤ ਭਾਵ ਦੀ ਸਾਰ ਸੂਝ ਹੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ । ਜੋ ਗੁਰੂ ਵਰੋਸਾਏ ਗੁਰਮੁਖ ਜਨ ਹਨ ਅਤੇ ਤੱਤ ਗੁਰ ਗਿਆਨ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਕਰਕੇ ਸਹਿਜ ਅਵਸਥਾ ਵਿਚ ਰਮ ਕੇ ਨਾਮ ਜਪਦੇ ਹਨ, ਨਾਮ ਜਪ ਜਪ ਕੇ ਨਾਮ ਵਿਚ ਲੀਨ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਹੀ ਸਤਿਗੁਰੂ ਹਰੀ ਰਸ ਮਈ ਚੋਗ ਚੁਗਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਐਸੇ ਹਰਿ ਰਸ ਚੋਗ ਚੁਗਨਹਾਰੇ ਸਹਜਿ ਰਵਨਹਾਰੇ, ਸਹਜਿ ਗੁਨ ਗਾਵਨਹਾਰੇ ਗੁਰਮੁਖ ਜਨਾਂ ਨੂੰ ਹੀ ਇਸ ਪਰਕਾਰ ਦੇ ਗੁਰਬਾਣੀ ਗੁਰਵਾਕਾਂ ਦੀ ਤੱਤ ਬੂਝ ਅਤੇ ਸਾਰ ਸੂਝ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ । ਪ੍ਰੰਤੂ ਇਸ ਤੱਤ