ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ । ਇਹ ਸੁੰਦਰ ਦਰਸ਼ਨ ਕਹਿਨ ਕਥਨ ਤੋਂ ਅਗੋਚਰਾ ਹੈ । ਅਕੱਥ ਬਿਵਸਥਾ ਦੀ ਵਡਿਆਈ ਨੂੰ ਜੇ ਕੱਥਾਂ ਭੀ ਤਾਂ ਇਸ ਦੀ ਕੀਮਤ ਨਹੀਂ ਪੈਂਦੀ । 'ਰੂੜੋ ਕਹਉ ਨ ਕਹਿਆ ਜਾਈ। ਅਕਥ ਕਥਉ ਨਹ ਕੀਮਤਿ ਪਾਈ ।' ਜਿਸ ਪੇਖੀ ਪਰਖੀ ਆਤਮ-ਅਵਸਥਾ ਨੂੰ ਪੇਖਨ ਪਰਖਨਹਾਰੇ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਭੀ ਖ਼ੁਦ ਵਰਣਨ ਕਰਨ ਤੋਂ ਸੰਕੋਚਦੇ ਹਨ, ਓਸ ਅਕੱਥ ਅਵਸਥਾ ਦੀ ਕਥਾ ਕਥਗੜ ਗਿਆਨੀਆਂ ਪਾਸੋਂ ਕਿਵੇਂ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ ? ਬਸ ਐਵੇਂ ਕਥਾ ਕਰ ਕਰ ਕੇ ਜੱਕੜ ਹੀ ਮਾਰਨਗੇ । ਸੰਸਾਰੀ ਪੁਰਸ਼ਾਂ ਨੂੰ, ਸੰਸਾਰ-ਗ੍ਰਸੇ ਅਲਪੱਗ ਬਧੋਸ਼ (ਬੁਧੂਆਂ) ਨੂੰ ਤਾਂ ਸਹਸ ਸਿਆਣਪ ਸੰਸਾ ਹੀ ਚਿਮੜਿਆ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਓਹ ਤਾਂ ਆਪਣੀ ਤੰਗੁਣੀ ਬੁਧੀ ਦੀਆਂ ਉਕਤੀਆਂ ਜੁਕਤੀਆਂ ਵਿਚ ਹੀ ਫਸੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ । ਅਗਮ ਅਗੋਚਰ ਦੀ ਅਕੱਥ ਕਥਾ ਦੀ ਓਹਨਾਂ ਨੂੰ ਕੀ ਸਾਰ ? ਯਥਾ ਗੁਰਵਾਕ:-

ਸੰਸਾਰੈ ਮਹਿ ਸਹਸਾ ਬਿਆਪੈ ॥

ਅਕਥ ਕਥਾ ਅਗੋਚਰ ਨਹੀ ਜਾਪੈ ॥੫॥੭॥

ਮਾਰੂ ਮਹਲਾ ੫, ਪੰਨਾ ੧੦੧੯

ਜੋ ਜਨ ਤਤ ਗਿਆਨੀ ਹਨ, ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਬਾਣੀ ਦੇ ਤੱਤ ਬੇਤੇ ਗੁਰਮੁਖ ਨਾਮ ਰਸੀਅੜੇ ਗੁਰਮਤਿ ਗਿਆਨੀ ਹਨ, ਓਹ ਹੀ ਇਸ ਅਕੱਥ ਕਥਾ ਦੀ ਸਾਰ ਜਾਣਦੇ ਹਨ । ਯਥਾ ਗੁਰਵਾਕ:-

ਅਕਥ ਕਥਾ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਪ੍ਰਭ ਬਾਨੀ ॥

ਕਹੁ ਨਾਨਕ ਜਪਿ ਜੀਵੇ ਗਿਆਨੀ ॥੨॥੨॥੨੦॥

ਬਿਲਾਵਲੁ ਮ: ੫, ਪੰਨਾ ੮੦੬

ਇਸ ਗੁਰ-ਵਾਕ ਤੋਂ ਇਹ ਭੀ ਸਿਧ ਹੋਇਆ ਕਿ-

(੧) ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਦੀ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਬਾਣੀ ਅਕੱਥ ਕਥਾ ਹੈ ।

(੨) ਇਹ ਅਕੱਥ ਕਥਾ ਜਪੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਜਪਣ ਵਿਚਿ ਆਉਂਦੀ ਹੈ। ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਨਾਮ ਹੀ ਅਕੱਥ ਕਥਾ ਹੈ।

(੩) ਇਸ ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਨਾਮ ਰੂਪੀ ਅਕੱਥ ਕਥਾ ਨੂੰ ਜਪਣਹਾਰੇ ਹੀ ਵਾਸਤਵੀ ਗਿਆਨੀ ਹਨ।

ਤੱਤ ਗੁਰਮੁਖ ਗਿਆਨੀ ਨਾਮ ਜਾਪ ਅਭਿਆਸ ਦੇ ਰਸੀਏ ਹੀ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ । ਇਸ ਨਾਮ ਰਸ ਤੋਂ ਘੁਥੇ ਹੋਏ ਚੁੰਚ ਗਿਆਨੀ, ਗਿਆਨੀ ਹੀ ਨਹੀਂ ਕਹਾ ਸਕਦੇ । ਓਹਨਾਂ ਨੇ ਗੁਰਬਾਣੀ ਦੀ ਕਥਾ ਹੀ ਕੀ ਕਰ ਸਕਣੀ ਹੈ ? ਕਰ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸਕਦੇ । ਤੱਤ ਅਵਸਥਾ ਦੇ ਗਿਆਨੀ ਹੀ ਦਾਨੀ (ਜਾਨਣਹਾਰੇ) ਤੱਤ ਬੇਤੋ