ਡੁਬੋ ਕੇ ਬਾਹਰ ਲੈ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਦੀਪਾ ਲਾਲਟੈਣ ਲੈ ਕੇ ਉਸ ਦੇ ਪਿਛੇ ਜਾਂਦਾ ਹੈ (ਘੋੜੀ ਦੀ ਉੱਚੀ ਹਿਣਹਿਣਾਹਟ ਤੇ ਨਾਅਲ ਠੋਕਣ ਦੀ ਆਵਾਜ ਬੈਣੋ ਤੜਪ ਕੇ ਸੰਤੀ ਦੀ ਹਿੱਕ ਨਾਲ ਲਗ ਲਗ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਤੇ ਸਿਸਕੀਆਂ ਭਰਦੀ ਹੈ।)

ਅਵਾਜਾਂ (ਬਾਹਰੋਂ) : ਜੋਰ ਦੀ ਫੜ ਕੇ ਰੱਖੋ! ਰੱਸਾ ਨਾ ਛੁਡਾ ਲਵੇ! ਅੱਗੇ ਨਾ ਹੋਇਓ। ਮੂੰਹ ਜੋਰ ਐ। ਫੜ ਕੇ ਰਖੋ। (ਘੋੜੀ ਦੀਆਂ ਆਵਾਜਾਂ ਬੰਦ ਹੋ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਸੰਤੀ ਰਸੋਈ ਵਿਚ ਕੰਮ ਕਰਨ ਲਗਦੀ ਹੈ ਚੁੱਲ੍ਹੇ ਉੱਤੇ ਤਵਾ ਰਖਦੀ ਹੈ। ਕਾਕੂ ਤੇ ਦੀਪਾ ਆਉਂਦੇ ਹਨ।)

ਕਾਕੂ : ਬੜੀ ਅੜ੍ਹਬ ਘੋੜੀ ਸੀ। ਮਸਾਂ ਫੜ ਕੇ ਰੱਖੀ।

ਸੰਤੀ: ਹੁਣ ਰੋਟੀ ਖਾ ਲੈ। (ਕਾਕੂ ਸ਼ਰਾਬ ਦੀ ਬੋਤਲ ਖੋਲ੍ਹਦਾ ਹੈ। ਗਲਾਸ ਵਿਚ ਪਾ ਕੇ ਪੀਂਦਾ ਹੈ।)

ਕਾਕੂ : ਲੈ ਪੁੱਤ ਇਕ ਘੁੱਟ ਤੂੰ ਵੀ ਪੀ ਲੈ।

ਸੰਤੀ : ਖ਼ਬਰਦਾਰ ਜੇ ਮੁੰਡੇ ਨੂੰ ਪਿਆਈ ਤਾਂ। (ਬੈਣੋ ਚੰਗੇਰ ਵਿਚੋਂ ਰੋਟੀਆਂ ਕੱਢ ਕੇ ਥਾਲੀ ਵਿਚ ਪਰੋਸਦੀ ਹੈ ਤੇ ਡੋਈ ਫੇਰ ਕੇ ਤੌੜੀ ਵਿਚੋਂ ਸਾਗ ਕਾਂਸੀ ਦੇ ਕਟੋਰੇ ਵਿਚ ਪਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਕਾਕੂ ਮੁੱਕੀ ਮਾਰ ਕੇ ਗੰਢਾ ਭੰਨਦਾ ਹੈ। ਦੋਵੇਂ ਪਿਉ ਪੁੱਤ ਰੋਟੀ ਖਾਦੇ ਹਨ।

(ਕਾਕੂ ਸ਼ਰਾਬ ਦਾ ਘੁੱਟ ਭਰ ਕੇ ਸੰਤੀ ਵੱਲ ਦੇਖਦਾ ਹੈ। ਪਿਛੇਕੜ ਵਿਚ ਅਲਗੋਜਿਆਂ ਦੀਆਂ ਸੁਰਾਂ)

ਕਾਕੂ : ਮੈਂ ਸੋਚਦਾ ਹਾਂ, ਦੀਪਾ ਪੜ੍ਹਾਈ ਵਿਚ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੈ। ਇਹਨੂੰ ਪੁਲਿਸ ਵਿਚ ਭਰਤੀ ਕਰਵਾ ਦਿਆਂਗਾ । ਸ਼ਾਇਦ ਥਾਣੇਦਾਰ ਹੀ ਬਣ ਜਾਵੇ। ਲੋਹਾ ਕੁਟਣ ਨਾਲੋਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਕੁਟਣਾ ਜਿਆਦਾ ਫ਼ਾਇਦੇਮੰਦ ਹੈ।

ਸੰਤੀ : ਤੂੰ ਹਰ ਵੇਲੇ ਕੁੱਟਣ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾ ਕਰਦੈਂ ਜਾਂ ਲੋਹੇ ਦੀਆਂ।

ਕਾਕੂ : ਹੋਰ ਕੀ ਸਿਉਨੇ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾ ਕਰਾਂ ? ਸੱਚ ਪੁਛੇ ਤਾਂ ਲੋਹਾ ਸਿਉਨੇ ਨਾਲੋਂ ਕਿਤੇ ਚੰਗਾ। ਸਿਉਨਾ ਨਿਕੰਮੀ ਧਾਤ ਐ-ਪੀਲਾ ਜਰਦ ਰੰਗ, ਪਿੱਲੇ ਸਰੀਰ ਵਾਂਗ। ਨਾ ਇਹ ਲੱਕੜ ਵੱਢ ਸਕੇ, ਨਾ ਧਰਤੀ ਵਾਹ ਸਕੇ, ਨਾ ਦੁਸ਼ਮਣ ਦਾ ਵਾਰ ਡਕ ਸਕੇ। ਤਲਵਾਰ ਲੋਹੇ ਦੀ ਬਣਦੀ ਐ, ਸਿਉਨੇ ਦੀ ਨਹੀਂ! ਪਰ ਸ਼ਾਸਤਰਾਂ ਨੇ ਸਿਉਨੇ ਨੂੰ ਬਾਹਮਣ ਬਣਾ ਦਿਤਾ ਤੇ ਲੋਹੇ ਨੂੰ ਚੰਡਾਲ।

ਸੰਤੀ : ਏਸੇ ਲਈ ਤੂੰ ਮੈਨੂੰ ਲੋਹੇ ਦੀ ਨੱਥ ਪਾਈ ਹੋਈ ਐ।

ਕਾਕੂ : ਜਦੋਂ ਤੈਨੂੰ ਵਿਆਹ ਕੇ ਲਿਆਂਦਾ ਤਾਂ ਸੋਨੇ ਦੀ ਨੱਥ ਪਾਈ ਸੀ । ਭੁੱਲ ਗਈ ? ਪਿੱਪਲ-ਪੱਤੀਆਂ ਵਾਲੀ, ਲਾਲ ਮਣਕਿਆਂ ਤੇ ਸਹਾਰੇ ਵਾਲੀ ਸੋਨੇ ਦੀ ਨੱਥ।

ਸੰਤੀ : ਇਸ ਭੱਠੀ ਉੱਤੇ ਹੌਲੀ ਹੌਲੀ ਇਹ ਲੋਹੇ ਦੀ ਬਣ ਗਈ। ਦਿਨ ਰਾਤ ਬੰਨ੍ਹੀ ਹੋਈ ਆਂ ਮੈਂ ਇਸ ਚੰਦਰੀ ਭੱਠੀ ਨਾਲ।

ਕਾਕੂ : ਭੱਠੀ ਨੂੰ ਗਾਲ੍ਹ ਨਾ ਦੇਹ । (ਕਾਕੂ ਭੜਕ ਕੇ ਉਠ ਖੜਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ) । ਮੈਂ ਇਸ