ਕਾਕੂ : ਤੂੰ ਕਦੇ ਨਹੀਂ ਸਮਝੇਂਗੀ ਮਰਦ ਦੇ ਕਿੱਤੇ ਨੂੰ । ਜੋ ਕੰਮ ਕਰੋ ਉਸ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਦੇਹ ਢਾਲਣੀ ਪੈਂਦੀ ਹੈ। ਰੋਣ ਕਿਉਂ ਲਗ ਪਈ ? ਮਰਦ ਦਾ ਗੁੱਸਾ ਨਿਰਾ ਪਾਣੀ ਦੀ ਝੱਗ ਐ। ਮਨ ਅੰਦਰ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ। ਕਮਲੀਏ ਤੂੰ ਮੇਰੀ ਤੀਵੀਂ, ਮੈਂ ਤੇਰਾ ਮਰਦ। ਆਪਸ ਵਿੱਚ ਦਾ ਝਗੜਾ ਵੀ ਕੋਈ ਝਗੜਾ ਹੁੰਦੈ! ਤੇਰੇ ਤੇ ਮੇਰੇ ਵਿਚਕਾਰ ਕੋਈ ਹੋਰ ਨਹੀਂ। ਉਸ ਸਾਲੀ ਬਣਸੋ ਨੂੰ ਮੈਂ ਕੀ ਸਮਝਦਾ ਹਾਂ। ਉਹ ਤਾਂ ਤੇਰੇ ਪੈਰ ਦੀ ਜੁੱਤੀ ਬਰਾਬਰ ਵੀ ਨਹੀਂ। ਦੱਸ ਮੈਨੂੰ, ਅੱਜ ਮੀਢੀਆਂ ਗੁੰਦੀਆਂ ਸਨ, ਬੋਲ ਸੰਤੀਏ, ਹੁਣ ਗੱਲ ਤਾਂ ਕਰ ਮੇਰੇ ਨਾਲ।

ਸੰਤੀ : (ਹੰਝੂਆਂ ਵਿੱਚ) ਮੈਂ ਵਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਸੰਧੂਰ ਭਰਿਆ, ਦੰਦਾਸਾ ਮਲਿਆ, ਤੇਰੇ ਲਈ। ਕਰੂਏ ਦਾ ਵਰਤ ਰੱਖਿਆ ਹੈ ਨਾ ਅੱਜ ਮੈਂ।

ਕਾਕੂ : ਤੂੰ ਸੁਹਣੀ ਲਗਦੀ ਹੈਂ।

ਸੰਤੀ : ਕਈ ਮਹੀਨਿਆਂ ਪਿੱਛੋਂ ਤੂੰ ਆਖੀ ਐ ਇਹ ਗੱਲ।

ਕਾਕੂ : ਕਿੰਨੇ ਵਰ੍ਹੇ ਹੋ ਗਏ ਆਪਣੇ ਵਿਆਹ ਨੂੰ ?

ਸੰਤੀ : ਪੂਰੇ ਉੱਨੀ ਸਾਲ। ਚੇਤ ਦਾ ਮਹੀਨਾ ਸੀ ਜਦੋਂ ਮੈਂ ਇਸ ਘਰ ਦੀ ਦਹਿਲੀਜ਼ ਟੱਪੀ।

ਕਾਕੂ : ਦੀਵੇ ਦੀ ਲਾਟ ਵਿੱਚ ਅੱਜ ਤੂੰ ਹੋਰ ਵੀ ਸੁਹਣੀ ਲਗਦੀ ਹੈਂ।

ਸੰਤੀ : ਮੈਨੂੰ ਹਾਲੇ ਤੀਕ ਯਾਦ ਐ ਵਿਆਹ ਤੋਂ ਇੱਕ ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ ਮੈਂ ਤਾਰਿਆਂ ਦੀ ਛਾਂ ਵਿੱਚ ਖੂਹ ਤੇ ਪਾਣੀ ਭਰਨ ਗਈ ਸੀ। ਨਾਲ ਮੇਰੀਆਂ ਸਹੇਲੀਆਂ। ਮੈਂ ਕੋਰਾ ਘੜਾ ਖੂਹ ਤੋਂ ਭਰਿਆ ਤਾਂ ਮਾਂ ਨੇ ਆਖਿਆ, 'ਹੁਣ ਤੂੰ ਏਸ ਰਾਹ ਤੋਂ ਆਪਣੇ ਘਰ ਵਾਪਿਸ ਨਹੀਂ ਮੁੜਨਾ। ਇਹ ਰਾਹ ਹੁਣ ਤੇਰੇ ਲਈ ਬੰਦ ਹੋ ਗਿਆ।' ਫਿਰ ਮੈਂ ਦੂਜੇ ਰਾਹ ਮੋੜ ਕੱਟ ਕੇ ਘਰ ਵਾਪਿਸ ਆਈ, ਸਿਰ ਤੇ ਪਾਣੀ ਦਾ ਘੜਾ ਚੁੱਕੀ। ਉਸ ਦਿਨ ਤੋਂ ਮੈਂ ਤੇਰੀ ਹੋ ਗਈ ਸਾਂ। ਮੈਂ ਅੱਜ ਕਰੂਏ ਦਾ ਵਰਤ ਰੱਖਿਆ ਹੈ । ਆਥਣ ਦੀ ਤੈਨੂੰ ਉਡੀਕਦੀ ਸਾਂ। ਤੈਨੂੰ ਰੋਟੀ ਖੁਆ ਕੇ ਮੈਂ ਟੁਕ ਭੰਨਣਾ ਸੀ। ਪਰ ਤੂੰ ਦਾਰੂ ਪੀ ਕੇ ਘਰ ਵੜਿਆ। ਤੀਂਵੀ ਮਰਦ ਲਈ ਸਭ ਕੁਝ ਵਾਰ ਦੇਂਦੀ ਐ। ਆਪਣਾ ਘਰ ਛੱਡ ਕੇ ਆਪਣਾ ਵੇਹੜਾ ਤੇ ਪਿੰਡ ਛੱਡ ਕੇ ਜਦੋਂ ਮੈਂ ਡੋਲੀ ਵਿੱਚ ਬੈਠੀ ਤਾਂ ਹਰ ਚੀਜ਼ ਪਰਾਈ ਹੋ ਗਈ। ਬਸ ਤੂੰ ਤੇ ਭੱਠੀ ਤੇ ਚੁੱਲ੍ਹਾ ਮੇਰਾ ਸੁਹਾਗ ਬਣ ਗਏ। ਮੈਂ ਇਹਨਾਂ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਦੀ ਆਂ। ਮੈਂ ਤੇਰੀ ਹਾਂ।

ਕਾਕੂ : ਮੈਨੂੰ ਪਤਾ ਹੈ। ਬਸ ਭੁਲ ਜਾਹ ਮੇਰੀਆਂ ਮਾੜੀਆਂ ਗੱਲਾਂ।

ਸੰਤੀ : ਰੋਟੀ ਲਿਆਵਾਂ ?

ਕਾਕੂ : ਹਾਂ, ਲਿਆ।

ਸੰਤੀ : ਚੰਦ ਨਿਕਲ ਆਇਆ। ਪਰ ਮੈਂ ਇਸ ਨੂੰ ਦੇਖਣਾ ਨਹੀਂ। ਕਾਂਸੀ ਦੇ ਥਾਲ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਪਾ ਕੇ ਦਰਸ਼ਨ ਕਰਦੀ ਹਾਂ ਚੰਦਰਮਾਂ ਦੇ। (ਸੰਤੀ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਭਰੇ ਥਾਲ ਵਿੱਚ ਚੰਦਰਮਾ ਦੇਖਦੀ ਹੈ। ਉਹ ਅਰਘ ਚੜ੍ਹਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਕਾਕੂ ਸ਼ਰਾਬ ਦੀ ਬੋਤਲ ਖੋਲ੍ਹਦਾ ਹੈ ਤੇ ਗਲਾਸ ਵਿੱਚ ਪਾ ਕੇ ਗਟ ਗਟ ਪੀਣ ਲਗਦਾ ਹੈ। ਸੰਤੀ ਰਸੋਈ ਵਿੱਚ ਜਾ ਕੇ ਰੋਟੀ ਲਿਆਉਂਦੀ ਹੈ । ਕਾਕੂ ਸ਼ਰਾਬ ਵਿੱਚ ਗੁੱਟ ਚੌਫਾਲ ਪਿਆ ਹੈ। ਸੰਤੀ ਰੋਟੀ ਦਾ ਥਾਲ ਲਈ ਖੜ੍ਹੀ ਉਸ ਨੂੰ ਦੇਖਦੀ ਹੈ। ਉਸ ਦੇ ਚੇਹਰੇ ਦਾ ਦਰਦ ਗੁੱਸੇ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।)

(ਹਨੇਰਾ)