ਦੇ ਅੰਦਰ ਵੀ ਸਰੂਰੀ ਸਦਾਂ ਲਾਉਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਫ਼ਾਸੀ ਦੇ ਤਖ਼ਤਿਆਂ ਤੇ ਵੀ ਜੇਤੂ ਜੈਕਾਰੇ ਗਜਾਉਂਦਾ ਹੈ ਉਸ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਨਿਆਰੀ ਹਸਤੀ ਅਤੇ ਠੁੱਕ ਦਾ ਅਹਿਸਾਸ ਪੈਦਾ ਹੋ ਜਾਣਾ ਸੁਭਾਵਿਕ ਹੈ। ਅਜੇਹੀ ਪਿਆਰੀ, ਨਿਆਰੀ, ਦੁਲਾਰੀ ਅਤੇ ਸਤਿਕਾਰੀ ਕੌਮ ਅੰਦਰ ਆਪਾ ਵਾਰਨ ਦਾ ਬਹੁਤ ਪੱਕਾ ਅਤੇ ਡੂੰਘਾ ਅਹਿਸਾਸ ਹੈ। ਇਹ ਅਹਿਸਾਸ ਉਸ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦ ਹਸਤੀ ਦਾ ਪ੍ਰਗਟਾਵਾ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ।
ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਦੇ ਕਵੀ ਅਮਰਜੀਤ ਚੰਦਨ ਦੀ ਸਵੈ-ਕਥਨੀ ਪੜ੍ਹੋ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਦਰਜ਼ ਹੈ:
'ਅਸੀਂ ਵੀ ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਤੋਂ ਪ੍ਰੇਰਣਾ ਲਈ, ਖਾਸ ਕਰ ਕੇ ਸ਼ਹਾਦਤ ਦੇ ਸੰਕਲਪ ਤੋਂ।
ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦੇ ਰਾਜ ਅੰਦਰ ਸਰਦਾਰ ਹਰੀ ਸਿੰਘ ਨਲੂਆ ਸਿੱਖ ਰਾਜ ਦਾ ਮਹਾਨ ਜਰਨੈਲ ਅਤੇ ਉਸਰਈਆ ਸੀ। ਹੁਸਨਲ ਚਰਾਗ, ਰੋਸ਼ਨ ਦਿਮਾਗ ਅਤੇ ਅਗਾਧ ਬਲ ਦਾ ਮਾਲਕ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਇਸ ਨੇ ਸ਼ਮਸ਼ੀਰ ਪਕੜ ਕੇ ਜ਼ਰਵਾਣਿਆਂ ਦੇ ਦਲਾਂ ਅੰਦਰ ਕਮਾਲ ਅਤੇ ਬੇਮਿਸਾਲ ਧਮਾਲਾਂ ਪਾਈਆਂ। ਜਿਸ ਖਿੱਤੇ ਦੇ ਜਰਵਾਣਿਆਂ (ਅਫਗਾਨਾਂ) ਨੇ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਨੂੰ ਬਾਰ ਬਾਰ ਕੁੱਟਿਆ ਅਤੇ ਲੁੱਟਿਆ ਅਤੇ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵੱਲ ਨੂੰ ਕੋਈ ਵੀ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ ਸੂਰਮਾ ਮੂੰਹ ਕਰਨ ਨੂੰ ਤਿਆਰ ਨਹੀਂ ਸੀ ਇਹ ਉੱਥੇ ਸ਼ੇਰ ਵਾਂਗ ਬੁੱਕਿਆ ਅਤੇ ਗਰਜਿਆ। ਮਨ ਅੰਦਰ ਗੁਰ-ਲਿਵ, ਸਿੱਖੀ ਪ੍ਰੇਮ, ਅਣਖ ਅਤੇ ਮਨੁੱਖਤਾ ਦੇ ਭਲੇ ਦੀ ਚਿਣਗ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਇਹ ਅਲਬੇਲਾ ਸੂਰਬੀਰ ਮੌਤ ਦੀ ਪਰਵਾਹ ਨਾ ਕਰਦਾ ਹੋਇਆ ਦੁਸ਼ਟਾਂ ਦੇ ਦਲਾਂ ਨੂੰ ਲਤਾੜਦਾ, ਗਾਲਦਾ ਅਤੇ ਮਾਰਦਾ ਬਿਜਲੀ ਦੀ ਨਿਆਈਂ ਆਪਣੇ ਨਿਸ਼ਾਨੇ ਵਲ ਵਧਦਾ ਸੀ। ਇੱਕ ਤੇਜ-ਤਰਾਰ ਤੇ ਫੁਰਤੀਲਾ ਘੋੜ ਸਵਾਰ, ਦੌੜਾਕ, ਤੀਰ-ਅੰਦਾਜ਼ੀ ਅਤੇ ਤਲਵਾਰ ਦਾ ਧਨੀ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਤੇ ਇਹ ਜੰਗਾਂ-ਯੁੱਧਾਂ ਅੰਦਰ ਦੁਸ਼ਮਣ ਨੂੰ ਐਸੀਆਂ ਭਾਜੜਾਂ ਪਾਉਂਦਾ ਅਤੇ ਨਕੇਲ ਕਸਦਾ ਸੀ ਕਿ ਉਸ ਨੂੰ ਹਾਰ ਤੋਂ ਬਿਨਾ ਹੋਰ ਕੁਝ ਦਿਖਾਈ ਨਹੀਂ ਸੀ ਦਿੰਦਾ। ਹਰ ਪਲ ਮਾਲਕ ਦੀ ਕ੍ਰਿਪਾ ਸਦਕਾ ਜਿੱਤ ਸਰਦਾਰ ਹਰੀ ਸਿੰਘ ਦੇ ਪੈਰ ਚੁੰਮਦੀ ਸੀ। ਇਹ ਜਿੱਤ ਉਸ ਦੇ ਉੱਦਮੀ ਸੁਭਾਅ, ਸਰਲ ਅਤੇ ਸਪਸ਼ਟ ਸੋਚ, ਨੇਕ ਦਿਲ ਨਿਆਂ ਅਤੇ ਇਨਸਾਫ ਪਸੰਦ, ਕਲਿਆਣਕਾਰੀ ਅਤੇ ਸ਼ੁਭ-ਚਿੰਤਕ ਹੋਣ ਦਾ ਨਤੀਜਾ ਸੀ। ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਦੇ ਉੱਚਰੇ ਬੋਲ ਹਰੀ ਸਿੰਘ ਦੇ ਅੰਗ ਅੰਗ ਵਿੱਚ ਰਮੇ ਹੋਏ ਸਨ:
