ਹਨ। ਆਪਣੇ ਕਾਵਿ-ਪ੍ਰਵਚਨ ਨੂੰ ਅਰਥ ਭਰਪੂਰ ਅਤੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਨਾਲ ਲੈਸ ਕਰਨ ਲਈ ਮਨਮੋਹਨ ਕੋਲ ਮਾਨਵ ਲਈ ਅਨੇਕਾਂ ਰਾਹ ਹਨ ਜਿਹੜੇ ਉਸਦੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਮਾਨਵਵਾਦ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਹੋਏ ਹਨ। 'ਬੈਖ਼ਰੀ' ਦੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਰਾਹ ਮੈਨੂੰ ਸੰਵੇਗੀ ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਤਲਾਸ਼ ਵਾਲਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਰਾਹ ਵਿੱਚ ਮੋਹ ਭਰੇ ਰਿਸ਼ਤੇ ਹਨ, ਕੋਮਲ ਅਹਿਸਾਸ ਹਨ, ਦੁੱਖ, ਸੁੱਖ ਨੂੰ ਸਹਿਜਤਾ ਨਾਲ ਅਪਣਾਉਣ ਦੀ ਸਮੱਰਥਾ ਹੈ । ਮਨਮੋਹਨ ਅਜਿਹੇ ਮਾਨਵੀ ਅਹਿਸਾਸਾਂ ਦੀ ਸਿਰਜਣਾ ਬਹੁਤੀ ਵਾਰ ਕੁਦਰਤ 'ਚੋਂ ਚੁਣਕੇ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਕੁਝ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਦੀਆਂ ਪੰਕਤੀਆਂ ਦੇਖਦੇ ਹਨ।

ਘਾਹ ਦੀ ਤਿੜ ਨੇ

ਪਤਝੜ ਦੇ ਪੱਤੇ ਨੂੰ ਕਿਹਾ

ਤੇਰੇ ਡਿੱਗਣ ਦੀ ਆਵਾਜ਼

ਮੇਰੇ ਸ਼ਾਂਤ ਚਿੱਤ ਸੁਪਨੇ ਦਿੱਤੇ ਖਿੰਡਾਅ

ਪੱਤਾ ਹੇਅ ਭਾਵ ਨਾਲ ਬੋਲਿਆ,

ਨੀਵੀਂ ਥਾਂ ਰਹਿੰਦੀ ਏ

ਨਿਮਨ ਜਨਮੀਏ

ਗਤੀ ਹੀਣੀਏਂ ਨਾਚੀਜ਼ੇ

ਝੂਮੀਂ ਤੂੰ ਕਦੇ ਉਪਰਲੀਆਂ ਹਵਾਵਾਂ 'ਚ

ਪੰਨਾ 23

ਅਜਿਹੇ ਕੋਮਲ ਅਹਿਸਾਸਾਂ ਨੂੰ ਰੇਖਾਂਕਿਤ ਕਰਦੀਆਂ ਮਨਮੋਹਨ ਦੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਦਿਆਂ ਇਹ ਜ਼ਰੂਰ ਸਪੱਸ਼ਟ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸਿਰਜਕ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਕੋਮਲ ਅਹਿਸਾਸਾਂ ਨੂੰ ਲੱਭ ਰਿਹਾ ਹੈ ਨਿਰਸੰਦੇਹ ਇਹ ਅਹਿਸਾਸ ਬੰਦੇ ਦੇ ਬੁਨਿਆਦੀ ਜੈਨੇਟਿਕ ਅਤੇ ਸਮਾਜਸ਼ਾਸਤਰੀ ਸੰਰਚਨਾ 'ਚੋਂ ਹੀ ਆਉਣੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਅਰਥਾਂ ਵਿੱਚ ਮਨਮੋਹਨ ਦੀ ਕਵਿਤਾ ਵਿਚਾਰ ਜਗਤ ਦੀ ਕਵਿਤਾ ਹੈ ਭਾਵ ਜਗਤ ਦੀ ਨਹੀਂ, ਵਿਚਾਰ ਜਗਤ ਦੀ ਕਵਿਤਾ ਹੋਣ ਕਾਰਣ ਹੀ ਇਹ ਸਿਰਜਣਾ, ਅਤਿ ਦੇ ਮਸ਼ੀਨੀ, ਖਤਪਵਾਦੀ, ਪ੍ਰਤੀਯੋਗੀ, ਮਕਾਨਕੀ ਬਣ ਰਹੀ ਮਨੋਸਰੰਚਨਾ ਦੇ ਸਮਾਨਾਂਤਰ ਕੋਮਲ ਭਾਵੀ ਮਾਨਵ ਦੀ ਤਲਾਸ਼ ਦਾ ਕਾਵਿ-ਪ੍ਰਵਚਨ ਬਣ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਅਮਾਨਵੀ ਵਰਤਾਰੇ ਪ੍ਰਤੀ ਪ੍ਰਤੀਰੋਧਕ ਸੁਰ ਅਖਤਿਆਰ ਕਰ ਲੈਂਦੀ ਹੈ। ਮਨਮੋਹਨ ਕਿਉਂਕਿ ਕੋਮਲ ਭਾਵੀ ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਤਲਾਸ਼ ਨੂੰ ਭਾਵ ਜਗਤ ਜਾਂ ਕਹਿ ਲਵੋਂ ਰੋਮਾਂਟਿਕ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਨਹੀਂ ਉਸਾਰਦਾ, ਉਹ ਆਪਣੀ ਟੇਕ ਭਾਰਤੀ/ਪੰਜਾਬੀ ਸਮਾਜ-ਸ਼ਾਸਤਰ 'ਤੇ ਰੱਖਦਾ ਹੈ। ਪੰਜਾਬੀ ਸਮਾਜ ਦੀ ਸੰਰਚਨਾ ਵਿੱਚ ਅਜਿਹਾ ਮਾਨਵ ਪਿਆ ਹੈ ਜਿਹੜਾ ਘਰ, ਪਰਿਵਾਰ ਅਤੇ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਦੇ ਨੈੱਟਵਰਕ ਵਿੱਚ ਜੀਵਨ ਜਿਉਂਦਾ ਹੋਇਆ ਮੂਲ ਮਨੁੱਖੀ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਨਾਲ ਲਬਰੇਜ਼ ਹੈ। ਮੰਡੀ ਅਤੇ 'ਨਵਾਂ ਸਮਾਜ' ਇਨ੍ਹਾਂ ਮੂਲ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਖ਼ਤਮ ਕਰਨ ਦਾ ਜਿਹੜਾ ਕਾਰਜ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਮਨਮੋਹਨ ਉਸ ਪ੍ਰਤੀ ਪ੍ਰਤੀਰੋਧਕ ਕਾਵਿ ਦਾ ਸਿਰਜਕ ਹੈ। ਇਸ ਪ੍ਰਤੀਰੋਧਕ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ ਦੇ ਅਨੇਕਾਂ ਵਿਸਥਾਰ ਅਤੇ ਪੱਧਰ ਬੈਖ਼ਰੀ ਦੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ 'ਚ ਪਏ ਹਨ। 'ਸੰਭਵ ਨਹੀਂ' ਕਵਿਤਾ ਵਿੱਚ ਮਨਮੋਹਨ ਪੰਜਾਬੀ ਸਮਾਜ ਦੀ ਚੂਲ ਦੀ ਸੰਸਥਾ 'ਘਰ' ਦੀ ਬੁਨਿਆਦ