Back ArrowLogo
Info
Profile

ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਜੋ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਨੂੰ ਫੋਕਸ 'ਤੇ ਲਿਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਕਵਿਤਾ ਦੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਐਕਸਰੇ ਮਸ਼ੀਨ ਨਾਲ ਤੁਲਨਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜਿਹੜੀ ਮਰਜ਼ਾਂ ਲੱਭਦੀ ਹੈ। ਮਨਮੋਹਨ ਨੂੰ ਕਿਸ ਅਤੇ ਕਿਹੋ ਜਿਹੇ ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਤਲਾਸ਼ ਹੈ, ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਮੈਂ ਉਪਰੋਕਤ ਵੇਰਵੇ 'ਚ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਪਰ ਇਸ ਮਨੁੱਖ ਲਈ ਕਿਹੋ ਜਿਹੀ ਮਾਨਵੀ ਵਿਵਸਥਾ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ, ਦੇ ਸੰਕੇਤ 'ਬੈਖ਼ਰੀ' ਦੀਆਂ ਅਨੇਕਾਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ 'ਚ ਫੈਲੇ ਹੋਏ ਹਨ। 'ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਕਿਉਂ., 'ਜ਼ਮੀਨ' 'ਆਦਿਵਾਸੀ ਦਾ ਹਲਫ਼ੀਆਂ ਬਿਆਨ', ਇਸ ਪੱਖੋਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਹਨ। ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਕਿਉਂ ਕਵਿਤਾ ਵਿੱਚ ਪੂੰਜੀਵਾਦੀ ਸੱਤਾ ਦੇ ਦਮਨ ਨੂੰ ਪੇਸ਼ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ ਸਗੋਂ ਇਸ ਸੱਤਾ ਦੇ ਖ਼ਿਲਾਫ, ਲੜਨ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਬੁਰਜੂਆ ਕਾਮਰੇਡਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਐਕਸਪੋਜ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਆਪਣੀ ਸਾਂਝ ਪੰਜਾਬੀ, ਭਾਰਤੀ ਅਤੇ ਕੌਮਾਂਤਰੀ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀ ਕਵੀਆਂ ਅਤੇ ਇਨਕਲਾਬੀਆਂ ਨਾਲ ਪਾਉਂਦਾ ਹੈ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਛਤਰਧਰ ਮਧਾਤੋਂ, ਦੁਸ਼ਯੰਤ, ਕਾਨੂੰ ਸਾਨਿਆਲ, ਸਤਪਾਲ ਡਾਂਗ, ਲਾਲ ਸਿੰਘ ਦਿਲ, ਪਾਸ਼, ਜਗਤਾਰ, ਪਾਜ਼, ਲੋਰਕਾ, ਨੈਰੂਦਾ ਲੋੜਦਾ ਹੈ

ਸ਼ਾਇਦ ਉਦੋਂ ਸੱਤਾ ਲਾਲਾਂ ਦੀ ਨਹੀਂ ਸੀ

ਹੁਣ ਲਾਲਾਂ ਦੀ ਰਹਿਨੁਮਾਈ

ਉਹ ਕਾਮਰੇਡ ਦੇ ਹੱਥ

ਜਿਸਦੀ ਦੁਸ਼ਮਣੀ ਛਤਰਧਰ ਮਹਾਤੋ

ਤੇ ਦੋਸਤੀ ਰਤਨ ਟਾਟਾ ਨਾਲ।

ਅੱਜ ਲਾਲਗੜ੍ਹ ਫਿਰ ਲਾਲ ਹੋਇਆ

ਪਤਾ ਨਹੀਂ

ਲਾਲਗੜ੍ਹ ਦੀ ਲਾਲੀ ਮੇਰੀਆਂ ਅੱਖਾਂ 'ਚ ਉੱਤਰ ਆਈ

ਜਾਂ ਨਸ਼ੇ ਦਾ ਜ਼ੋਰ

ਮਨ ਅਵਾਜ਼ਾਰ ਤਨ ਢਿੱਲਾ

ਖ਼ਬਰਾਂ ਦੇਣੀਆਂ ਬੰਦ ਕਰ ਮੈਂ

ਪੜ੍ਹਣ ਕਮਰੇ 'ਚ ਚਲੇ ਜਾਨਾਂ

ਦਿਲ, ਉਦਾਸੀ, ਤੇ ਪਾਸ਼ ਕੱਢ

ਮਨ ਪਸੰਦ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਪੜ੍ਹਦਾਂ

ਤਾਂਕਿ ਆਪਣੇ ਨਾਗਲੋਕ ਅੰਦਰ

'ਚੌਨੁਕਰੀਆਂ' ਸੀਖਾਂ ਤੋੜ

ਜਾ ਸਕਾਂ ਉੱਡਦੇ ਬਾਜ਼ਾਂ ਮਗਰ.....।

ਹਾਸ਼ੀਅਗਰ ਲੋਕਾਈ ਦੇ ਸਰੋਕਾਰ ਅਤੇ ਦਰਦ ਮਨਮੋਹਨ ਦੀ ਕਵਿਤਾ ਦਾ ਮੁੱਖ ਸਰੋਕਾਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਹਾਸ਼ੀਆਗਤ ਲੋਕਾਈ ਦੀ ਇਹ ਸੂਚੀ ਭਾਰਤੀ/ਪੰਜਾਬੀ ਦਲਿਤ, ਗਰੀਬ ਮਜ਼ਦੂਰ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਆਦਿਵਾਸੀ ਅਤੇ ਨਵ-ਬਸਤੀਵਾਦੀ ਹਿੰਸਾ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਅਰਬ ਦੀ ਲੋਕਾਈ ਤੱਕ ਫੈਲੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਸੱਤਾ ਦੇ ਦਮਨ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸ਼ਿਕਾਰ, ਕਿਤੇ ਵੀ, ਕਿਸੇ ਵੀ ਪੱਧਰ ਦੀ ਹੋਵੇ, ਹਾਸ਼ੀਆਗਤ ਜਮਾਤ ਹੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਕਿਤੇ ਇਹ 'ਅਸੁਰ' ਸੀ,

63 / 156
Previous
Next