ਪਾਲ ਨੇ ਉਠਦਿਆਂ ਕਿਹਾ, 'ਮੈਨੂੰ ਤਾਂ ਹਾਲੇ ਭੁੱਖ ਲਗੀ ਨਹੀਂ।
ਤੈਨੂੰ ਅੱਜ ਭੁੱਖ ਕਿੱਥੇ? ਆਹੋ ਭਾਈ। ਮੇਲੇ ਹੋ ਗਏ। ਤੁਹਾਨੂੰ ਭੁੱਖ ਕਿਥੇ।
' ਮੈਂ ਹੱਸਦਿਆਂ ਕਿਹਾ, 'ਤਾਰੋ ਵੀ ਰੰਗੀਲੀ ਹੈ, ਇਸ ਤੇ ਗੁੱਸਾ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਪਛਤਾਵੇਗਾ ਹੀ।
'ਤੇਰਾ ਭਰਾ ਤਾਂ ਗੁੱਸੇ ਨਾਲ ਹੀ ਭਰਿਆ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਆਪ ਤਾਂ ਗੱਲ ਅਗਲੇ ਨੂੰ ਮੂੰਹ ਤੇ ਚੁਭਵੀਂ ਕਹਿ ਦੇਣੀ ਤੇ ਆਪਣੇ ਵਾਰੀ ਬੱਸ, ਮੈਂ ਨਾ ਮਾਨੂੰ।
ਅਸੀਂ ਤਿੰਨੇ ਹੱਸਦੇ ਹੱਸਦੇ ਪੌੜੀਆਂ ਉਤਰ ਆਏ।
3
ਸਤਿਨਾਮ ਨੂੰ ਤਹਿਸੀਲ ਦੇ ਇਕ ਦਫ਼ਤਰ ਵਿਚ ਜਗ੍ਹਾ ਮਿਲ ਗਈ ਸੀ। ਮੈਥੋਂ ਇੱਕ ਪਿਆਰਾ ਤੇ ਪ੍ਰਸੰਨ ਮਿੱਤਰ ਖੁੱਸ ਗਿਆ। ਫਿਰ ਵੀ ਮੈਂ ਤੇ ਉਹ ਮਹੀਨੇ ਵੀਹੀਂ ਦਿਨੀਂ ਤਹਿਸੀਲ ਜਾਂ ਪਿੰਡ ਜਰੂਰ ਇਕੱਠੇ ਹੁੰਦੇ ਸਾਂ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਮਿਲਣੀਆਂ ਵਿਚ ਸ਼ੌਕ ਪ੍ਰਿਆ ਪ੍ਰੇਮੀ ਵਰਗਾ ਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਮਿਲਣੀ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਝਾਕੀ ਹੀ ਅੱਖ ਵਿਚ ਨਸ਼ਾ ਭਰ ਦੇਂਦੀ।
ਸਾਡੇ ਘਰ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਮੇਰੇ ਤੇ ਪਾਲ ਦੇ ਮਿਲਣ ਦੀ ਸਾਰੀ ਗੱਲ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਕਿਸ ਨੇ ਦੱਸ ਦਿੱਤੀ। ਕਾਫ਼ੀ ਤੋਂ ਵੱਧ ਮੈਨੂੰ ਵਿਚੇ ਵਿਚ ਬੁਰਾ ਜਾਣਿਆ ਗਿਆ । ਪਰ ਮੈਂ ਏਹੋ ਜਿਹੀਆਂ ਗੱਲਾ ਦੀ ਬਹੁਤ ਘਟ ਪਰਵਾਹ ਕਰਿਆ ਕਰਦਾ ਸਾਂ। ਮੈਂ ਬਿਲਕੁਲ ਸਾਫ਼ ਆਪਣੀ ਭੈਣ ਕੋਲ ਕਹਿ ਦਿੱਤਾ, 'ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਸੁਥਰਾ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਉਸ ਨੂੰ ਮਿਲਿਆ ਹਾਂ ਅਤੇ ਮਿਲਾਂਗਾ ਵੀ। ਮੈਂ ਕੋਈ ਵੀ ਆਪਣੀ ਕ੍ਰਿਆ ਲੁਕੋ ਕੇ ਪਾਪ ਦਾ ਭਾਗੀ ਨਹੀਂ ਹੋਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ, ਪਰ ਇਹ ਗੁਨਾਹ ਕੀ ਹੈ? ਮੈਨੂੰ ਅਫ਼ਸੋਸ ਹੈ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਘਰ ਦੇ ਵੀ ਮੈਨੂੰ ਏਨਾ ਨੀਵਾਂ ਜਾਣਦੇ ਹੋ। ਮੈਂ ਜੀਵਨ ਦੀਆਂ ਕਮਜ਼ੋਰੀਆਂ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਨ ਲਈ ਯਤਨ ਕਰਦਾ ਹਾਂ ਤੇ ਤੁਸੀਂ ਮੈਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਹੋਇਆ ਜਾਣਦੇ ਹੋ। ਤੁਸੀਂ ਸਾਰੀ ਉਮਰ ਵੀ ਮੈਨੂੰ ਨਹੀਂ ਜਾਣ ਸਕੋਗੇ। ਮੈਂ ਅੱਜ ਹੀ ਫੈਸਲਾ ਮੰਗਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਤੁਸਾਂ ਮੇਰੇ ਜੀਵਨ ਵਿਚ ਕੋਈ ਰੋਕ ਪਾਉਣੀ ਹੈ ਤਾਂ ਮੈਂ ਘਰ ਸਦਾ ਲਈ ਤਿਆਗਦਾ ਹਾਂ।
"ਕਿੱਥੇ ਜਾਵੋਗੇ ? ਭੈਣ ਨੇ ਮੁਸਕ੍ਰਾਂਦਿਆ ਕਿਹਾ।
'ਵਾਹ। ਕੋਈ ਰਾਹ ਨਹੀਂ ਜਾਂ ਜਿਧਰ ਨੂੰ ਜਾਵਾਂਗਾ ਧਰਤੀ ਮੁੱਕ ਜਾਵੇਗੀ। ਉਸ ਦਿਨ ਤੇ ਪੂਰਨ ਆਜ਼ਾਦ ਹੋ ਜਾਵਾਂਗਾ। ਸਭ ਨਦੀਆਂ ਪਹਾੜ ਮੇਰੇ ਹੋਣਗੇ। ਮੈਂ ਆਪਣਾ ਜੀਵਨ ਜੰਗਲਾਂ ਵਿਚ ਰੁਲਾ ਦੇਵਾਂਗਾ। ਪੰਛੀਆਂ ਤੇ ਮਾਰੂ ਜਾਨਵਰਾਂ ਨਾਲ ਦੋਸਤੀਆਂ ਕੱਢਾਂਗਾ। ਫੁੱਲ ਮੇਰੇ ਗੱਲ ਵਿਚ ਹੱਸਣਗੇ ਤੇ ਫਲ ਮੇਰੀ ਭੁੱਖ-ਅਧਾਰ ਹੋਣਗੇ। ਮੈਂ ਫ਼ਕੀਰ ਹੋਣਾ ਬੰਧਨਾਂ ਤੋਂ ਦੂਰ।
'ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਤੁਹਾਡੇ ਤੇ ਕੋਈ ਯਕੀਨ ਹੋਵੇ ਨਾ ਹੋਵੇ, ਪਰ ਮੈਂ ਤੁਹਾਡੇ ਤੇ ਬਹੁਤ ਕਰਦੀ ਹਾਂ। ਘਰ ਦਾ ਕੋਈ ਜੀਅ ਵੀ ਹੀਲ-ਹੁੱਜਤ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ।
