ਮਾਪਿਆਂ ਪਾਸ ਰਹਿੰਦਿਆਂ ਮੈਂ ਕਦੇ ਡੰਕਾ ਦੁਹਰਾ ਨਹੀਂ ਸੀ ਕੀਤਾ, ਹੁਣ ਇਹ ਸਾਰੇ ਕੰਮ ਸਿੱਖ ਕੇ ਕਰਨੇ ਪੈ ਰਹੇ ਸਨ। ਲੋੜ ਸਭ ਕੁੱਝ ਕਰਾ ਵੀ ਦਿੰਦੀ ਹੈ ਤੇ ਸਿਖਾ ਦੀ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਪੰਡਿਤ ਜੀ ਦੇ ਜਨਰਲ ਸਟੋਰ ਤੋਂ ਦੇਸੀ ਘਿਓ ਦੀ ਮਠਿਆਈ ਅਤੇ ਚਾਹ ਮਿਲ ਜਾਂਦੀ । ਸ਼ਨੀਵਾਰ ਨੂੰ ਬਾਕੀ ਸਾਥੀ ਆਪੋ-ਆਪਣੇ ਘਰਾਂ ਨੂੰ ਚਲੇ ਜਾਂਦੇ। ਮੈਂ ਉਥੇ ਇਕੱਲਾ ਰਹਿ ਜਾਂਦਾ, ਸਮਾਂ ਕੋਟਣਾ ਔਖਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ । ਚੁਬਾਰੇ 'ਤੇ ਬੈਠਾ ਮੈਂ ਮੰਦਿਰ, ਖੂਹ ਜਾਂ ਦੁਕਾਨ 'ਤੇ ਆਉਂਦੇ ਜਾਂਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਵੇਖਦਾ ਰਹਿੰਦਾ। ਨਵੀਂ ਥਾਂ ਸੀ, ਨਵੇਂ ਲੋਕ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਮੇਰੀ ਕੋਈ ਜਾਣ ਪਛਾਣ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪਹਾੜੀ ਬੋਲੀ ਸੁਣਨ ਨੂੰ ਤਾਂ ਬਹੁਤ ਚੰਗੀ ਲਗਦੀ ਪਰ ਮੈਨੂੰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਮਝ ਨਾ ਆਉਂਦੀ। ਉਂਝ ਵੀ ਉਥੋਂ ਦੇ ਲੋਕ ਮੇਰੇ ਵਰਗੇ ਅਨਜਾਣ ਬੰਦਿਆਂ ਨਾਲ ਛੇਤੀ ਨਾਲ ਘੁਲਣਾ ਮਿਲਣਾ ਪਸੰਦ ਨਹੀਂ ਸੀ ਕਰਦੇ। ਆਪਣੀ ਹੀ ਦੁਨੀਆਂ ਵਿਚ ਮਸਤ ਰਹਿੰਦੇ।

ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰੀਆਂ ਪ੍ਰੇਸ਼ਾਨੀਆ ਤੋਂ ਤੰਗ ਆ ਕੇ ਮੈਂ ਉਥੋਂ ਚਲੇ ਜਾਣ ਦਾ ਮਨ ਬਣਾ ਲਿਆ ਸੀ। ਇਥੇ ਮੇਰਾ ਜੀ ਬਿਲਕੁਲ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸੀ ਲਗਦਾ ਪਿਆ। ਉਥੇ ਇਕ-ਇਕ ਪਲ ਰਹਿਣਾ ਕੰਡਿਆਲੀ ਸੇਜ ਵਾਂਗ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਮੈਂ ਸੈਂਕੜੇ ਮੀਲ ਦੂਰ ਦੂਸਰੇ ਪ੍ਰਾਂਤ ਵਿਚ ਰਹਿੰਦੇ ਆਪਣੇ ਮਾਤਾ- ਪਿਤਾ ਨੂੰ ਖ਼ਤ ਲਿਖਿਆ, ਸਾਰੀਆਂ ਔਕੜਾਂ ਦਾ ਵਰਨਣ ਕਰਨ ਮਗਰੋਂ ਮੈਂ ਆਖ਼ਰ ਵਿਚ ਧਮਕੀ ਜਿਹੀ ਦਿੰਦਿਆਂ ਲਿਖਿਆ ਸੀ, "ਜਾ ਤਾਂ ਮੇਰੀ ਇਸ ਸਟੇਸ਼ਨ ਤੋਂ ਤੁਰੰਤ ਬਦਲੀ ਕਰਾਉਣ ਦਾ ਉਪਰਾਲਾ ਕਰੋ ਜਾਂ ਫਿਰ ਮੈਂ ਨੌਕਰੀ ਛੱਡ ਕੇ ਵਾਪਿਸ ਵਾਪਸ ਆ ਜਾਣਾ ਹੈ।" ਪੱਤਰ ਲਿਖ ਕੇ ਪੰਡਿਤ ਜੀ ਦੀ ਦੁਕਾਨ 'ਤੇ ਲਟਕੇ ਲੈਟਰ ਬਾਕਸ ਵਿਚ ਪਾਉਣ ਦੀ ਬਜਾਏ ਮੈਂ ਸਿੱਧੇ ਡਾਕੀਏ ਦੇ ਘਰ ਦੇਣ ਲਈ ਨਿਕਲ ਤੁਰਿਆ। ਇਹ ਸੋਚ ਕੇ ਕਿ ਡਾਕੀਏ ਨੇ ਖ਼ਵਰੇ ਕਦੋਂ ਇਧਰ ਗੇੜਾ ਲਾਉਣਾ ਹੈ, ਕਿਨੇ ਕੁ ਦਿਨ ਇਹ ਚਿੱਠੀ ਇੱਥੇ ਲੈਟਰ ਬਾਕਸ ਵਿਚ ਪਈ ਉਸ ਨੂੰ ਉਡੀਕਦੀ ਰਹੇਗੀ। ਪਿੰਡ ਦੇ ਹੋਰ ਲੋਕ ਵੀ ਚਿੱਠੀ ਡਾਕੀਏ ਦੇ ਘਰ ਸਿੱਧੀ ਪੂਜਾ ਦਿੰਦੇ ਤੇ ਉਹ ਵੀ ਘਰ ਹੀ ਉਨ੍ਹਾਂ 'ਤੇ ਮੋਹਰਾਂ ਲਾ ਕੇ ਕਿਸੇ ਜਾਦੇ-ਆਂਦੇ ਹੋਥ ਡਾਕ ਦਾ ਥੈਲਾ ਕਮਾਹੀ ਦੇਵੀ ਦੇ ਸਬ ਪੋਸਟ ਆਦਿਸ ਭੇਜ ਛੱਡਦਾ।

ਦਲਿਤ ਪਰਿਵਾਰ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਡਾਕੀਏ ਰਾਮ ਆਸਰੇ ਦਾ ਮੁਹੱਲਾ, ਦਲਿਤਾਂ ਦੇ ਖੂਹ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਉੱਚੀ ਜਿਹੀ ਪਹਾੜੀ ਦੀ ਟੀਸੀ 'ਤੇ ਸੀ। ਪੰਡਤ ਜੀ ਤੋਂ ਰਾਮਆਸਰੇ ਦੇ ਘਰ ਦਾ ਪਹੁੰਚ ਨਕਸ਼ਾ ਸਮਝ ਕੇ ਮੈਂ ਚਿੱਠੀ ਲੈ ਕੇ ਰਾਮਆਸਰੇ ਦੇ ਘਰ ਵੱਲ ਚੱਲ ਪਿਆ ਸੀ।