3. ਪਹਿਲੀ ਭਦਾੜੀ

ਉਸ ਦਿਨ ਐਤਵਾਰ ਸੀ। ਕਈ ਦਿਨਾਂ ਮਗਰੋਂ ਬੱਦਲਾਂ ਤੇ ਧੁੰਦ ਦਾ ਸੀਨਾ ਚੀਰ ਕੇ ਸੂਰਜ ਨੇ ਉਸ ਘਾਟੀ ਨੂੰ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਬਖ਼ਸ਼ਣ ਵਾਲੀਆ ਸੁਨਿਹਰੀਆਂ ਕਿਰਨਾਂ ਨਾਲ ਭਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਉਸ ਕੋਸੀ ਧੁੱਪ ਦਾ ਅਨੰਦ ਲੈਣ ਲਈ ਮੈਂ ਉਸ ਖੁੱਲ੍ਹੀ ਖੱਡ ਵਿਚ ਨਿਕਲ ਆਇਆ ਸੀ। ਥੋੜ੍ਹੀ ਹੀ ਦੂਰ ਗਿਆ ਸੀ ਕਿ ਰਸਤੇ ਵਿਚ ਸ਼ੈਲ ਤੇ ਉਸ ਦੀ ਬਿਰਧ ਮਾਤਾ ਡੰਗੋਰੀ ਸਹਾਰੇ ਚਲਦੀ ਮਿਲ ਗਈ ਸੀ। ਮੈਂ ਸਤਿਕਾਰ ਨਾਲ ਨਮਸਤੇ ਬੁਲਾਈ ਤੇ ਬੇਲ ਦਾ ਹਾਲ-ਚਾਲ ਪੁੱਛਿਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਸੀ।

"ਕੇ ਦੱਸਾਂ ਮਾਹਟਰ ਜੀ, ਉਆ ਈ ਐ, ਬਾਬੇ ਨੇ ਗਲਾਇਆ ਹਾ ਕਿ ਸੰਗਰਾਂਦੀ ਨੂੰ ਦੁੱਖ ਭੰਜਨੀ ਟੋਭੇ 'ਤੇ ਨਹਾ ਲਿਆਂਈ, ਸ਼ੈਲ ਨੂੰ ਉਥੇ ਲਈ ਕੋ ਚਲੀਆਂ...।"

ਮੇਰੇ ਲਈ ਇਹ ਸਾਰਾ ਇਲਾਕਾ ਇਕਦਮ ਨਵਾਂ ਸੀ। ਮੇਰੇ ਦੂਸਰੇ ਸਾਥੀ ਅਧਿਆਪਕ ਤਾਂ ਸ਼ਨੀਵਾਰ ਹੀ ਆਪੋ-ਆਪਣੇ ਘਰਾਂ ਨੂੰ ਉਡਾਰੀ ਮਾਰ ਗਏ ਸਨ। ਮੇਰੇ ਇਕੱਲੇ ਲਈ ਸਾਰਾ ਦਿਨ ਕੱਟਣਾ ਮੁਹਾਲ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ। ਬੱਸ ਇਸੇ ਗਰਜ਼ ਨਾਲ ਮੈਂ ਪੁੱਛ ਲਿਆ, "ਮਾਤਾ ਜੀ ਕੀ ਮੈਂ ਵੀ ਜਾ ਸਕਦਾ ਉਥੇ, ਤੁਹਾਡੇ ਨਾਲ?"

"ਕੇਂਹ ਨੀ ਜਾਈ ਸਕਦਾ, ਬੱਸ ਪੈਦਲ ਚੱਲਣਾ ਪੈਣਾ, ਪੰਜ ਕੁ ਕੋਹ, ਖੇਡ-ਖੇਡ, ਤੁਸਾਂ ਜੇ ਸ਼ਹਿਰੀਏ ਜੇ ਚਲੀ ਹੁੰਦਾ ਤਾਂ ਚਲੀ ਪੱਗੇ।" ਸੇਲ ਦੀ ਮਾਤਾ ਨੇ ਹਾਮੀ ਭਰਦਿਆਂ ਕਿਹਾ ਸੀ।

ਬੱਸ ਨਵੀਂ ਥਾਂ 'ਤੇ ਨਵੇਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਮਿਲਣ ਦੀ ਚਾਹ ਕਰਕੇ ਮੈਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਜਾਣ ਦਾ ਇਰਾਦਾ ਬਣਾ ਲਿਆ ਸੀ। ਪੰਜ ਕਹ ਯਾਨੀ ਸੱਤ-ਅੱਠ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਪਥਰੀਲੀ ਖੇਡ ਪਾਰ ਕਰਕੇ ਹੀ ਬੋਸ ਮਿਲਣੀ ਸੀ ਦੁੱਖ ਭੇਜਨੀ ਟੋਭੇ 'ਤੇ ਪੁੱਜਣ ਲਈ। ਸੈੱਲ ਸੀ ਕਿ ਮਸਾਂ ਦਸ ਕੁ ਕਦਮ ਤੁਰਦੀ। ਫਿਰ ਬੈਂਕ ਕੇ ਬੈਠ ਜਾਂਦੀ। ਪੱਥਰਾਂ 'ਤੇ ਬੈਠ ਕੇ ਕੁੱਝ ਪਲ ਆਰਾਮ ਕਰਦੀ। ਥੋੜ੍ਹਾ ਸਾਹ ਲੈ ਕੇ ਮਾਂ-ਧੀ ਕੀੜੀ ਦੀ ਰਫ਼ਤਾਰ ਨਾਲ ਚੱਲਣ ਲਗਦੀਆਂ।

"ਸ਼ੈਲ ਨੂੰ ਅਜਿਹੇ ਦੌਰੇ ਕਦੇ ਤੇ ਪੈਂਦੇ ਨੇ ਮਾ ਜੀ ?"

"ਕੇ ਦੱਸਾਂ ਪੁੱਤਰਾ, ਮਸਾਂ ਪੰਜ ਕੁ ਸਾਲਾਂ ਦੀ ਹੋਣੀ ਐ ਬੜੀ ਸੋਣੀ ਗੁਗੂ-ਮੁੱਗੂ ਜਿਹੀ। ਸਾਡੀ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਹੀ ਸ਼ੈਲ ਨੂੰ ਮੰਗੀ ਲਿਆ ਹੈ। ਈਧਾ ਵਿਆਹ ਕਰੀਤਾ ਹਾ ਪਰ ਮੁਕਲਾਬਾ ਅਠਾਰਵੇਂ ਸਾਲ 'ਚ ਹੋਣਾਹਾ।"

"ਇੰਨੀ ਨਿੱਕੀ ਉਮਰ ਵਿਚ ਵਿਆਹ ਦਿੱਤੀ ਸੀ ਸ਼ੈਲ?" ਮੈਂ ਹੈਰਾਨੀ ਨਾਲ ਪੁੱਛਿਆ ਸੀ।

"ਆਹੋ ਪੁੱਤਰਾ, ਸਾਡੇ ਨਿੱਕੀਆਂ ਉਮਰਾ ਦੀ ਬਿਆਹੀ ਦਿੰਦੇ-ਮੇਰਾ ਤਾਂ ਚੌਦਵੇਂ ਸਾਲੇ ਵਿਚ ਈ ਮੁਕਲਾਥਾ ਹੋਈ ਗਿਆ ਹਾ" ਸ਼ੈਲ ਦੀ ਮਾਂ ਦੇ ਮੁੱਖ ਤੋਂ ਮੇਰੇ ਲਈ ਮਾਸਟਰ ਦੀ ਥਾਂ ਨਿਕਲਿਆ 'ਪੁੱਤਰਾ' ਸ਼ਬਦ ਮੈਨੂੰ ਬਹੁਤ ਚੰਗਾ ਲੱਗਾ