ਅਤੇ ਵੰਝਲੀ ਕੱਛੇ ਮਾਰ ਕੇ, ਮੇਲੇ ਨੂੰ ਜਾਂਦੇ ਅਨੰਦ-ਮਗਨ ਕਿਸਾਨ ਵਿਚ ਵੇਖੀ ਜਾਂਦੀ ਰਹੀ ਹੈ। ਮੁਨਾਵੇਹੀਣ ਵਾਪਾਰ ਗਲਿਆਂ ਨਾਲ ਮਾਰੀ ਹੋਈ ਬਸਲ ਵਰਗਾ ਹੀ ਹੈ ਅਤੇ ਮੁਨਾਦੇ ਦੀ ਆਸ ਕਰਨੀ ਸਮਾਜਕ ਜੀਵਨ ਵਿਚ ਖ਼ੁਸ਼ਹਾਲੀ ਦੀ ਇੱਛਾ ਕਰਨੀ ਹੈ। ਜਿਸ ਸਮਾਜ ਵਿਚ ਭੁੱਖ ਨੰਗ ਦਾ ਪਹਿਰਾ ਹੈ, ਉਸ ਸਮਾਜ ਦਾ ਵਾਪਾਰ ਵੀ ਆਪਣੀ ਕਬਰ ਪੁੱਟਣ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕਰਨ ਲੱਗ ਪਵੇਗਾ।

ਤ੍ਰਿਸ਼ਨਾ ਅਤੇ ਸਹਿਜ ਦਾ ਕੋਈ ਸੰਬੰਧ ਨਹੀਂ। ਇਹ ਦੋਵੇਂ ਇਕ ਥਾਂ ਨਹੀਂ ਰਹਿ ਸਕਦੇ। ਪਰ ਤ੍ਰਿਸ਼ਨਾ ਅਤੇ ਸਿਆਣਪ ਵਿਚ, ਸਹਿਜ ਅਤੇ ਸਿਆਣਪ ਨਾਲੋਂ ਪਕੇਰਾ ਰਿਸ਼ਤਾ ਬਣ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹੋ ਹੀ ਬਣਿਆ ਹੈ। ਤ੍ਰਿਸ਼ਨਾ ਦੇ ਮਹਾਂ-ਸੰਗਰਾਮ ਵਿਚ ਸਹਿਜ ਇਕ ਤਪ ਹੈ, ਸਾਧਨਾ ਹੈ, ਕਠਨ ਸਾਧਨਾ । ਵਾਪਾਰ ਨੇ ਸਾਧਨਾ ਦੀ ਵਿਖਮਤਾ ਵੱਲ ਵੇਖਿਆ ਹੈ। ਸਹਿਜ ਦੀ ਸੁੰਦਰਤਾ ਦਾ ਸਤਿਕਾਰ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ। ਸੰਸਾਰ ਦਾ ਵਾਪਾਰ ਤ੍ਰਿਸ਼ਨਾ ਅਤੇ ਸਿਆਣਪ ਦਾ ਸੰਜੋਗ ਬਣਦਾ ਆਇਆ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਸੰਜੋਗ ਨੇ ਮੁਨਾਫਾਖ਼ੋਰੀ ਦੇ ਮਹਾਂ-ਅਪਰਾਧ ਨੂੰ ਜਨਮ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।

ਜੀਵਨ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਦੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਕਬਜ਼ੇ ਵਿਚ ਕਰ ਕੇ ਅਕਾਲਾਂ, ਮਹਾਂਮਾਰੀਆਂ ਅਤੇ ਜੰਗਾਂ ਦੇ ਮੌਕਿਆਂ ਦੀ ਉਡੀਕ ਕਰਨੀ ਜਾਂ ਆਪਣੇ ਯਤਨ ਨਾਲ ਅਜਿਹੇ ਮੌਕੇ ਪੈਦਾ ਕਰ ਕੇ, ਆਪਣੇ ਗੋਦਾਮਾਂ ਵਿਚ ਛੁਪਾਈਆਂ ਹੋਈਆਂ ਵਾਪਾਰਕ ਵਸਤੂਆਂ ਨੂੰ ਮਹਿੰਗੇ ਮੁੱਲ ਵੇਚ ਕੇ, ਜਾਂ ਬਨਾਵਟੀ, ਮਿਲਾਵਟੀ ਅਤੇ ਹਾਨੀਕਾਰਕ ਵਸਤੂਆਂ ਦੇ ਵਾਪਾਰ ਵਿਚੋਂ ਧਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਦੇ ਅਪਰਾਧ ਨੂੰ ਮੁਨਾਫਾਖੋਰੀ ਆਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਨਾ ਤਾਂ ਇਹ ਕੰਮ ਵਾਪਾਰ ਹੈ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਇਸ ਕੰਮ ਰਾਹੀਂ ਕਮਾਇਆ ਹੋਇਆ ਧਨ ਮੁਨਾਡਾ ਹੈ। ਇਹ ਇਕ ਅਪਰਾਧ ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੰ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਵਾਪਾਰੀ ਤਾਂ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ ਪਰ ਕਦੀ ਕਦੀ ਸਮਾਜ ਦੇ ਅੱਤ ਸਤਿਕਾਰਯੋਗ ਵਿਅਕਤੀ ਹੋਣ ਦਾ ਸਫਲ ਨਾਟਕ ਕਰ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਅਪਰਾਧ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਸਾਲ ਪੁਰਾਣਾ ਹੈ। ਇਹ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਪੱਧਰ ਉੱਤੇ ਵੀ ਹੁੰਦਾ ਆਇਆ ਹੈ ਗਰੋਹਾਂ ਜਾਂ ਟੋਲੀਆਂ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਵੀ ਇਹ ਅਪਰਾਧ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਰਿਹਾ ਹੈ; ਅਤੇ ਕੌਮੀ ਪੱਧਰ ਉੱਤੇ ਵੀ। ਇਸ ਅਪਰਾਧ ਦੇ ਅਪਰਾਧੀ, ਮਨੁੱਖੀ ਜੀਵਨ ਵਿਚ ਹਰ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੀ ਕੁਰੂਪਤਾ ਬੀਜ ਕੇ, ਧਨ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਦੇ ਮਨੋਰਥ ਵਿਚ ਸਫਲ ਹੋਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ।

ਹੈਨ ਤਾਂ ਇਹ ਅਪਰਾਧੀ ਪਰ ਆਖੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਵਾਪਾਰੀ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਕੁਰੂਪ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਕੁਕਿਰਪਾ ਕਰ ਕੇ ਹੀ ਮੁਨਾਫ਼ੇ ਵਰਗੀ ਸੁਯੋਗ ਅਤੇ ਸੁੰਦਰ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਨੂੰ, ਕਈ ਸਿਆਣਿਆ ਨੇ 'ਕਾਨੂੰਨੀ ਲੁੱਟ' ਆਖਣ ਦੀ ਵਧੀਕੀ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਮੁਨਾਫ਼ਾਖੋਰੀ ਅਤੇ ਮੁਨਾਣੇ ਵਿਚਲੇ ਕਰਕ ਨੂੰ ਅੱਖੋਂ ਓਹਲੇ ਕਰਨ ਕਰ ਕੇ ਸਮਾਜਵਾਦੀ ਅਰਧ-ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦਾ ਅਵਲ ਰੁੱਖ, ਅੱਜ ਜੜ੍ਹੋਂ ਪੁੱਟਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।

ਰੋਮਨ ਰਾਜ ਅਤੇ ਹਿੰਦੂਆਂ ਦਾ ਸੁਨਹਿਰੀ ਸਮਾਂ ਲਗਭਗ ਸਮਕਾਲੀ ਸਨ। ਦੋਹਾਂ ਹੀ ਰਾਜ-ਪ੍ਰਬੰਧਾਂ ਵਿਚ ਮੁਨਾਫ਼ਾਖੋਰੀ ਦੇ ਅਪਰਾਧ ਵਿਰੁੱਧ ਸਰਕਾਰੀ ਯਤਨਾਂ ਦਾ ਵਰਣਨ ਮਿਲਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਦੋਵੇਂ ਇਸ ਕੰਮ ਵਿਚ ਸੰਪੂਰਣ ਸਫਲ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕੇ। ਇਸ ਅਪਰਾਧ ਦੇ ਅਪਰਾਧੀ, ਰਾਜਸੀ ਸੱਤਾ ਦਾ ਸਹਾਰਾ ਲੈ ਕੇ ਜਾਂ ਖ਼ਰੀਦ ਕੇ, ਆਪਣੇ ਅਪਰਾਧ ਲਈ ਸਤਿਕਾਰਯੋਗ ਓਹਲੇ ਉਪਜਾਉਣ ਦਾ ਯਤਨ ਕਰਦੇ ਆਏ ਹਨ। ਅਜਾਰਾਦਾਰੀ ਜਾਂ ਮੁਨਾਪਲੀ ਇਸੇ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਓਹਲੇ ਦਾ ਨਾਂ ਹੈ। ਇਸ ਸੱਚ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਕਿ ਮੁਨਾਪਲੀ ਸਿਸਟਮ