ਇਸ ਉਚੇਚੀ ਮਾਨਸਿਕ ਅਵਸਥਾ ਤਕ ਪੁੱਜਣ ਲਈ ਆਪੇ ਨੂੰ ਜਾਣਨ, ਆਪੇ ਵਿੱਚ ਟਿਕਣ, ਆਪਣੇ ਸੱਚੇ ਸਰੂਪ ਨੂੰ ਪਛਾਣਨ ਜਾਂ ਆਤਮ-ਸਥਿਤ ਹੋਣ ਦੀ ਗੱਲ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਮਨ ਦੀਆਂ ਇਹ ਸਾਰੀਆਂ ਹਾਲਤਾਂ ਮੰਗ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ ਕਿ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਬਾਹਰਲੀ ਦੁਨੀਆ ਨਾਲੋਂ ਵੱਖਰਾ ਕਰ ਕੇ ਕੇਵਲ ਆਪਣੇ ਆਪ ਵਿੱਚ ਸੀਮਿਤ ਕਰ ਲਿਆ ਜਾਵੇ । ਮਾਨਸਿਕ ਸੰਕੀਰਣਤਾ ਦੀ ਅਵਸਥਾ ਕਿਸੇ ਮਹਾਂ ਆਨੰਦ ਦੀ ਅਵਸਥਾ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਇੱਕ ਸੂਖਮ ਜਹੇ ਸਵਾਰਥ ਦੀ ਅਵਸਥਾ ਵੀ ਹੈ। ਸਾਡੇ ਸਾਰੇ ਰਿਸ਼ਤੇ ਦੁਨਿਆਵੀ ਸਵਾਰਥ ਉੱਤੇ ਆਧਾਰਤ ਹਨ ਅਤੇ ਸਾਰੀਆਂ ਦੁਨਿਆਵੀ ਖ਼ੁਸ਼ੀਆਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਦੀ ਸੁੰਦਰਤਾ ਉੱਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਰੂਹਾਨੀ ਸਵਾਰਥ ਦੁਨਿਆਵੀ ਸੰਬੰਧਾਂ ਨੂੰ ਉਪਜਾਉਣ ਦੀ ਥਾਂ ਤਿਆਗਣ ਦੀ ਪ੍ਰੇਰਣਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਕਿਸਾਨੇ ਯੁਗ ਵਿੱਚ ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਤਿਆਗ ਨੂੰ ਸਤਿਕਾਰਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ।
ਕਿਸਾਨਾ ਯੁਗ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ, ਮਹਾਨਤਾ ਅਤੇ ਅਸਾਧਾਰਣਤਾ ਦਾ ਯੁਗ ਸੀ। ਰਾਜਾ, ਯੋਧਾ, ਜਰਨੈਲ, ਦਾਨੀ, ਤਿਆਗੀ, ਸੰਤ, ਮਹਾਤਮਾ, ਪਰਉਪਕਾਰੀ ਅਤੇ ਬਲੀਦਾਨੀ ਲੋਕ ਅਸਾਧਾਰਣ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਸਤਿਕਾਰੇ ਜਾਂਦੇ ਸਨ । ਉਸ ਯੁਗ ਦੇ ਆਦਰਸ਼ ਅਲੋਕਿਕ ਅਤੇ ਮਹਾਨ ਸਨ। ਲੋੜ ਦੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਦੀ ਉਪਜ ਸੀਮਿਤ ਅਤੇ ਅਨਿਸਚਿਤ ਸੀ। ਜਨ-ਸਾਧਾਰਣ ਨੂੰ ਥੁੜ ਦਾ ਜੀਵਨ ਜੀਣਾ ਪੈਂਦਾ ਸੀ । ਕਰੜੀ ਮਿਹਨਤ ਪਿੱਛੋਂ ਦੁਖ ਵਿੱਚੋਂ ਸੁਖ ਅਤੇ ਕੁੱਖ ਵਿੱਚੋਂ ਰਜੇਵੇਂ ਦੇ ਅਨੁਭਵੀ ਹੋਣ ਦੀ ਮਜਬੂਰੀ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸੰਸਾਰਕ ਸੁਖ-ਸੁਪਨੇ ਅਗਿਆਨ ਅਤੇ ਬੰਧਨ ਆਖੇ ਜਾਂਦੇ ਸਨ। ਕੁਝ ਇੱਕ ਗਿਣੇ-ਚੁਣੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਟਿਕੀ ਹੋਈ ਭਟਕਣ-ਰਹਿਤ ਮਾਨਸਿਕਤਾ ਆਦਰਸ਼ ਸੀ । ਸਾਰੀਆਂ ਲਈ ਸੁਰੱਖਿਆ, ਸਤਿਕਾਰ ਅਤੇ ਭਰੋਸੇ ਭਰੇ ਸਮਾਜਕ ਜੀਵਨ ਦੀਆਂ ਸੰਭਾਵਨਾਵਾਂ ਨੇ ਅਜੇ ਜਨਮ ਨਹੀਂ ਸੀ ਲਿਆ। ਦੁਨੀਆ ਤੋਂ ਦੂਰ ਸੈਠਾ ਰੱਬ ਕਿਸੇ ਭਾਂਡੇ ਵਿੱਚ ਦੁੱਧ ਪਾ ਦਿੰਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਚੁਲ੍ਹੇ ਚਾੜ੍ਹੀ ਰੱਖਦਾ ਸੀ। 'ਸਰਬੱਤ ਦਾ ਭਲਾ' ਕਦੇ ਨਾ ਸੁਣੀ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਅਰਦਾਸ ਸੀ: ਸਮਾਜਕ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਸਾਕਾਰ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਣ ਵਾਲਾ ਸੁਪਨਾ ਨਹੀਂ ਸੀ।
ਇਸ ਲਈ ਸੁਰਤ ਸ਼ਬਦ ਦੇ ਸੰਜੋਗ ਵਿੱਚੋਂ ਉਪਜੇ ਹੋਏ ਪਰਮ ਆਨੰਦ ਦੀ ਅਵਸਥਾ ਅਤਿਅੰਤ ਸਤਿਕਾਰਿਆ ਹੋਇਆ ਆਦਰਸ਼ ਸੀ। 'ਹਾਥੀ ਦੇ ਪੈਰ ਵਿੱਚ ਸਾਰਿਆਂ ਦਾ ਪੈਰ' ਅਨੁਸਾਰ ਇਸ ਮਹਾਂ ਆਨੰਦ ਦੀ ਅਵਸਥਾ ਵਿੱਚ ਸਾਰੀਆਂ ਖੁਸ਼ੀਆਂ ਅਤੇ ਸਾਰੇ ਸੁਖ ਸਮਾਏ ਹੋਏ ਮੰਨੇ ਜਾਂਦੇ ਸਨ। ਇਸ ਅਵਸਥਾ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਬਿਨਾਂ ਹਰ ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਨੂੰ ‘ਖੁਸ਼-ਕਹਿਮੀ' ਅਤੇ ਹਰ ਸੁਖ ਨੂੰ ਦੁਖ ਦਾ ਕਾਰਨ ਆਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ।
ਹੁਣ ਹਾਲਾਤ ਬਦਲ ਗਏ ਹਨ ਅਤੇ ਬਦਲ ਰਹੇ ਹਨ। ਅਜਿਹੇ ਸਮਾਜਾਂ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਹੋ ਚੁੱਕੀ ਹੈ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਹਰ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਆ, ਸਤਿਕਾਰ, ਸਿਹਤ, ਸਹਾਰਾ, ਵਿੱਦਿਆ ਅਤੇ ਰੋਜ਼ਗਾਰ ਉਸ ਦਾ ਹੱਕ ਸਮਝ ਕੇ ਦਿੱਤੇ ਜਾਣ ਦਾ ਜਤਨ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਸ ਜਤਨ ਵਿੱਚ ਸਫਲ ਨਾ ਹੋਣ ਦੀ ਹਾਲਤ ਵਿੱਚ ਸਮਾਜ ਦੇ ਸੰਚਾਲਕਾਂ ਦੀ ਜੁਆਬ-ਤਲਬੀ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।ਸਨਅਤੀ ਸਮਾਜਾਂ ਵਿੱਚ ਪੁਰਾਣੇ ਕਿਸਾਨੇ ਯੁਗ ਦੇ ਧਾਰਮਕ ਵਿਸ਼ਵਾਸਾਂ ਦੀ
