ਇਹ ਸਿਧਾਂਤ ਕੇਵਲ ਅਚੇਤ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਸਿੱਧੇ ਅਤੇ ਸੁਚੇਤ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਮਨੁੱਖੀ ਬੁਢਾਪੇ ਨੂੰ ਉਦਾਸ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਨਿਰਵਾਣ ਮੁਕਤੀ ਅਤੇ ਜੀਵਨ ਮੁਕਤ ਆਦਿਕ ਦੇ ਮਨੋਰਥ ਕਰੜੀ ਸਾਧਨਾ ਅਤੇ ਉਚੇਚੇ ਤਿਆਗ ਦੀ ਮੰਗ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਆਪਣੀਆਂ ਪਰਵਿਰਤੀਆਂ ਅਧੀਨ ਵਿਚਰਦਾ ਵਰਤਦਾ ਹੋਇਆ ਮਨੁੱਖ ਇਨ੍ਹਾਂ ਤਪਾਂ ਅਤੇ ਤਿਆਗਾਂ ਦੇ ਨੇਮਾਂ ਦਾ ਪਾਲਣ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦਾ। ਜਦੋਂ ਉਹ ਵਡੇਰੀ ਉਮਰੇ ਜਾ ਕੇ ਆਪਣੇ ਸਾਧਾਰਣ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਧਾਰਮਿਕ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਦੇ ਝਰੋਖੇ ਵਿੱਚੋਂ ਵੇਖਣ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਇਉਂ ਮਾਲੂਮ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਨੇ ਸਾਰਾ ਜਨਮ ਜੂਏ ਵਿੱਚ ਹਾਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਕਾਮ, ਕ੍ਰੋਧ, ਲੋਭ ਅਤੇ ਮੋਹ ਵੱਸ ਉਸ ਨੇ ਜੋ ਕੁਝ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਸਭ ਪਾਪ ਹੈ, ਜਿਹੜਾ ਉਸ ਨੂੰ ਜਮਾਂ ਦੇ ਵੱਸ ਪਾ ਦੇਵੇਗਾ। ਏਥੋਂ ਤਕ ਕਿ ਉਸ ਵਿਚਲੀ ਹਉਮੈ ਜਾਂ 'ਆਪਣੀ ਨਵੇਕਲੀ ਹੋਂਦ ਦਾ ਅਹਿਸਾਸ' ਵੀ ਪਾਪ ਹੈ। ਉਸ ਨੇ ਧੀਆਂ-ਪੁੱਤਾਂ ਦੀ ਪਰਵਰਿਸ਼ ਲਈ ਜੋ ਕੁਝ ਕੀਤਾ ਹੈ ਉਹ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ 'ਕਰਤਾ' ਜਾਣ ਕੇ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਉਹ ਚੋਰਾਸੀ ਲੱਖ ਦੇ ਗੇੜ ਵਿੱਚ ਪਾਇਆ ਜਾਵੇਗਾ।
ਜੇ ਉਸ ਨੂੰ ਪਿਛਲੇਰੀ ਉਮਰ ਦੀ ਕਮਜ਼ੋਰੀ ਅਤੇ ਬੇ-ਬਸੀ ਸਮੇਂ ਆਪਣੇ ਪੁੱਤਾਂ ਦੀ ਬੇ-ਰੁਖ਼ੀ ਵੀ ਵੇਖਣੀ ਪਵੇ ਤਾਂ ਜਾਣੋ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਦੀ ਲਾਈ ਅੱਗ ਉੱਤੇ ਤੇਲ ਪੈ ਗਿਆ । ਨਾ, ਨਾ, ਇਉਂ ਨਾ ਕਰੋ। ਇਹ ਅੰਨਿਆ ਹੈ। ਆਪਣੇ ਭਾਵਾਂ ਅਤੇ ਪਰਵਿਰਤੀਆਂ ਅਨੁਸਾਰ ਜੀਣਾ ਕੋਈ ਪਾਪ ਨਹੀਂ; ਨਿੱਕੀਆਂ ਨਿੱਕੀਆਂ ਭੁੱਲਾਂ, ਥੋੜਾ ਬਹੁਤਾ ਗੁੱਸਾ, ਕਦੇ ਕਿਸੇ ਤੇ ਕਾਰਨ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਲੋਭ ਵੱਸ ਬੌਲਿਆ ਨਿੱਕਾ ਜਿਹਾ ਝੂਠ; ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨਾਲ ਕੀਤਾ ਹੋਇਆ ਲਾਡ ਪਿਆਰ, ਕੋਈ ਉੜਿਆ ਥੁੜਿਆ ਕੰਮ ਕੱਢਣ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਹੋਇਆ ਕੋਈ ਅਯੋਗ ਢੰਗ; ਇਹ ਸਭ ਸਾਧਾਰਣ ਜੀਵਨ ਦਾ ਸਾਧਾਰਣ ਵਤੀਰਾ ਹੈ। ਇਹ ਇਸ ਲਈ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸਾਡਾ ਸਮਾਜਕ ਢਾਂਚਾ ਨਿਆਂਪੂਰਣ ਨਹੀਂ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਸਮਾਜਾਂ ਦੀ ਬਣਤਰ ਚੰਗੋਰੀ ਹੈ; ਜਿਥੇ ਵਿਅਕਤੀ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦਾ ਹੈ; ਜਿਥੇ ਜੀਵਨ ਦਾ ਆਦਰ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਮਾਜਾਂ ਦੇ ਮੈਂਬਰਾਂ ਨੂੰ ਕੁਝ ਵੀ ਅਯੋਗ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ। ਕਸੂਰ ਤੁਹਾਡਾ ਨਹੀਂ; ਤੁਹਾਡੀ ਸਮਾਜਕ ਪਰਿਸਥਿਤੀ ਦਾ ਹੈ। ਤੁਸੀਂ ਪਾਪੀ ਨਹੀਂ ਹੋ; ਸਾਧਾਰਣ ਆਦਮੀ ਹੋ। ਮੁਕਤੀ, ਨਿਰਵਾਣ ਸ੍ਵਰਗ ਨਰਕ ਅਤੇ ਆਵਾਗਉਣ ਦੇ ਸਿਧਾਂਤ ਸਭ ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਘੜੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਕਿਸੇ ਉੱਤੇ ਰੱਬੀ ਮੋਹਰ ਨਹੀਂ ਲੱਗੀ ਹੋਈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਬਾਰੇ ਸੋਚ ਕੇ ਉਦਾਸ ਨਾ ਹੋਵੇ। ਮੌਤ ਤੁਹਾਡੇ ਜੀਵਨ ਦੀ ਸੰਪੂਰਣਤਾ, ਤੁਹਾਡੀ ਪਰਵਿਰਤੀ ਦੀ ਸੰਤੁਸ਼ਟੀ ਹੈ।
ਕਿਸੇ ਅਦ੍ਰਿਸ਼ਟ ਚੇਤਨ ਸ਼ਕਤੀ ਨੇ ਜਾਂ ਭੌਤਿਕ ਵਿਕਾਸ ਦੁਆਰਾ ਦਿੱਤੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਪਰਵਿਰਤੀਆਂ ਨੇ ਜਾਂ ਭੂਗੋਲਿਕ-ਆਰਥਕ-ਸਿਆਸੀ ਸਮਾਜਕ ਪਰਿਸਥਿਤੀਆਂ ਨੇ ਤੁਹਾਨੂੰ ਆਪਣੇ ਹੁਕਮ ਵਿੱਚ ਤੋਰਿਆ ਹੈ, ਆਪਣੀ ਲੋੜ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਹੈ। ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਵਿੱਚ ਅਨੁਸਾਰ ਆਪਣੇ ਅੰਦਰਲੀਆਂ ਅਤੇ ਬਾਹਰਲੀਆਂ ਸ਼ਕਤੀਆਂ ਦੀ ਆਗਿਆਕਾਰੀ ਕੀਤੀ
