ਅਤੇ ਸਟੋਇਕਵਾਦ ਰਾਹੀਂ ਈਸਾਈਅਤ ਦੀ ਸਿਧਾਂਤਕ ਰੂਪ-ਰੇਖਾ ਨਿਯਤ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਦਾਰਸ਼ਨਿਕ ਪਲਾਟੀਨੱਸ (Plotinus-161B.C.-81B.C.) ਦਾ ਕਥਨ ਹੈ "ਸਾਰੇ ਬੁੱਧੀਧਾਰੀ ਜੀਵਾਂ ਵਿੱਚ ਮਨੁੱਖ ਦਾ ਦਰਜਾ ਸਭ ਤੋਂ ਨੀਵਾਂ ਇਸ ਲਈ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਤਰਕ ਤੋਂ ਕੰਮ ਲੈਂਦਾ ਹੈ। (In the scale of intellectual beings man occupies the lowest nank because he reasons.) ਜਨ-ਸਾਧਾਰਣ ਅਤੇ ਸੋਚ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦਾ ਸੰਬੰਧ ਸਥਾਪਿਤ ਹੋਣ ਦੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਸੰਭਾਵਨਾਵਾਂ ਦਾ ਰਾਹ ਰੋਕਣ ਲਈ, ਪਲਾਟੀਨੱਸ ਦੇ ਉਪਰੋਕਤ ਸਿੱਧਾਂਤ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਯੋਗਤਾ ਅਤੇ ਸਫਲਤਾ ਨਾਲ ਵਰਤਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।

ਰਿਨੇਸਾਂਸ ਨਾਲ ਵਿਗਿਆਨਿਕ ਸੋਚ ਅਤੇ ਸਨਅਤੀ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਨਾਲ ਵਿਗਿਆਨਿਕ ਤਕਨੀਕ ਦਾ ਯੁਗ ਆਰੰਭ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਸਾਇਸ ਨੇ ਮਨੁੱਖੀ ਗਿਆਨ ਦੀਆਂ ਅਤੇ ਤਕਨੀਕ ਨੇ ਮਨੁੱਖੀ ਸ਼ਕਤੀ ਦੀਆਂ ਸੰਭਾਵਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਅਸੀਮ ਅਤੇ ਅਨੰਤ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਇਹ ਬੇ- ਓੜਕੀ ਉਪਜ, ਵਿਸ਼ਵਵਿਆਪੀ ਵਾਪਾਰ, ਸਾਰੀ ਮਨੁੱਖਤਾ ਲਈ ਸੁਰੱਖਿਅਤ, ਸੁਖੀ ਅਤੇ ਸਤਿਕਾਰਯੋਗ ਜੀਵਨ ਦੀਆਂ ਸੰਭਾਵਨਾਵਾਂ ਸਾਂਝੀਵਾਲਤਾ, ਸਹਿਯੋਗ ਅਤੇ ਪ੍ਰਜਾਤੰਤ੍ਰ ਦਾ ਯੁਗ ਹੈ। ਸੁਤੰਤਰ ਸੋਚ ਇਸ ਯੁਗ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ, ਨਿਰੀ ਵਿਗਿਆਨਿਕ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਵਿਗਿਆਨਿਕ ਅਤੇ ਸੁਤੰਤਰ: ਨਿਰੀ ਵਿਗਿਆਨਿਕ ਅਤੇ ਸੁਤੰਤਰ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਵਿਗਿਆਨਿਕ, ਸੁਤੰਤਰ ਅਤੇ ਸੁਹਿਰਦ ਸੋਚ। ਮੱਧਕਾਲੀਨ ਵਿਸ਼ਵਾਸਾਂ, ਵਹਿਮਾਂ ਅਤੇ ਸਹਿਮਾਂ ਤੋਂ ਪਿੱਛਾ ਛੁਡਾਉਣ ਲਈ ਸਾਡੀ ਸੋਚ ਦਾ ਵਿਗਿਆਨਿਕ ਹੋਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ; ਦੋਸ਼ਾਂ, ਕੰਮਾਂ, ਕਲਚਰਾਂ ਅਤੇ ਭੂਤਕਾਲ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰਾਪਤੀਆਂ ਦੇ ਗੌਰਵ ਦਾ ਬੇ-ਲੋੜਾ ਭਾਰ ਵਰਾਹ ਮਾਰਨ ਲਈ ਸਾਡੀ ਸੋਚ ਦਾ ਸੁਤੰਤਰ ਹੋਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ: ਅਤੇ ਪੁਰਾਣੇ ਸੰਘਰਸ਼ਾਂ, ਸੰਗਰਾਮਾਂ, ਧਰਮ-ਯੁੱਧਾਂ, ਜਹਾਦਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਉਪਜੀ ਹੋਈ ਈਰਖਾ, ਘਿਰਣਾ ਅਤੇ ਦੁਸ਼ਮਣੀ ਨੂੰ ਭੁੱਲ ਕੇ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਸਮੇਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਵਿਚਲੀ ਸੁੰਦਰਤਾ ਦੀ ਕਲਪਨਾ ਕਰਨ ਯੋਗ ਹੋਣ ਲਈ ਸਾਡੀ ਸੋਚ ਦਾ ਸੁਹਿਰਦ ਹੋਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ।

ਕਿਸੇ ਸੁਚੇਤ ਅਤੇ ਸੂਝਵਾਨ ਮਨੁੱਖ ਲਈ ਇਸ ਲੋੜ ਨੂੰ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਨਾ ਔਖਾ ਨਹੀਂ: ਇਸ ਲਈ ਮੈਂ ਬਹੁਤੀਆਂ ਮਿਸਾਲਾਂ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਲੈਣ ਦਾ ਜਤਨ ਨਹੀਂ ਕਰਾਂਗਾ। ਨਾ ਹੀ ਬਹੁਤੇ ਵਿਸਥਾਰ ਵਿੱਚ ਜਾਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ। ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਤਕਨੀਕ ਨੇ ਬੇ-ਓੜਕੇ ਸੁਖ- ਸਾਧਨ ਪੈਦਾ ਕੀਤੇ ਹਨ, ਦੁਨੀਆ ਨੂੰ ਛੋਟੀ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਤਬਾਹੀ ਦੇ ਸਾਧਨ ਵੀ ਪੈਦਾ ਕੀਤੇ ਹਨ ਅਤੇ ਏਨੇ ਪ੍ਰਬਲ ਕਿ ਦੂਜੇ ਸੰਸਾਰ ਯੁੱਧ ਤੋਂ ਦੋ ਕੁ ਦਹਾਕੇ ਪਿੱਛੋਂ ਅਮਰੀਕਾ ਅਤੇ ਰੂਸ ਕੋਲ ਏਨੇ ਪ੍ਰਮਾਣੂੰ ਹਥਿਆਰ ਸਨ ਕਿ ਸਾਰੀ ਧਰਤੀ ਨੂੰ ਇੱਕ, ਦੋ ਜਾਂ ਤਿੰਨ ਵੇਰ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਪੰਜਾਹ ਵੀਰ ਬਰਬਾਦ ਕਰ ਸਕਦੇ ਸਨ। ਇਸ ਗੱਲ ਨੂੰ ਇਉਂ ਵੀ ਕਹਿ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਇਹ ਦੋਵੇਂ ਤਾਕਤਾਂ ਮਿਲ ਕੇ, ਸਾਡੀ ਧਰਤੀ ਵਰਗੀਆਂ, ਪੰਜਾਹ ਧਰਤੀਆਂ ਦਾ ਸਫਾਇਆ ਕਰ ਸਕਦੀਆਂ ਸਨ। ਇਹ ਗੱਲ ਇਉਂ ਵੀ ਆਖੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ ਕਿ ਜਿੰਨੇ ਹਥਿਆਰ ਜਾਂ ਬੰਬ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੋਹਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਕੋਲ ਸਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਪੰਜਾਹਵਾਂ ਹਿੱਸਾ ਸਾਡੀ ਧਰਤੀ ਨੂੰ ਆਕਾਸ਼ ਗੰਗਾ ਵਿੱਚੋਂ ਅਲੋਪ ਕਰ ਸਕਦਾ ਸੀ।

ਉਸ ਸਮੇਂ ਇਹ ਦੋਵੇਂ ਤਾਕਤਾਂ ਆਪਣੀ ਉਪਰੋਕਤ ਸਮਰੱਥਾ ਦਾ ਉਚੇਚਾ ਗੌਰਵ ਕਰਦੀਆਂ ਸਨ। ਜਦੋਂ ਰੂਸ ਦੀ ਲੋਕ-ਹਿਤੈਸ਼ੀ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਖ਼ਿਆਲ ਆਉਂਦਾ ਸੀ ਕਿ ਅਮਰੀਕਾ ਕੋਲ ਧਰਤੀ ਨੂੰ ਪੈਂਤੀ ਵੇਰ ਤਬਾਹ ਕਰਨ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਕੇਵਲ ਪੰਦਰਾਂ ਵੇਰ ਤਬਾਹ ਕਰਨ ਦੀ, ਤਾਂ ਤੁਸੀ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਕੌਮੀ ਗੌਰਵ ਨੂੰ ਸੱਟ ਵੱਜਦੀ ਸੀ। ਏਸੇ ਵਿਨਾਸ਼ ਦਾ ਚੇਤਾ ਕਰਕੇ ਅਮਰੀਕਾ ਦਾ ਕੌਮੀ ਗੌਰਵ