Back ArrowLogo
Info
Profile

ਸਤਾਰ੍ਹਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ ਵਿਚਾਰਵਾਨ, ਜਾਨ ਲੱਕ (John Locke) ਅਤੇ ਅਠਾਰ੍ਹਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿੱਚ ਹੋਏ ਫਾਂਸੀਸੀ ਵਿਚਾਰਵਾਨ ਜੀਨ ਜੈਕ ਰੂਸੋ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਨਾਲ ਇਹ ਮੰਨਿਆ ਜਾਣ ਲੱਗ ਪਿਆ ਕਿ ਸਰਬਸੱਤਾ ਕਿਸੇ ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਦਾ ਅਧਿਕਾਰ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਇੱਕ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਜਨ-ਸਮੂਹ ਦਾ ਅਧਿਕਾਰ ਹੇ ਕਿਉਂਜੁ ਰਾਜੇ ਧੁਰੋਂ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦੇ ਸਗੋਂ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਸਲਾਹ ਅਤੇ ਸਹਿਮਤੀ ਨਾਲ ਰਾਜ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਅੱਗੇ ਚੱਲ ਕੇ ਸਰਬਸੱਤਾ ਦੇ ਸਿਧਾਂਤ ਵਿੱਚ ਕਈ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਕਿਸੇ ਨੇ ਪਾਰਲੀਮੈਂਟ ਨੂੰ ਅਤੇ ਕਿਸੇ ਨੇ ਕਾਨੂੰਨ ਨੂੰ ਸਰਬਸੱਤਾ ਦਾ ਅਧਿਕਾਰੀ ਸਿੱਧ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ। John Austin (ਜਾਨ ਆਸਟਿਨ) ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸਰਬਸੱਤਾ ਦੀ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ ਪਾਰਲੀਮੈਂਟ ਸਿਸਟਮ ਉੱਤੇ ਭਲੀ-ਭਾਂਤ ਲਾਗ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।

ਆਪਣੇ ਸਿਧਾਂਤਕ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸਰਬਸੱਤਾ ਜਿੰਨੀ ਮਰਜ਼ੀ ਸੁਹਣੀ ਜਾਪੇ, ਪਰੰਤੂ ਆਪਣੇ ਵਿਹਾਰਕ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਇਹ ਬਹੁਤੀ ਸਤਿਕਾਰਯੋਗ ਵਸਤੂ ਨਹੀਂ। ਇਸ ਨੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਰਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਅਤੇ ਸਤਿਕਾਰਯੋਗ ਬਣਾਉਣ ਦਾ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਇਸ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਸ਼ੱਕ ਨਹੀਂ। ਇਹ ਵੀ ਠੀਕ ਹੈ ਕਿ ਬੌਡਿਨ ਦੇ ਸੋਵਰਿਨਟੀ ਸਿਧਾਂਤ ਦਾ ਮਤਲਬ ਨਿਰੰਕੁਸ਼ਵਾਦ (Absolutism) ਨਹੀਂ। ਉਸ ਨੇ ਸੋਵਰਿਨ ਨੂੰ ਰੱਬੀ, ਕੁਦਰਤੀ ਅਤੇ ਨੈਤਿਕ ਨੇਮਾਂ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਨ ਦੀ ਸਲਾਹ ਦਿੱਤੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਉਸ ਦੀਆਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰੀਆਂ ਸਲਾਹਾਂ ਨੂੰ ਅੰਤਰ-ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਨੂੰਨ (International Law) ਵਿੱਚ ਯੋਗ ਥਾਂ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ, ਤਾਂ ਵੀ ਆਪਣੇ ਅਮਲੀ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸਰਬਸੱਤਾ ਉਹੋ ਕੁਝ ਬਣਦੀ ਗਈ ਹੈ ਜੋ ਕੁਝ, ਇਸ ਬਾਰੇ, ਥਾਮਸ ਹਾਥਜ਼ (Thomas Hobbes) ਨੇ 1651 ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਪੁਸਰਕ 'ਲਿਵਾਇਧਨ' (Leviathan ਮਹਾਂਬਲੀ ਦਾ ਰਾਜ) ਵਿੱਚ ਲਿਖਿਆ ਸੀ। ਹਾਬਜ਼ ਦਾ ਖ਼ਿਆਲ ਹੈ ਕਿ ਸਰਬਸੱਤਾ ਦੀ ਕਾਨੂੰਨ ਨਾਲ ਕੋਈ ਸਮਰੂਪਤਾ ਨਹੀਂ; ਇਹ ਸ਼ਕਤੀ ਦਾ ਸਰੂਪ ਹੈ ਅਤੇ ਕਾਨੂੰਨ ਇਸ ਦੀ ਉਪਜ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ (ਸਰਬਸੱਤਾ ਦਾ) ਪੈਦਾ ਕੀਤਾ ਹੋਇਆ ਕਾਨੂੰਨ ਸਰਬਸੱਤਾ ਅਧਿਕਾਰੀ ਉੱਤੇ ਲਾਗੂ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦਾ। ਸਰਬਸੱਤਾ ਸਰਵਥਾ ਨਿਰੰਕੁਸ਼ ਹੈ। ਇਹ ਯਾਦ ਰੱਖਣ ਵਾਲੀ ਗੱਲ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਅੰਗ੍ਰੇਜ ਵਿਚਾਰਵਾਨ, ਹਾਬਜ਼, ਰਾਜਿਆਂ ਨੂੰ ਰੱਬ ਆਏ (Divine Right of Kings) ਮੰਨਦਾ ਸੀ। ਦੋਸ਼ਾਂ ਦੀਆਂ ਕੌਮੀ ਸਰਕਾਰਾਂ ਨੇ ਰਾਜਿਆਂ ਦੇ ਰੱਬੀ ਅਧਿਕਾਰ ਨੂੰ ਭਾਵੇਂ ਨਹੀਂ ਮੰਨਿਆ ਤਾਂ ਵੀ ਹਾਬਜ਼ ਦੀ ਸਰਬਸੱਤਾ ਦੀ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ ਨੂੰ ਰੱਬ ਆਈ ਜ਼ਰੂਰ ਮੰਨਿਆ ਹੈ। ਨਤੀਜਾ ਇਹ ਹੋਇਆ ਹੈ ਕਿ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਸਾਰੇ ਦੇਸ਼, ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਨਾਲ, ਠੰਢੀ ਜਾਂ ਤੱਤੀ ਜੰਗ, ਨਿਰੰਤਰ ਲੜਦੇ ਆ ਰਹੇ ਹਨ; ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਸਾਰੇ ਰਾਜ ਆਪਸੀ ਵਿਰੋਧਾਂ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਆਖ਼ਰੀ ਅਦਾਲਤ ਸਮਝਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਫੈਸਲੇ ਨੂੰ ਰੱਬੀ ਹੁਕਮ; ਜੰਗ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਦਾ ਕੁਦਰਤੀ, ਜ਼ਰੂਰੀ, ਸਤਿਕਾਰਯੋਗ ਅਤੇ ਇੱਕੋ ਇੱਕ ਸਫਲ ਤਰੀਕਾ ਸਮਝਦੇ ਆ ਰਹੇ ਹਨ ਸਾਰੀ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਦੇਸ਼ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਪੂਰਾ ਹੱਕ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣੇ ਸ਼ਹਿਰੀਆਂ ਨਾਲ ਜਿਹੋ ਜਿਹਾ ਚਾਹੁਣ ਉਹੋ ਜਿਹਾ ਸਲੂਕ ਕਰਨ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਆਰਥਕ ਵਸੀਲਿਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਲੱਗਿਆਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਹ ਸੋਚਣ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਕਿ ਗੁਆਂਢੀ ਦੇਸ਼ਾਂ ਉੱਤੇ ਇਸ ਦਾ ਕੀ ਅਸਰ ਹੋਵੇਗਾ।

ਸਰਬਸੱਤਾ (Sovereignty) ਨੂੰ ਹਰ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੀ ਮਾਨਵਵਾਦੀ ਸੋਚ ਅਤੇ ਸਮੁੱਚੀ ਨੈਤਿਕਤਾ ਨਾਲੋਂ ਸ੍ਰੇਸ਼ਟ ਮੰਨਿਆ ਜਾਣ ਕਰਕੇ ਇਹ ਕੌਮੀ ਸਰਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਅਸੱਭਿਅ ਪ੍ਰੇਰਣਾ ਦਿੰਦੀ ਆਈ ਹੈ। ਸੱਭਿਅਤਾ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦੀ

129 / 137
Previous
Next